“Yuqori”ga sakkiz savol

“Daryo” kolumnisti, jurnalist va bloger Yevgeniy Sklyarevskiy Toshkent shahrini obodonlashtirish, poytaxtni ko‘rkamlashtirish bo‘yicha turkum maqolalarini davom ettiradi.

Keyingi 2–3 yil ichida voqealar shiddat bilan ro‘y bermoqda. Biriga ko‘nikib ulgurmasdan yangisiga ajablanmoqdamiz. Sergeli, Yunusobod, Qo‘yliqda metro, Tashkent City, yangi chorrahalar, garajlar buzilishi va chinorlar kesilishi ortidan noroziliklar, Toshkentni rivojlantirish va’da qilingan yangi bosh reja — zerikishga vaqt yo‘q. Hokimiyat endi berk tizim bo‘lmay qoldi: jamoatchilik kengashi ishlayapti, savollarga javob berilyapti, takliflar javobsiz qolmayapti. Lekin inson tabiati shundayki, unga qilinayotgan ishlarning barchasi kamdek, savollarning esa cheki ko‘rinmaydi. “Daryo” O‘zbekistonda eng ko‘p o‘qiladigan nashr ekanligini bilgan holda, ko‘pchilik qiziqish bildirayotgan savollarni bermoqchimiz. Javob olish umidida boshlaymiz.

