• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12777.52
    • RUB161.54
    • EUR14590.65
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +31°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    Avtomobil ishlab chiqarilmaydigan mamlakatlarda ham Gentra’ning narxi taxminan 8000 dollar. Nega O‘zbekistonda qimmat?

    “Ishonch” gazetasi cheklovlar iqtisodiyotga qanchalik foyda va zarar keltirishi, mavjud muammolar va ularning yechimlari haqida huquqshunos Abdurahmon Hamidovning maqolasini e’lon qildi. Quyida maqola to‘lig‘icha havola etiladi.

    Foto: O‘zA

    Foto: O‘zA
    Bugun ko‘chalarimizni to‘ldirib yurgan (hech mubolag‘asiz) o‘zimizning avtoulovlarni ko‘rib, dilimiz yayraydi. Faxr bilan aytamiz: o‘zimizniki! Ammo tanganing ikkinchi tomonida dilga g‘ashlik soladigan bir jihat bor: “o‘zimizniki” o‘zimizga qimmatga tushmayaptimi? Keling, shu haqda fikrlashamiz.

    Gapni tarixdan boshlasak. 1996-yil Asakada O‘zDEU zavodi ishga tushganida barchamiz: “Endi xorijdan ‘tuya bahosida ot olib kelmaymiz’, o‘zimizning mashinalarimizni minamiz”, deya xursand bo‘lganimiz bor gap.

    O‘shanda zavod ishlab chiqargan Nexia’ning narxi 7 ming dollar atrofida edi. Keyinchalik davlat zavodni qo‘llab-quvvatlash maqsadida xorijda ishlab chiqarilgan avtomashinalarga to‘lanadigan import bojxona to‘lovlarini keskin ko‘tarib yubordi. Ya’ni, narxi 20 ming dollar bo‘lgan avtomobil uchun kamida 20 ming dollarga teng bojxona to‘lovlari belgilandi. Shunday qilib, endi qimmat bo‘lsa ham faqat “o‘zimizniki”ga kunimiz qoldi, “boriga shukur” qilib, mahalliy monopolistning avtomobillarini xarid qilaverdik.

    Lekin zavod ishlab chiqarayotgan avtomobillarining sifati tushib ketganiga qaramay, narxlarini yildan-yilga oshiraverdi. Dilerlik salonlarida “shapka” atamasi paydo bo‘ldi. Uning miqdori hatto 10 ming dollargacha yetib bordi. Eng qizig‘i, ushbu noqonuniy ishlarga yillar davomida barham berilmadi...

    Hozirgi kunga kelib nomi o‘zgargan GM Uzbekistan zavodi Lacetti (Gentra) rusumli avtomobilni ichki bozorda o‘rtacha 15 ming dollarga sotmoqda. Bunday narx dunyoning hech qaysi davlatida yo‘q. Mashina ishlab chiqarmaydigan davlatlarda ham ushbu avtomobil narxi 8 ming dollar atrofida. Masalan, Lacetti Moskva shahrida 6,5 ming dollardan 8 ming dollarigacha bo‘lgan narxda taklif qilinmoqda.

    Nima sababdan boshqa davlatda arzon sotilayotgan ushbu avtomobillarni O‘zbekiston aholisi ham shu narxda sotib olish imkoniyatidan mahrum etilyapti? Mahsulotini ichki bozorda ikki barobar qimmat narxda taklif qilishdan ko‘zlangan maqsad nima?

    Fikrimizcha, eng asosiy monopolist — GM Uzbekistan zavodiga berilgan imtiyozlar bekor qilinib, ushbu monopolist manfaatlarida asossiz ko‘tarib yuborilgan xorijda ishlab chiqarilgan avtomashinalarga to‘lanadigan import bojxona to‘lovlari qo‘shni Qozog‘iston va Qirg‘izistondagi bojxona to‘lovlari darajasiga tushirilishi lozim.

    Agar shunday qilinsa:

    Birinchidan, xorijda ishlab chiqarilgan yuqori sifatli avtomashinalar (Toyota, Mercedes, Volkswagen, BMW, Audi, Hyundai, Volvo) importidan davlat budjetiga ko‘p miqdorda bojxona to‘lovlari kelib tushadi. Bu mablag‘lar GM Uzbekistan zavodi faoliyatidan davlat budjetiga kelib tushayotgan foyda summasidan ancha ko‘p miqdorni tashkil qiladi.

