• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12778.12
    • RUB164.01
    • EUR14931.23
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +24°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login

    “Eshak go‘shti” mashmashasi: uni bilmay iste’mol qilganlarning hukmi qanaqa bo‘ladi?

    2017 yil noyabr oxirlarida ko‘plab mahalliy internet saytlarida “Sharshara” nomi bilan chiqadigan go‘sht mahsulotlariga eshak go‘shti qo‘shilib sotuvga chiqarib kelishayotganligi rasmiy xabari tarqaldi, deb yozadi “Xalq so‘zi” gazetasi. Shundan keyin ayrim bozorlarda o‘lgan molning go‘shti ham sotilgani aytildi. Bu qilmishlari uchun aybdorlar tegishli jinoiy javobgarlikka tortildilar. Lekin bu go‘shtlarni bilmay iste’mol qilgan odamlarning hukmi qanaqa bo‘ladi?

    Foto: “Zamin.uz”

    Foto: “Zamin.uz”

    Shu va shu singari savollarga javob tariqasida Yunusobod tumani bosh imom-xatibi, Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita hamda O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan o‘tkazilgan “Sarhisob — 2017” tanlovi g‘olibi Rahmatulloh Sayfuddinovning maqolasi havola etildi.

    Ibn Abbosdan rivoyat qilinadi:

    “Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

    “Albatta, Alloh mening ummatimdan xatoni, unutilgan va majbur qilingan narsani kechirgandir”, dedilar”.

    Ibn Moja rivoyat qilgan.

    Ushbu hadisi sharifda Muhammad sollallohu alayhi vasallamning ummatlariga Alloh taolo tomonidan bo‘lgan ulkan marhamat haqida so‘z ketmoqda. Ya’ni, musulmon kishi beixtiyor sodir etgan gunohlari uchun javobgar bo‘lmasligi bayon etilmoqda. Bu hadis o‘zida ulkan ma’noni mujassam qilgandir. Insonning haqiqiy aybdor yoki aybdor emasligini aniqlashdagi katta va asl qoidani bayon etmoqda. Fuqaholarimiz ushbu hadisi sharifdan fiqhiy hukmlarni ishlab chiqishda keng foydalanganlar.

    Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ushbu hadislarida Alloh taolo u zotning ummatlaridan uch narsani kechib yuborganligi haqida bayon bermoqdalar.

    1. Xato, ya’ni bir narsani bilmasdan qilib qo‘yish. Misol uchun, bir ishni qilsa bo‘ladi, deb tushungan holda qiladi, keyin shariatda man qilinganligi ayon bo‘ladi. Shuningdek, bir niyat bilan qilsa, natija aksincha chiqadi. Misol uchun, ovlash maqsadida hayvonga otgan o‘qi odamga tegib ketishi mumkin. Bunga o‘xshash holatlarda inson xato qilgan bo‘ladi. Uning xatosi kechiriladi. Chunki bu narsa uning ixtiyoridan tashqari sodir bo‘ldi. Sodir etilgan xato Allohning haqqi bo‘lsa, butunlay kechib yuboriladi. Bandaning haqqi bo‘lsa, yengillashadi. Masalan, inson bir kishini xato tufayli o‘ldirgan bo‘lsa, oldingi misolda aytilganidek, hayvonga otgan o‘qi odamga tegib ketsa, qasos uchun o‘qni otgan kishi o‘ldirilmaydi, balki u o‘lgan kishi uchun xun to‘laydi.
    2. Unutish, ya’ni yodidan ko‘tarilib, taqiqlangan ishni qilib qo‘yish. Misol uchun, falon ishni qilmayman, deb qasam ichsayu, qasamini unutib, o‘sha ishni qilib qo‘ysa, gunoh bo‘lmaydi. Xato va unutish tufayli moddiy zarar yetkazilsa, to‘lanadi. Bir amal unutish tufayli bajarilmagan bo‘lsa, eslagan zahoti darhol uni bajarish lozim bo‘ladi. Misol uchun, birov namozni unutib qo‘ygan bo‘lsa, eslashi bilan darhol o‘qib oladi.
    3. «Majbur qilingan narsa», ya’ni bir odamni boshqalar kuch bilan majburan gunoh ishni qildirsa, majburlangan odamga gunoh bo‘lmaydi. Majbur qiluvchilar esa gunohkor bo‘ladilar. Majbur qilib ro‘zasini ochdirish, namoz o‘qitmaslik, dinga qarshi gaplarni aytdirish va boshqalar bunga misol bo‘ladi.
    Shu bilan birga, majburlash majbur qilinayotgan odamning joniga yoki biror a’zosiga tahdid solishi shart. Bundan past darajadagi majburlash gunoh ishni qilaverishga yo‘l ochmaydi. Oylik maoshining kamayishi yoki ishdan bo‘shatilishi va shunga o‘xshash narsalar uzr hisoblanmaydi. Faqat o‘lim xavfi yoki tanasidagi a’zolaridan birining yo‘q bo‘lishi, mayib bo‘lishi kabi xavflargina shar’iy e’tibordagi majburlash hisoblanadi.