1. Nima uchundir Kaufman nomini olgan, ko‘p aziyat chekkan yetimxona binosini, va’daga vafo deganlariday, Brodveyga ko‘chirishdi. Endi nima bo‘ladi? Binoning tarixiy ahamiyati va gavjum markazda joylashganini hisobga olib, unda qandaydir yopiq idoraning emas, balki hamma kira oladigan va hamma uchun qiziq bino joylashishini xohlar edik. Rassom-portretchilar, karikaturachilar, eskicha va norasmiy rassomlar ishlaydigan galereya, vernisajlar bo‘lishini, erkin qo‘shiqchilar kuylashini, skripkachi va doira ustalari musiqa chalishini, mashhur kishilar bilan uchrashuvlar bo‘lishini, mahorat darslari o‘tkazilishini, faqatgina zerikarli suvenirlar ko‘rgazmasi joyi bo‘lishini emas, aksincha, “jo‘shqin harakat” markazi bo‘lishini xohlardik. Betoqatlik bilan kutyapmiz (aytganday, buzilgan yetimxona o‘rniga hali hech narsa qurilmadi… Lekin u endi markazda va bundan barcha xabardor. Ustiga-ustak, Buyuk knyaz saroyida muzey tiklashmoqchi. Ammo qachon? Eksponatlarning bir qismini yetimxona binosiga joylashtirish mumkin);
2. Sobiq Komsomol ko‘li, Milliy bog‘, sevimli sayilgoh — allaqachon shaharliklar uchun yopiq. Ehtimol, hokim tayinlangach, e’tiborlar o‘zgargandir. Bizga delfinariyli bog‘ kerak emas, bizga ko‘l atrofidagi sayilgoh kerak. Ulkan loyihalar to‘xtatilishini kutib o‘tirmay, sayr qiladigan bog‘ ochilsa yaxshiroq bo‘lar edi. Kutyapmiz;
3. Bog‘ ro‘parasidagi Bo‘rijar sohilidagi ishlar ham to‘xtatilgan. Hamma narsa buzib tashlangan, hatto sohil bo‘yidagi yo‘laklar ham tashlab qo‘yilgan. Sayr qilish uchun skameykalari, haykallari o‘rnatilgan sohil bo‘yini orzu qilyapmiz. Sohil bo‘ylab do‘konchalar, qahvaxonalar qurish uchun biznes sohasini jalb qilish mumkin. Bu hudud uchun shaharda reja va uni bajarish muddatlari bormi?
4. Prezident MVES binosini (sobiq Real bilim yurti, sobiq kimyo fakulteti) Madaniyat vazirligiga berish, birja binosini (sobiq Sverdlov konsert zali) konsert va spektakllar uchun berish haqida buyruq berdi. Buyruqning birinchi qismi bajarilib, Madaniyat vazirligi chiroyli tarixiy binoga ko‘chib o‘tdi, lekin birja binosining berilishi cho‘zilib ketdi. Toshkentliklar tomonidan xursandchilik bilan kutib olingan qarorning bajarilishini kutmoqdamiz. Bu bino butun dunyodan kelgan mashhur ijrochilarni qabul qilgan. Shu jumladan, bu yerda musiqiy, ma’rifiy, klassik konsertlar o‘tkazilgan. Hozirda bu yo‘q bo‘lib ketdi;
5. Favvoralar masalasi bir hisobdan yaxshi, bir hisobdan yomon. Kuylovchi, rang bilan jilvalanuvchi ko‘plab favvoralar paydo bo‘ldi. Bularning barchasidan xabarimiz bor. Next’da, Navoiy opera va balet teatri oldida, Milliy kutubxona va Sayohat mehmonxonasi oldida shunday favvoralar bor. Prezident ma’muriyati binosi oldidagi favvora ham. Bular yaxshi. Yomonlari: Muqimiy va Chilonzor ko‘chalari kesishuvidagi favvoralar o‘tgan yili ishlamadi. 2017-yilda bir necha marta ishlagan paytda butun chilonzorliklar favvora atrofida sayrga chiqib to‘plangan edi. “1000 melochey” do‘konining chap tarafidagi favvora. O‘tgan yili bir necha kun mobaynida ishlagan favvora sayrga chiqqan chilonzorliklarni maftun qilgan edi. Chilonzor birinchi kvartalidagi favvora bir necha yilki o‘rab olingan. Biz bu joyga haq to‘lab kirishga rozimiz, faqat uni ishlatib qo‘ying. Gagarin ko‘chasini qayta qurishda favvoralar qurildi, lekin ular biror marta ham ishlamadi. Tuman hokimiyati qoshida favvoralar ishlashi uchun mas’ullar tayinlasa, nur ustiga a’lo nur bo‘lur edi;
6. Garajlar — eski mavzu. Ularni buzishdi, chiqitlarini olib ketishdi. Uylarning o‘rtasida beton pollarning qoldiqlari bo‘lgan katta bo‘sh maydonlar qoldi. Ba’zi joylarni to‘xtash joyi qilishdi, qolganlari esa bo‘sh yotibdi. Ularni kim obodonlashtirishi kerak? Nazarimda, mahalliy aholi bu joylarni obodonlashtirish ishlarida qatnashib pul yig‘ishga ham rozi. Lekin bu ishlarni kim tashkil qilib, barchani uyushtiradi? Yoki o‘zimizmi?
7. Mavsumning modaga aylangan so’zi — devorsizlashtirish. Qancha devorlar buzildi — bu quvonarli hol. Ayniqsa prezident yuradigan trassa bo‘ylab qilingan ishlar tahsinga loyiq. Navoiy va Beruniy shohko‘chalarini ajratish yo‘lagidagi devorni olib tashlangani ko‘zimiz oldida kenglik paydo qildi. Oliy Majlis atrofi va Markaziy telegraf oldidagi devorlarni dilni xira qiluvchi eng katta ikki devor desa bo‘ladi. Markaziy telegraf binosi ayniqsa aprel oyidagi ta’mirdan so‘ng azim Toshkentning eng go‘zal binosiga aylandi. Uning oldida esa eng dahshatli devor bo‘y cho‘zib turibdi. Agar u binoda o‘ta muhim yoki maxfiy narsalar bo‘lsa, shaharni xunuklashtirmasdan, uni Qibray yoki Kelesga ko‘chirgan afzalroq. Devor ortidagi Oliy Majlis — nonsens va hazil-mutoyibalar nishoni. Xorijda parlament binolari ekskursiyalar uchun ochiq va devor bilan ihotalanmagan. Yetmaganidek, bog‘ hududidan kattagina maydon tortib olingan. Agar Oliy Majlis devorsiz ishlay olmasa, uni ham Qibrayga ko‘chirmoq kerak. Hokim huzurida “devorsizlashtirish” bo‘yicha jamoatchilik qo‘mitasining faoliyat yuritayotgani umid berib turibdi. Kutyapmiz…
8. Sergeli metro liniyasi bu yil ishga tushirilishi va’da qilingan va bunga sakkiz oycha vaqt qoldi. Qurilish ishlarini ko‘rganlarning aytishicha, barcha ishchilar Qo‘yliq yo‘nalishiga tashlangani uchun ishlar to‘xtab qolgan. Noumid shayton bo‘lib ko‘rinishni istamas edik, lekin biz metro liniyasi bu yil ishga tushishiga aqlimiz ishonmayapti. Bu ishonchsizligimiz ulkan xato bo‘lib chiqishini juda-juda istar edik. Qolgan ish hajmini ko‘rish dilga zavq bag‘ishlagan bo‘lardi.

Savollar tanqid maqsadida emas, ular hokimiyatga aholi bilan to‘g‘ri muzokaralar olib borishiga yordam berar degan umid bilan berildi.

Muallif fikri tahririyat nuqtai nazaridan farq qilishi mumkin.