    Oddiy misolda buni isbotlashga harakat qilamiz: Yaponiyada ishlab chiqarilgan Toyota Corolla avtomobilining BAAdagi narxi 14 ming dollar. Shu mashina uchun Qozog‘istonda 7 ming dollar, O‘zbekistonda esa 14 ming dollar bojxona to‘lovlari to‘lanadi. GM Uzbekistan zavodida ishlab chiqarilgan Lacetti mashinasidan davlat 20 foiz foyda olsa ham, bu 3160 dollarni tashkil qiladi. Demak, O‘zbekistonda bojxona bojlari kamaytirilsa, har bir olib kelingan Toyota Corolla mashinasidan davlat budjetiga 7 ming dollar miqdorida bojxona to‘lovi tushadi. Bu har bir Lacetti’dan olinayotgan foydadan ikki barobardan ko‘p.

    Ikkinchidan, GM Uzbekistan zavodi mahsulotlarining narxi tushib, aholimiz ancha arzon narxlarda avtomashinalarni sotib olish imkoniga ega bo‘ladi.

    Uchinchidan, O‘zbekistonda investitsion muhit tubdan yaxshilansa, dunyoning yetakchi avtomobil ishlab chiqaruvchilari mamlakatimizda o‘z korxonalarini ochish istagini bildirishi mumkin.

    Gap shu haqda ketar ekan, maishiy texnika bozoriga ham to‘xtalmasak bo‘lmaydi. So‘z yana bir monopolist korxona — Artel brendi ostida maishiy texnika vositalarini ishlab chiqaruvchi korxonalar haqida ketayotganini, albatta, anglagandirsiz. Ushbu korxonalar Xitoy va Janubiy Koreyada ishlab chiqarilgan maishiy texnika vositalarining butlovchi qismlarini import qilib, O‘zbekistonda ularni yig‘ib, ichki bozorda tayyor mahsulot sifatida sotish bilan shug‘ullanadi.

    Ichki bozorda Artel mahsulotlarining narxi Xitoydan import qilingan xuddi shu turdagi mahsulotlarning narxidan uncha katta farq qilmaydi. Ayrim hollarda, hatto qimmatroq ham. Bundan ko‘rinadiki, ushbu korxonalar ham O‘zbekiston aholisini arzon maishiy texnika vositalari bilan to‘liq ta’minlay olmayapti.

    E’tiborli tomoni shundaki, mazkur korxonalar 2022-yilga qadar mahsulot ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan materiallar va butlovchi qismlarni import qilishda bojxona to‘lovlaridan (0,2 foiz bojxona rasmiylashtiruvi yig‘imidan tashqari), shuningdek, foyda solig‘i, mulk solig‘i va Respublika yo‘l fondiga ajratmalarni to‘lashdan ham ozod etilgan.

    Shunday ekan, unda nima sababdan ichki bozorda Artel mahsulotlari Xitoydan import qilingan shu turdagi mahsulotlardan arzon emas? Artel mahsulotlari Qozog‘istonda O‘zbekiston ichki bozoridagi narxlardan kamida 30—40 foiz arzon sotilayotganini qanday tushunish mumkin? Xitoydan import qilingan maishiy texnika vositalarining Qozog‘iston bozorlaridagi narxlari ham O‘zbekiston ichki bozoridagi shu turdagi mahsulotlar narxlaridan 30—40 foiz arzon. Nega?

    Bayon etilgan tahlildan faqat bir xulosa qilish mumkin — elektrotexnika mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi korxonalarga davlat tomonidan berilgan imtiyozlar, ularni qo‘llab-quvvatlash choralari kutilgan natijani bermayapti.

    Xorijda ishlab chiqarilgan maishiy texnikaga belgilangan asossiz yuqori import bojxona to‘lovlarining Qozog‘istondagi bojxona to‘lovlari darajasiga tushirilishi ushbu mahsulotlarning O‘zbekiston ichki bozoridagi narxlari pasayishiga olib keladi. Elektrotexnika mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi korxonalarga berilgan imtiyozlar va davlat tomonidan qo‘llangan qo‘llab-quvvatlash choralari bekor qilinsa, O‘zbekiston ichki bozorida sog‘lom raqobat muhiti shakllanadi.

    Demak, Artel ham butlovchi qismlarni import qilishda kamaytirilgan bojxona bojlarini to‘lab, sog‘lom raqobat muhitida o‘z mahsulotlarining ichki bozordagi narxini tushirishga majbur bo‘ladi. Bu, o‘z navbatida, aholining to‘lov qobiliyati, ya’ni ichki bozor salohiyatini yanada oshiradi. Import qilingan va O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan mahsulotlar narxining ichki bozorda arzonlashishi qo‘shni davlatlardan ushbu mahsulotlarni sotib olib kirishga bo‘lgan ehtiyojni o‘z-o‘zidan yo‘qotadi.

    Ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar turi va hajmi ko‘payishi, aholi daromadlari, ya’ni to‘lov qobiliyati, shuningdek, eksport oshishi milliy valyutamiz qadri yuksalishiga asos bo‘lishi esa natijalarning eng ahamiyatlisidir.

