• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12413.79
    • RUB154.86
    • EUR14468.27
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +29°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Nega Sarez ko‘li birdaniga 4 mamlakatga xavf tug‘dirmoqda?

    Pomir tog‘laridagi 70 kilometr uzunlikdagi Sarez ko‘li 100 yoshdan oshgan. Aslida katta tabiiy ofat natijasida paydo bo‘lgan bu ko‘l ayni paytda Markaziy Osiyoning aholisi uchun katta xavf hisoblanadi. Bu haqda TravelAsk xabar qildi.

    Foto: TravelAsk

    Foto: TravelAsk

    Sarez ko‘li — Tojikiston hududida joylashgan Pomir tog‘larining javhari hisoblanadi. U ayilli ko‘llar sirasiga kiradi. Ya’ni toshlarning qulashi natijasida Bartang daryosining (Murg‘ob) tor vodiysi to‘sib qo‘yilgach, tabiiy suv ombori barpo bo‘lgan. Uning natijasida esa Sarez ko‘li hosil bo‘lgan. 1911-yilda sodir bo‘lgan bu voqea Usoy uyumi nomini olgan. Olimlar bu hodisaga kuchli zilzila sabab bo‘lgan degan fikrda.

    Foto: TravelAsk

    Foto: TravelAsk

    Usoy uyumining kengliklari odamni lol qoldiradi. Tog‘ jinslaridan yaralgan tabiiy suv omborining balandligi 567 metr, kengligi esa 3 kilometrdan iborat. Bu insoniyat tarixida qayd etilgan tog‘ jinslarining eng katta ko‘chkisi hisoblanadi. Paydo bo‘lgan bu uyum daryoning yo‘lini to‘sib qo‘ygan va Sarez ko‘lining havzasi asta-sekin suv bilan to‘lgan. Dastlabki 3 yil mobaynida tadqiqotchilar ombordan suv oqayotganini sezmagan, ammo 1914-yilda Usoy uyumi orqali kichik buloqlar sizib o‘tayotgani ma’lum bo‘lgan. Yangi suv havzasining chuqurligi o‘tgan davr mobaynida 270 metrdan oshgan. Tabiiy suv ombori hosil bo‘lganiga 7 yil bo‘lgach, Sarez ko‘lining chuqurligi 477 metrga yetib, Usoy uyumidan 75 kilometr narida bo‘lgan daryo vodiysini suv bilan to‘ldira boshlagan.

    Foto: TravelAsk

    Foto: TravelAsk

    Bugungi kunda Sarez ko‘lining eng chuqur joyi 505 metrga teng. Yog‘ingarchilik soni va suv bilan qanchalik to‘lishiga qarab, ko‘lning uzunligi 65 dan 75 kilometrgacha o‘zgaradi. Suv havzasining bunday katta o‘lchami atrof-muhit uchun tahdid tug‘diradi.

    Gap shundaki, Bartang vodiysida o‘tkazilgan tadqiqotlarga ko‘ra, Usoy uyumi birinchi uyum emas. Bu daryoda undan oldin ham ko‘chkilar tushib, suv omborlarini hosil qilgan. Natijada oldin ham ayilli ko‘llar hosil bo‘lgan. Geologlar Bartang vodiysida antropogen davrida mavjud bo‘lgan 9 turdagi suv havzalarining izini topgan. Ammo ularga nima bo‘lgan? Ehtimol, ularning yo‘q bo‘lib ketishiga yoki Pomir tog‘larida tez-tez ro‘y beradigan zilzilalar yoki kuchli yog‘ingarchiliklar sabab bo‘lgan bo‘lishi mumkin.

