“Gosha” laqabli gapiruvchi qarg‘asi bilan mashhur bo‘lgan marhum Shodibek va uning qarg‘asi haqidagi ba’zi tafsilotlar

“Gosha” laqabli inson tilida so‘zlovchi janub qarg‘asi bilan mashhur bo‘lgan surxondaryolik Shodibek Choriyev 9-oktabr kuni tong soat 4:25 da Sherobod tuman tibbiyot birlashmasining ShTYoB reanimatsiya bo‘limida hayotdan ko‘z yumdi. Shodibekning muxlislari u haqdagi ba’zi tafsilotlarni “Daryo”ga yubordi.

U bilan bog‘liq bo‘lgan  15 dan ortiq tabiat mavzusidagi o‘ta qiziqarli maqolalar va uslubiy tavsiyalar viloyat va respublika miqyosida nashr etilgan. Ayniqsa “Xalq so‘zi” gazetasida chop etilgan Respublikada yagona so‘zlay oladigan “Gosha” laqabli qarg‘a haqidagi “Gapiradigan qarg‘a” maqolasi, “Termiz oqshomi” gazetasidagi “Gosha yettinchi farzandimiz” maqolasi,  viloyat o‘qituvchilarining “Ma’naviyat gulshani” gazetasida chop etilgan “Ta’lim muassasalarida qushlar bayramini o‘tkazishga doir tavsiyalar” mavzusidagi chiqishlari barcha tabiatsevarlarga katta qiziqish uyg‘otdi. “Ma’naviyat gulshani” gazetasi muxbiri I.Shokirovning B.Rahimov haqidagi “Shaydoyingman, onajonim tabiat” nomli maqolasi, bundan tashqari “O‘zbekiston” telekanalining “Qishloq hayoti” , “Qishloqdagi tengdoshim”, “Axborot” ko‘rsatuvlari, “Dunyo bo‘ylab” telekanalining “Yagona gapiruvchi qarg‘a”,  “Yoshlar” telekanalining  “Surxon vohasi” ko‘rsatuvi, “30 000 dollarga sotilmagan Gosha laqabli qarg‘a”  Surxondaryo viloyat va Sherobod tuman teleko‘rsatuvlari orqali va bundan tashqari qo‘shni davlatlar, Turkiya, Afg‘oniston, Rossiya telekanallari orqali uning iqtidori  keng ommaga namoyish etilgan.

1997-yil taxminan may oyining 15-sanalarida Sherobod shahridagi “Katta hayot” mahalla fuqarolar yig‘ini hududidagi Eshboy Berdiyev ko‘chasida yashovchi usta-duradgor Muhiddinov Homid akaning Samariddin ismli 11 yoshdagi o‘yinqaroq  o‘g‘li  Ko‘hitang tog‘ etaklarida joylashgan G‘urjak qishlog‘idan chamasi 15-20 kunlik janub qarg‘a polaponini o‘ziga tanish bo‘lgan qo‘shnisi havaskor qushboqar Bo‘ri aka Rahimovga olib kelib “Bo‘ri aka sizga zo‘r qush olib keldim, uni qishlog‘imizdagi tog‘ archa tagidan topib oldim, inidan tushib ketgan ekan shekilli, oyoq va qanotlari singan bo‘lsa kerak!” deya  qarg‘a polaponini parvarish qilib olish uchun hadya qilgancha uyiga qaytdi.

Bo‘ri aka Rahimov tabiatan qushlarga mehr qo‘ygan inson bo‘lib, qarg‘a polaponini hech ikkilanmasdan o‘z hovlisiga  olib kirib, oilaning kichik o‘g‘li 6 yoshli Shodibek bilan suhbatlashgancha, qarg‘a polaponining oyoq va qanotlariga malham qo‘yib, uni ochiq maydonda ya’ni hovli oldidan joy olgan mo‘jazgina supa yonida ekilgan ulkan tut daraxti soyasida parvarish qila  boshladi.

Kunlar o‘tib qarg‘a bolasi tobora sog‘ayib borar ekan, u  oilaning kenja o‘g‘li Shodibekning jonli o‘yinchog‘iga aylandi, uni parvarish qila turib unga non ushoqlari, har xil hasharotlar, uyda pishirgan taomlardan bir bo‘lagini unga hadya etib parvarish qilib keldi va qarg‘a bolasi uydagilarning go‘yoki bir ermagiga aylandi.

Bo‘ri aka qarg‘a bolasiga biron bir “laqab” qo‘yishga jazm qildi va kichik Shodibekka qulaylik tug‘dirish uchun  unga “Gosha” laqabini berdi, shu tarzda janub qarg‘a polaponi “Gosha” laqabi bilan tobora voyaga yetib bordi.

Tabiatda qarg‘ani yaqindan tomosha qilish mushkul bo‘lib uni masofa jihatidan yaqini bilan 15-20 metr naridan tomosha qiladigan qiziquvchilar Bo‘ri aka xonadonida parvarish qilinayotgan qarg‘ani o‘zining mo‘jazgina hovlisidagi ochiq maydonda  1-1,5 metr yaqinlikda tomosha qilib zavqlanish mumkin edi.