    Go‘shti yeyilmaydigan hayvonlar haqida

    Yeyilgan ozuqa inson vujudiga singib, o‘z ta’sirini o‘tkazadi. Masalan, ba’zi dorilarni ichsangiz, Alloh u moddalarga bergan xususiyat tufayli tanadagi og‘riq qoladi, ba’zilari iste’mol qilinsa, asab o‘rniga tushadi va hokazo. Shuningdek, ba’zi ovqatlar issiqligingizni oshirib yuborsa, boshqasi sovuqligingizni oshiradi. Xulosa shuki, tanovul qilingan ozuqalar insonga har jihatdan ta’sir o‘tkazadi.

    Tajribalilarning ta’kidlashicha, dunyoda erkagi urg‘ochisini qizg‘onmaydigan birdan-bir hayvon cho‘chqa ekan. Balki shu boisdandir, cho‘chqa go‘shti ko‘p iste’mol qiladigan xalqlarning erkaklari ayollarini qizg‘anmaydilar, bu masalada iffat va nomus nimaligini bilmaydigan dayuslarga aylanib qolganlar.

    Tib olimlari cho‘chqa go‘shtida qon-tomir va yurak kasalliklarni tarqatuvchi moddalar borligini ham aniqlashdi. Yana boshqa ko‘pgina zararlari ham ayon bo‘ldi. Bu haqda hatto o‘zlari cho‘chqa go‘shtini iste’mol qiladigan xalqlarning vakillari, Qur’on va Islomdan bexabar kishilar ilmiy ishlar qildilar, alohida kitoblar ham yozdilar.

    “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Ogoh bo‘linglar! Albatta, menga Kitob va u bilan birga uning misli berilmishdir. Ogoh bo‘linglar! Hali, so‘risida o‘tirgan qorni katta odam, sizlar ushbu Qur’onni lozim tutinglar! Unda nimani halol topsangiz, halol bilinglar! Unda nimani harom topsangiz, harom bilinglar! deydi ham. Ogoh bo‘linglar! Sizlar uchun; xonaki eshaklar, barcha oziq tishli yirtqich va muohidning egasi behojat bo‘lmagan, yo‘qotib qo‘ygan narsasi halol bo‘lmas! Kim bir qavm huzuriga mehmon bo‘lib tushsa, uni ziyofat qilmoqlari lozim. Agar ziyofat qilmasalar, uning ziyofat mislicha narsani olishga haqqi bor”, dedilar”. Abu Dovud va Termiziy rivoyat qilgan.

    Muohid — musulmonlar ila ahdnoma tuzib yashayotgan g‘ayridin kishi. Ana o‘shandoq odamning yo‘qotib qo‘ygan narsasini topib olgan odam, bu g‘ayridinning narsasi ekan o‘zimniki qilib olsam bo‘laveradi, degan fikirga borishi mumkin emas.

    “Nabiy sollallohu alayhi vasallam Xaybar kuni bizlarni xachirlar, eshaklardan qaytardilar, otlardan qaytarmadilar”. Abu Dovud va Muslim rivoyat qilgan.

    Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlarida tipratikon zikr qilindi. Bas, u zot: “U ifloslardan bir iflosdir”, dedilar”. Abu Dovud va Ahmad rivoyat qilgan.

    Sharh: Bu hadisi sharifdan tipratikon ham harom ekanligi kelib chiqadi. Shuningdek, sichqon, kaltakesak, ilonlar va ularning toifasiga o‘xshash boshqa zararkunanda hayvonchalar ham haromdir.

    Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan bo‘ri haqida so‘raldi. Bas, u zot: “Yaxshiligi bor birorta bo‘rini yermidi!” dedilar”. Termiziy va Ibn Moja rivoyat qilgan.

    Bu hadisdan Bo‘rining haromligi kelib chiqadi.

    “Ey, Allohning Rasuli, sizdan yer hayvonlari haqida so‘rab keldim, tulki haqida nima deysiz? deyildi.

    U zot: “Tulkini kim ham yer edi”, dedilar”. Ibn Moja rivoyat qilgan.

    Sharh: Bu hadisdan tulkining haromligi chiqadi.

    Abu Voqid al-Laysiydan rivoyat qilinadi.