    Foto: TravelAsk

    Foto: TravelAsk

    Tadqiqotchilar Sarez ko‘li bilan ham xuddi shunday holat yuz berishidan xavotirda. O‘tgan yillar mobaynida tabiiy suv ombori 60 metrgacha qisqarganiga qaramasdan, kelajakda u kuchli zilzila va qattiq yog‘ingarchilikka dosh bera oladimi, yo‘qmi noma’lum. 80 kvadrat metr maydonni egallagan ko‘lda taxminan 17 kub kilometr suv mavjud.

    Bu esa, vodiyning pastki qismiga oqadigan suv o‘z yo‘lida hamma narsani yuvib ketadi degani. Bundan tashqari, yana boshqa xavf mavjud: ko‘l sathining o‘zida ko‘chki yuz berishi mumkin.

    O‘tgan asrning 60-yillarida, Sarez ko‘li bo‘yida yer ko‘chkilari xavfi yuqori bo‘lgan joylar qayd etilgan. Hatto kichik zilzila ham qirg‘oqlarning nurashiga sabab bo‘lishi mumkin. U holda ko‘ldan katta miqdordagi suv ko‘tarilib, tabiiy suv omboridan toshib ketishi mumkin.

    Bunday sersuv toshqin unchalik xavfli bo‘lmasa ham, Bartang vodiysidagi aholi punktlari uchun mayda talofot keltirishi mumkin. Ammo suv omborining o‘zi nurab, suv toshsa, bu juda jiddiy talofotga sabab bo‘ladi. Ko‘l toshqini yuzaga kelsa, nafaqat Tojikiston hududi, balki qo‘shni Qirg‘iziston, O‘zbekiston va Qozog‘iston ham jiddiy zarar ko‘radi. Chunki Bartang Panj daryosiga quyiladi, undan o‘tib esa Amudaryoga. Agar falokat bo‘lsa, u ham Amudaryogacha ham Orol dengizigacha bo‘lgan joylarni qamrab oladi.

    Foto: TravelAsk

    Foto: TravelAsk

    Vaziyatning jiddiyligini hisobga olib, 1970-yillardayoq Usoy uyumi hududida gidroelektrostansiya qurilish loyihasi ishlab chiqilgan. GES qurilishi natijasida ko‘lning darajasi 100 metrga pasayishi kerak edi. Natijada xavf ham kamayardi. Biroq, texnik va moddiy muammolar sabab, loyiha hech qachon amalga oshirilmagan. Shuning uchun Bartang daryosining quyi qismidagi aholi xavfsizligi masalasi ochiq qolmoqda. 2006-yilda mintaqada xalqaro investorlarning mablag‘lari bilan favqulodda ogohlantirish tizimi yaratilgan. Bu tizim falokat yuz bergan taqdirda aholini tahdid haqida ogohlantiradi, ammo Sarez ko‘li xavfsizligi masalasi haligacha hal qilinmay qolmoqda.

    Foto: TravelAsk

    Foto: TravelAsk
    22.01.2019, 10:00   Izoh (0)   189654
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Chechenistonda ijtimoiy tarmoqlardagi noto‘g‘ri ma’lumot uchun uzr so‘raladigan maxsus ko‘rsatuv tashkil etiladi

    22.01.2019, 09:55

    Xitoyda genetik jihatdan o‘zgartirilgan bolalar dunyoga kelgani rasman tasdiqlandi

    22.01.2019, 08:55

    Germaniya 2018-yilda o‘z hududidan 8600 dan ortiq muhojirni chiqarib yubordi

    22.01.2019, 07:19

    Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti emlashdan bosh tortishni insoniyatga global tahdidlar ro‘yxatiga kiritdi

    22.01.2019, 05:40

    Yevropa Ittifoqi Suriyaga qarshi sanksiyalarni kengaytirdi

    21.01.2019, 23:59

    2019-yilning eng yaxshi sayyohlik yo‘nalishlari ma’lum qilindi

    21.01.2019, 23:43
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Smart Business O‘zbekistonda UZCARD va Humo kartalarini qabul qilish uchun yagona yechimni taqdim etadi 