    Abdurahmon Hamidov,huquqshunos

    27.04.2019, 20:56   Izoh (0)   213293
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    O‘zbekiston xalq shoirlari Usmon Azim va Mahmud Toir YTHga uchradi

    27.04.2019, 19:34

    Samarqandda 645 nafar talabaning shartnoma puli to‘lab berildi

    27.04.2019, 18:54

    Shavkat Mirziyoyev Xitoyga tashrifini yakunlab, Toshkentga jo‘nab ketdi

    27.04.2019, 18:13

    Marhamat tumani prokurori yordamchisi yarim tunda piyodani urib yubordi. Piyoda mast bo‘lgan

    27.04.2019, 17:53

    “Forish” poligonida O‘zbekiston, Turkiya va Pokiston harbiylarining qo‘shma mashg‘ulotlari yakunlandi (foto va video)

    27.04.2019, 17:32

    Buxoroda IIB maxsus mashinasida fuqaroning to‘satdan vafot etishi yuzasidan qo‘zg‘atilgan jinoyat ishi harakatdan tugatildi

    27.04.2019, 16:11
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Tenge Bank Tenge24 ilovasida yangi raqamli avtokreditini e’lon qildi


     ADM Jizzakh Jizzaxda joylashgan 5-ixtisoslashtirilgan muassasa tarbiyalanuvchilari ehtiyoji uchun avtobus taqdim qildi


    O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Yevropaga yo‘l olmoqda


    Sello Ecosystem Farg‘ona, Andijon va Namanganda Sello Summer Fest yorqin festivalini o‘tkazdi


    Bektemir Residence — oilaviy turmush uchun mo‘ljallangan uy-joy majmuasi


    AVO’dan yangi omonat: yillik 25% gacha — 6 oyda orzuingizni amalga oshiring


    Navoiy innovatsiyalar universiteti — kelajagingizni kafolatlaydigan zamonaviy ta’lim maskani! 


    Yangi ufqlar: Centrum Air haftasiga ikki marta Toshkentdan Bishkekka parvozlarni amalga oshiradi


    Zamonaviy Haval Jolion endi 0% muddatli to‘lov shartida 


    UCMG Amsterdamda bo‘lib o‘tayotgan Money 20/20 Europe xalqaro fintech ko‘rgazmasida O‘zbekiston nomidan ishtirok etadi


    Mobiuz "Mehribon" imtiyozli tarif rejasini taqdim etdi


    Toshkentda xalqaro fintex-hodisa — Visa Cashless Forum 2025 bo‘lib o‘tdi 


    UZTELECOM "Muruvvat" tarifini taqdim etadi: Atigi 25 000 so‘m evaziga g‘amxo‘rlik va e’tibor bilan boyitilgan aloqa


    Kapitalbank va Visa O‘zbekiston terma jamoasining JCH-2026 saralash o‘yinini BAAda tantanali ravishda ochishdi


     Coca-Cola jamg‘armasi va Global atrof-muhit va texnologiyalar jamg‘armasi (GETF) “Aylanma iqtisodiyot kelajagi uchun hamkorlik bitimi (PACT)” ni e’lon qilganligi haqida ma’lum qildi

     

    Tavsiya etamiz

    Sevgi yoxud KGB maxsus operatsiyasi — grek milliarderiga uylangan sovet xizmatchisi

    7 iyun, 16:20

    Chumchuqlarga yem bo‘lgan burgutlar. “O‘rgimchak to‘ri” operatsiyasi Rossiya uchun qanchaga tushadi?

    4 iyun, 18:49
    Audio Icon

    Qurib qolgan ko‘chatlar, millionlar shamolga uchdimi?

    4 iyun, 15:03

    Feldmarshalga almashtirilmagan Stalinning zurriyoti — “dohiy” nega o‘g‘lini urushga yuborgan edi?

    3 iyun, 21:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Turkiyaning O‘zbekistondagi elchixonasi qoshida maktab ochiladi

    O‘zbekiston | 9 iyun, 10:22

    Kolumbiyada 6,5 magnitudali zilzila sodir bo‘ldi

    Dunyo | 9 iyun, 10:09

    2025-yilda ota bo‘lgan mashhur erkaklar

    Kino | 9 iyun, 09:53

    Ronaldu: “Yo‘lning boshida emasman, oxiriga yaqinman”

    Sport | 9 iyun, 09:52

    O‘zbekiston va Shvetsiya onkologik kasalliklarga qarshi kurashishda hamkorlik qiladi

    O‘zbekiston | 9 iyun, 09:15

    Fransiya Ukrainada dron ishlab chiqaradi

    Dunyo | 9 iyun, 08:54

    Millatlar Ligasi. Ronaldu va Portugaliya finalda Ispaniyani mag‘lub etib, bosh sovringa ega chiqdi (video)

    Sport | 9 iyun, 08:02
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.