    “Nabiy sollallohu alayhi vasallam Madinaga kelganlarida ular tuyalarning o‘rkachlarini yorar va qo‘ylarning dumbasini kesib olar edilar. Bas, u zot: “Tirik holdagi hayvondan kesib olingan narsa, o‘limtikdir”, dedilar”. Abu Dovud rivoyat qilgan.

    Sharh: Ushbu rivoyatda johiliyatning yana bir jaholatini Islom dini qandoq muolaja qilgani haqida so‘z ketmoqda.

    Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam Makkai Mukarramadan Madinai Munavvaraga hijrat qilib kelgan paytlarda u yerning ahli tirik tuyalarning o‘rkachlarini yorib, ichidagi moyni olib foydalanishir va shuningdek, tirik qo‘ylarning dumbalaridan kesib olib ishlatishar edilar. Ular hayvonlarga rahm-shafqat qilish nimaligini bilmas edilar.

    Alloh taolo tomonidan olamlarga, jumladan, hayvonot olamiga rahmat qilib yuborilgan Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bu holga chidab tura olmadilar va:

    “Tirik holdagi hayvondan kesib olingan narsa, o‘limtikdir” deb e’lon qildilar.

    Shundoq qilib, hayvonlarga mazkur turda azob berish barham topdi va tirik hayvondan kesib olingan bo‘lak o‘limtik qandoq harom bo‘lsa, shundoq harom qilindi.

    Abu Sa’laba roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi.

    “Nabiy sollallohu alayhi vasallam barcha oziq tishli yirtqichlarni yemoqdan nahiy qildilar”. Beshovlari rivoyat qilgan.

    Sharh: Bu hadisi sharif avval o‘tgan hadislardan biridagi ma’noni ta’kidlamoqda. Yirtqich hayvonlar turli harom xarish narsalarni, xususan, o‘limtklarni va shunga o‘xshash zararli narsalarni yeydi. Shuning uchun o‘zlari ham o‘sha narsalarga o‘xshab iflos va zararli bo‘ladilar. Odamlarni mazkur zararlardan himoya qilish maqsadida yirtqich hayvonlarning go‘shtlari harom qilingan.

    Eng asosiysi yirtqich hayvonning go‘shtini yegan odamga o‘sha hayvonning yirtqichlik sifati o‘tib qolishi turgan gap. Shuning uchun yirtqich hayvonlarning go‘shtlari harom qilingan.

    Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi.

    “Nabiy sollallohu alayhi vasallam barcha oziq tishli yirtqichlardan va tirnoqli qushlardan nahiy qildilar”. Muslim va Abu Dovud rivoyat qilgan.

    Oziq tishli yirtqichlarga; sher, yo‘lbars, qoplon, bo‘ri, chiyabo‘ri, tulki, fil, maymun, ayiq kabi hayvonlar kirishini ulamolarimiz o‘z kitoblarida zikr etganlar.

    Tirnoqli yirtqich qushlarga esa, burgut, lochin, qirg‘iy, tasqara kabi go‘sht yeydigan qushlar kiradi va ularning barchasi harom hisoblanadi.

    Shuningdek, “Ularga nopok narsalarni harom qiladigan” (A’rof 157) ma’nosidagi oyatga binoan qurt-qumursqa, sichqon, ilon, chayon, suvarak, ari, qurbaqa, tipratikan, burga, pashsha, toshbaqa kabi nopok hayvonlarni yeyish harom hisoblanadi. Sirtlon va tulkilar ham yeyilmaydi.

    Harom o‘lgan hayvon go‘shtiga taqiq

    Xo‘sh, aslida qaysi hayvonlarning go‘shti harom? Islom dini bunga quyidagicha izoh beradi. Kasallikdan, bo‘g‘ilib, boshidan zarba yeb o‘lgan, baland joydan yiqilib parchalanib ketgan, yaralanib o‘lgan yoki boshqa yo‘llar orqali o‘ldirilgan hayvon go‘shti harom hisoblanadi.

    Yovvoyi hayvonlar tomonidan o‘ldirilgan yoki g‘ajib tashlangan hayvonlar ham xuddi shu tarkibga kiradi. Ular ham harom o‘lgan bo‘lib, go‘shti nopok hisoblanadi. Alloh taolo “Moida” surasi 3-oyatida shunday marhamat qiladi:

    “O‘limtik, qon, cho‘chqa go‘shti, Allohdan o‘zganing nomi aytib so‘yilgan, bo‘g‘ilib o‘lgan, urib o‘ldirilgan, yiqilib o‘lgan, suzishdan o‘lgan va yirtqich hayvon (qisman) yegan (hayvonlar) sizlarga harom qilindi, illo (shar’an) so‘yganingiz (haloldir)”.