    Imzo Glass mahsulotlari Buyuk Britaniyaga eksportga yuborildi


    Kapitalbank va Korporativ sport assotsiatsiyasi hamkorlik memorandumini imzoladi


    Pepsi Taste Challenge 2025: Pepsi yana oldinda — O‘zbekistonda 59,28% ovozga sazovor bo‘ldi 


    Kelajak – bugungi qilgan harakatingiz samarasidir. O‘zingizga ishonch esa har qanday yutug‘ingizning boshlanishi 


    Universalbank o‘zini o‘zi band qilgan fuqarolar uchun yangi “Mikrokredit 300 ”ni ishga tushirdi 


    BI Group O‘zbekistonda turar joy binosining zilzilabardoshligini ochiq sinovdan muvaffaqiyatli o‘tkazdi


    UZTELECOM simli internetni modernizatsiya qilmoqda: abonentlar GPON va FTTx orqali 100 Mbit/s dan yuqori tezlikka ega bo‘ladilar


    Uzbekistan Airways bilan Istanbulga foydali parvoz qiling!


    “Biznesni rivojlantirish banki” 1 trln 273 mlrd so‘mlik ipoteka krediti ajratdi


    HAVAL O‘zbekistonda yangi modellarni namoyish etdi: HAVAL H6 Facelift va HAVAL H9 taqdimot kechasi


    Mobiuz Andijon, Namangan va Farg‘ona viloyatlarida 5G ning yangi imkoniyatlarini ochmoqda


    HONOR talabalarni qo‘llab-quvvatlovchi aksiyani e’lon qildi 


    Accor Toshkentda Swissôtel Tashkent ochilishini nishonlamoqda, shveysariya uslubidagi hashshamatni O‘zbekiston poytaxtiga olib kelmoqda


    “Trastbank” kichik biznesni rivojlantirish uchun 1 mlrd so‘mgacha kredit taklif etadi

     

    Tavsiya etamiz

    Yahudiylarning “Tarixiy vatan” va “Buyuk Isroil” haqidagi puch da’volari: Falastin aslida kimga tegishli?

    23 avgust, 13:22

    “Rusning sharmandali blitskrigi”. Urush taqdirini belgilab bergan Kiyev jangi qanday yakunlangan edi?

    22 avgust, 20:08

    Islom Karimovning sobiq matbuot kotibi “Otamdan qolgan dalalar” filmi taqiqlanish sababini oshkor qildi

    21 avgust, 11:58

    Turkiyada oyoq suyaklarini sindirib, bo‘yni o‘stirish operatsiyasi ommalashmoqda (foto)

    21 avgust, 11:52
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Rauf Parfi, Muhammad Yusuf va boshqa marhum ijodkorlar ordenlar bilan mukofotlandi

    O‘zbekiston | 23 avgust, 21:11

    Muftiy Nuriddin Xoliqnazarov “Oliy darajali imom Buxoriy” ordeni bilan taqdirlandi

    O‘zbekiston | 23 avgust, 20:46

    Ispaniyadagi plyajlar zaharli va noyob shilliqqurt sabab yopildi

    Dunyo | 23 avgust, 20:10

    Saudiya Arabistoni Superkubogi. “Al-Ahli” Ronaldu boshchiligidagi “An-Nassr”ni mag‘lub etib bosh sovringa ega chiqdi

    Sport | 23 avgust, 19:50

    O‘tgan 32 yil: Sobiq Sovet davlatlarida aholi jon boshiga daromad qanday o‘zgardi?

    O‘zbekiston | 23 avgust, 19:39

    “Ukraina hududlarini berish — Rossiyaning tuzog‘i” — YI oliy vakili

    Dunyo | 23 avgust, 19:00

    APL. “Manchester Siti” “Tottenhem”ga imkoniyatni boy berdi. Husanov maydonga tushmadi

    Sport | 23 avgust, 18:40
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.