Kasbi o‘qituvchi va qo‘shimcha daromad manbaiga ega bo‘lmagan Bo‘ri aka Rahimov 1998—2001-yilgi don mahsuloti va qushlar uchun beriladigan omuxta yem tanqisligidan hovlisida parvarish qilinayotgan 38 turdagi jami 1250 qush zotlaridan 400-500 tasi nobud bo‘ldi  va kunlarning birida ya’ni 2000-yilning oktabr oyida Sherobod shahrining “Do‘stlik” mahallasi xududidagi Mustaqillik ko‘chasida joylashgan hozirgi Sherobod MXKKXK binosiga harbiy qism ko‘chib kelganligi hamda unda ishlovchi bosh komandiri tabiatga va undagi jonzotlarga qiziqishi o‘zgacha ekanligi bilan Bo‘ri aka tomonidan parvarish qilinayotgan qushlarini tomosha qilib do‘stlashib oldi.

Har shanba kunlari oila a’zolari bilan qushlarni tomosha qilib ketuvchi podpolkovnik Qahramon aka  kunlarning birida Bo‘ri akaga ajoyib taklif bilan murojaat qildi, u kishi o‘z taklifida harbiy qismda yetarli darajada jonli burchak qilganligi va mumkin bo‘lsa qaytarib berish sharti bilan har xil turdagi qushlardan berib turish taklifini bildirdi va kelgan mehmonga rad javobini bera olmagan Bo‘ri aka  shu yilning noyabr oyida ushbu harbiy qismga jami 120 dona parvarish qilib kelayotgan qushlari bilan birgalikda “Gosha” laqabli qarg‘ani ham berib yubordi.

Harbiy qismda tashkilashtirgan jonli burchakda turli xildagi qushlar bilan bir qatorda  janub qarg‘asi xam parvarishlanib, uni Bo‘ri akani taklifiga binoan  har 3-4 kunda qismdagi hovliga sayohatga chiqarib turish ta’kidlanganligi uchun ham xizmatni o‘tayotgan askarlar  ochiq maydonda yurgan “Gosha”ni o‘z laqabi bilan atab unga hazilona tarzda “Gosha”, “safga tur”, “rostlan”, “nos ber”, “Boris aka” kabi so‘zlar bilan o‘rtoqlashar edi.

2002-yilning ayni saratonida  harbiy qism komandiri podpolkovnik Qahramon aka ishi yuzasidan g‘arbiy okrugga ishga ketayotganligi aytib,  olgan omonatlari bilan bir qatorda “Gosha” ham xizmatdan qaytdi va  shu kuni Bo‘ri aka xonadonida haqiqiy askar bayrami  bo‘ldi.

Oradan 3-4 kun o‘tgach, kechki taomlanish vaqtida oila bekasi Sobira aya turmush o‘rtog‘iga yuzlana kundalik ishlarni bajarib yurish davrida darvoza tomonidan g‘alati tovushda “Boris aka” deb masxara qilib ketayotganligi va bu holat yuzasidan ko‘chaga yuzlanganda hech kim bo‘lmasligi to‘g‘risida shikoyatini aytdi, ushbu holat avvaliga har 3-4 kunda keyinchalik 2-3 kunda takrorlanadigan bo‘lib uydagilarning g‘ashiga tegdi va bu g‘alati tovushni Bo‘ri akaning bolalari ham tasdiqlab, go‘yoki ushbu tovush mast holdagi kishining ovoziga o‘xshashligi to‘g‘risida bayon qildi.

Kunlarning birida oila bekasi Sobira aya kundalik ishlarini yuzasidan “Gosha” turgan uya oldida, hovliga suv kelganligidan foydalanib qozon-tovoq, choynak-piyolalarni yuvib turgan vaqtda yuqoridagi so‘zlar yana takrorlandi va har doimgidek ko‘chaga yuzlanandi — har domgidek hech kim yo‘q va  o‘z ishini davom ettirar ekan, yuqoridagi ovoz “Gosha” saqlanayotgan qafasning salqinlashtirish uchun yopilgan gilam ortidan kelayotganligiga amin bo‘ldi. Sobira aya gilamni ko‘tarib ichkarida qarg‘adan boshqa hech bir jonzot yo‘qligiga guvoh bo‘lib yoqa ushladi va o‘z ishini davom ettira, ne ko‘z bilan ko‘rib, quloq bilan eshitsinki, barchani “Gosha”, “safga tur”, “rostlan”, “nos ber”, “Boris aka” kabi so‘zlari bilan ahmoq qilayotgan jonzot bu qarg‘a bolasi Gosha ekanligiga amin bo‘ldi, Sobira aya uzoq vaqt qarg‘aning so‘zlarini kuzatib, in ichida turgan qarg‘a inson talaffuzidagi tushunarsiz so‘zlarini angladi.

Kechga yaqin ishdan kelgan Bo‘ri akaga oilasi bo‘lgan voqea haqida so‘zlaganda, bo‘lib yurgan g‘alati tovushlardan xabardorligi va bunga o‘zi ham guvoh bo‘lganligi, faqat ishonch hosil qilmaganligini ta’kidlab, bu oilaviy sir bo‘lishini ta’kidladi.

Bu g‘alati tovushdan xabardor bo‘lib xunob bo‘lgan Bo‘ri akaning farzandlari  ham asta-sekin  voqeadan voqif bo‘ldi va ularni yoniga o‘tqazib, ushbu holatni ko‘chaga, ko‘rgan bilganga, mahalla-ko‘yga yoymaslikni, aks holda ushbu holat bo‘yicha isbot talab qiladigan kishilar oldida izza bo‘lishini qattiq ta’kidladi.

“Gosha” to‘g‘risida qiziqarli tafsilotlar.