    Ushbu oyati karimadan yana shu narsa ma’lum bo‘ladiki, oxirgi besh holatdagi hayvonlarning joni chiqmay turib, tipirchilab turgan paytida topib, “bismilloh”ni aytib so‘yishga ulgurilsa, ularning go‘shti halol hisoblanadi.

    Shu o‘rinda kishida savol paydo bo‘lishi tabiiy. Harom o‘lgan hayvon go‘shtini yeyish nima sababdan taqiqlangan? Birinchidan, harom o‘lgan hayvonlarning jasadi odamning ko‘nglini aynitib, jirkanishni keltirib chiqaradi. Ikkinchidan, u inson salomatligi uchun zararli. Chunki, shar’iy yo‘l bilan va gigiyena qoidalariga rioya qilgan holda so‘yilmagan hayvon go‘shtida inson organizmi uchun zararli moddalar bo‘ladi. O‘z ajali bilan halok bo‘lgan bunday hayvonlarning o‘limiga aksariyat hollarda kasallik yoki zaharlanish sabab bo‘lgan bo‘ladi. Shu sababdan ham ularning go‘shtini iste’mol qilish odam salomatligini xavfga qo‘yishi ehtimoli katta.

    10.01.2018, 08:47   Izoh (0)   115398
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Sun’iy intellekt bo‘yicha ikki diplomli ta’lim — UMFT & FAR EAST University hamkorligida


    Ipoteka Bank OTP Group: “Quyosh” — parkentliklar uchun yangi mahalla markazi ishga tushirildi


    Ipotekaga xonadon, sovg‘a sifatida esa — omborxona!


    “Tadbirkorlikni rivojlantirish kompaniyasi” ISO 9001 va ISO 37001 xalqaro sertifikatlarini qo‘lga kiritdi 


    SQB dan “TEZKOR+” krediti —  biznesingizni rivojlantirish uchun qulay yechim 


    Chiqim va kirim: nazorat sari ilk qadam


    Osteosarkoma: tashxislash, davolash va fanlararo yondashuv


    Mikrokreditbankda omonat karta joriy qilindi


    Kia O‘zbekiston bozorini egallamoqda: 2025-yilning birinchi yarmida rekord darajadagi sotuvlar


    Centrum Air 25-iyuldan Toshkent — Seul to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslarini boshlaydi 


    Turizmdagi trendlar 2025: Xitoyda Markaziy Osiyoga – Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘izistonga qiziqish o‘smoqda


    Neo Insurance — sug‘urta bozoridagi raqamli o‘zgarishlarning 2 yillik natijasi 


    Beeline Uzbekistan hududlarda raqamli rivojlanishni jadallashtirmoqda


    Ipak Yo‘li Bankdan Tradeloan: xalqaro bitimlarni moliyalashtirish


    “InfinBANK” AJ Toshkentda yangi Bank xizmatlari markazini ochdi  

     

    Tavsiya etamiz

    Matriarxat davri qaytadimi: nima uchun qiz farzand tarbiyalash trendga aylanmoqda?

    14 iyul, 13:07

    Oilasini qashshoqlik va ochlikdan qutqargan jangchi yigit: Arda Gyulerning kurashga to‘la hayot maktubi

    13 iyul, 22:15

    Kreml soyasidagi jumboqlar: sirli ravishda vafot etgan rossiyalik tadbirkor va amaldorlar

    10 iyul, 20:40

    Isroilning G‘azodagi qirg‘ini yagona emas: Insoniyat tarixidagi eng yirik genotsidlar qanday sodir bo‘lgandi?

    10 iyul, 19:12
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Trampning Moskva va Sankt-Peterburgga hujum qilishga undagani haqidagi xabarlar rad etildi

    Dunyo | 15 iyul, 23:35

    O‘qishni davlat oliygohlariga ko‘chirish uchun o‘tish ballari tasdiqlandi

    O‘zbekiston | 15 iyul, 23:25

    Dunyoning eng keksa marafonchisi YTH oqibatida vafot etdi

    Dunyo | 15 iyul, 23:10

    Ukrainada ko‘p fuqarolik qonuniylashtirildi

    Dunyo | 15 iyul, 22:55

    Banklarda so‘mdagi kredit foizlari ko‘tarildi

    O‘zbekiston | 15 iyul, 22:45

    AQSHda ofitser tanishuv ilovasi orqali Ukrainaga oid maxfiy ma’lumotlarni uzatgani aniqlandi

    Dunyo | 15 iyul, 22:35

    Safarda bolani nima bilan band qilish mumkin? Xotirjam sayohat qilish uchun 10 ta layfhak

    Farzand | 15 iyul, 22:23

    O‘zbekistonga eng ko‘p sayyohlar qaysi davlatlardan kelayotgani ochiqlandi

    O‘zbekiston | 15 iyul, 22:11
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.