Kimningdir xabari bor, kimdir bexabar, yaqinda yangilik saytlardan birida Samarqand viloyatida chet elga chiqish pasportlari berilishi bilan bog‘liq jarayon tanqid qilingan. O‘sha maqola muallifi tomonidan quyidagi savollari qo‘yilgan: “Nega Samarqand viloyatida xorijga chiqish pasporti faqat bir joydan — Samarqand shahrining o‘zidan berilyapti? Katta navbat yuzaga kelyapti. Mana Toshkent shahrining har bir tumanda berilyapti. Samarqand viloyatida ham barcha tumanlarda berilsa bo‘lmaydimi?”.
Maqola so‘nggida muallif taxminiy hisob-kitoblar asosida, agar vaziyat o‘zgarmasa, pasportlar uchun navbat 20 yilga cho‘zilishi mumkinligini aytgan.
24-yanvar kuni aynan shu masalani o‘rganish uchun Samarqand viloyat IIB migratsiya va fuqarolikni rasmiylashtirish boshqarmasiga tashrif buyurdim. Borsam, haqiqatan navbat katta ekan. Shundan so‘ng boshqarma xodimlaridan biriga o‘zimni tanishtirib, nima maqsadda kelganimni aytdim. Oldiniga u ma’lumotlarni faqat viloyat IIB matbuot xizmati orqali olishim mumkinligini aytdi. Unga yaqinda saytlardan birida shu mavzuda tanqidiy maqola chiqqanini, o‘sha maqola tufayli ayrimlarda xorijga chiqish pasporti olish jarayoni haqida turli noto‘g‘ri tushunchalar shakllangani, shu uchun bu mavzu o‘rganilib, odamlarga ma’lumot berilishi lozimligini tushuntirganimdan so‘ng ismini sir saqlash sharti bilan meni jarayon bilan tanishtirdi va bir qancha ma’lumotlarni berdi.
Hujjat topshirish va suratga tushish ishlarida tanish-bilishchilikka yo‘l qo‘ymaslik maqsadida barmoq izi oladigan skaner va suratga tushirish ishlari katta zalda, shundoq odamlar ko‘z o‘ngida amalga oshirilmoqda. Jarayon bilan navbatda turgan odamlarni ozgina to‘siq ajratib turibdi xolos.
Shuningdek, shu paytgacha barmoq izini oladigan skaner va suratga tushirish uskunasi ikkita ekan, uchinchisini o‘rnatishyapti. Bir-ikki kunda u ham ishlashni boshlaydi. Hozir ikkita uskunada kuniga 350 fuqaroning hujjatlari qabul qilinayotgan bo‘lsa, uchinchi uskuna ishga tushsa bu miqdor yana ortadi.
Ish vaqti ertalab 8:00 dan kechki 20:00 gacha davom etadi.
Yana bir muhim narsa. Oldinlari chetga chiqish stikerlari olish uchun haftaning uch kunida faqat hujjat qabul qilinib, qolgan uch kunida hujjat tarqatilgan bo‘lsa, xorijga chiqish pasportiga hujjat uzluksiz olti kun davomida qabul qilinmoqda.
Yana bir muhim yangilik shuki, yilning ikkinchi yarmidan boshlab xorijga chiqish pasporti uchun hujjatlar har bir tumanning o‘zida qabul qilinadi. Hozir shu jarayonga tayyorgarlik ishlari davom ettirilmoqda ekan.
O‘sha xodimning menga tushuntirishicha hozirgi katta navbatlar uzoqqa bormaydi va tez orada vaziyat ancha o‘nglanib odamlar uzoq navbat kutmasdan hujjat topshirish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Sababi, xorijga chiqish pasportlari berila boshlaganidan ushbu hujjatni olishni xohlagan aksariyat fuqarolar xuddi bu ish ozgina ishlab keyin to‘xtatilib qo‘yiladiganday birdaniga yopirilib hujjat topshirishga shoshildi. Ularni ham to‘g‘ri tushunsa bo‘ladi. Bir-ikki oy ichida ko‘pchilikning hujjati qabul, qilinib pasportlari topshirilgach, uzoq navbat kutishlar o‘z-o‘zidan yo‘qoladi. Qolaversa, yilning ikkinchi yarmidan hujjatlar har bir tumanning o‘zida qabul qilina boshlansa, navbat kutishlar umuman bo‘lmaydi.
Eslatib o‘taman, joriy yilning 1-yanvaridan xorijga chiqish uchun ruxsat yozuvi stikerini (OVIR) rasmiylashtirish tartib-tamoyili bekor qilinib, xorijga chiqish uchun biometrik pasportlar berish (xorijga chiqish pasporti) tizimi joriy etildi.
Hozirgi pasportlar bilan xorijga 2021-yilgacha chiqish mumkin bo‘ladi. Shu yilning 1-yanvarigacha rasmiylashtirilgan stikerlar esa ularda ko‘rsatilgan muddatgacha amal qiladi va endilikda ruxsatnoma yozuvi stikerlari o‘rniga xorijga chiqish pasporti berilyapti.
Bu pasportdagi ruxsatnoma yozuvining stikerlaridan afzal tomoni uning 10 yil muddatga berilishidir. Ma’lumki, ruxsatnoma yozuvi stikerlari 2 yilgacha amal qilardi. Chet elga tez-tez chiqadigan fuqarolar uchun bu ortiqcha ovoragarchiliklarni keltirib chiqarardi.
Xorijga chiqish pasportini olish uchun to‘lanadigan davlat boji eng kam ish haqining 120 foizini tashkil etadi. Ya’ni, bu ko‘rsatgich 2019-yil 1-yanvar kuni holatiga 243 276 so‘mni tashkil etmoqda. Faqatgina 16 yoshga yetmaganlar ushbu so‘mmaning 80 foizini (162 184 so‘m), O‘zbekistonda yashovchi, ammo fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar esa yoshidan qat’iy nazar eng kam ish haqining 100 foizini (202 730 so‘m) to‘lashi lozim. Xorijga chiqish pasportini olish uchun davlat bojining qiymati yuqoriligi uning uzoq muddatga berilishi bilan izohlangan.
Pasport 10 ish kuni davomida tayyorlanadi va xalqaro standartlarga to‘la javob beradi. Xususan, ushbu hujjatning amal qilish muddati tug‘ilgan kunidan 1 yoshgacha 2 yil, 1 yoshdan 16 yoshgacha 5 yil, 16 yoshdan katta bo‘lgan shaxslarga 10 yil etib belgilangan. Shuningdek, yangi tartib-qoidalarga asosan, 18 yoshdan 35 yoshgacha bo‘lgan qizlar bilan suhbat o‘tkazish tartibi bekor qilingan va ular umumiy asosda xorijga chiqish vizasini olishlari mumkin. Qolaversa, 15 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan fuqarolar xorijga ota-onalari yoki vasiylarning notarial tasdiqlangan ruxsati bilan hamrohsiz chiqish huquqiga ega.
Xorijga chiqish biometrik pasportlari to‘q qizil rangda bo‘lib, 48 betdan iborat. Uning varaqlarida mamlakatning tarixiy-me’moriy yodgorliklari aks etgan. Bundan tashqari, xorijga chiqish pasporti suv belgilari, rangi o‘zgaruvchi bo‘yoq, muarli effekt, metallashtirilgan himoyaviy ip, laminatsiyalashtirilgan plyonka hamda pasport qobig‘iga joylashtirilgan elektron chipdan iborat.
G‘ayrat Yo‘ldosh
Muallif fikri tahririyat nuqtai nazaridan farq qilishi mumkin
Izoh (0)