Spot nashri bu savolga Markaziy bankdan rasmiy javob, huquqshunos izohi va mutaxassis fikrini oldi.
Markaziy bank rais o‘rinbosari Timur Ishmetov 15-noyabr kuni kriptovalyutalardan foydalanish jiddiy tahdidlarni yuzaga keltirishi, chunki ular huquqbuzarlar uchun kapitalni o‘zlashtirish, soliqlar to‘lovidan bo‘yin tovlash kabi yangi imkoniyatlar ochishini ma’lum qildi.
“Firibgarlik sxemalari yaratilishi oldini olish uchun barcha to‘lovlar va pul tranzaksiyalari puxta tekshiruvdan o‘tkazilishi kerak”, — deya ta’kidlaydi Ishmetov.
Markaziy bank pozitsiyasi 2017-yilning sentabridan buyon o‘zgarmagan. O‘shanda bank fikricha, kriptovalyutalar pullarning barcha funksiyalarini bajara olmaydi va biror-bir zaxira ta’minotidan mahrum, bu esa, o‘z navbatida, ularni “qiymati tez o‘zgaruvchi yasama vosita”ga aylantirishini ma’lum qilgan edi. Markaziy bank fikricha, bu kriptovalyutalar qiymati qisqarishi va aholi orasida moliyaviy yo‘qotishlarga olib kelishi mumkin.
Sentabrdagi xabarda ham, 15-noyabr kungi bayonotda ham O‘zbekistonda kriptovalyutalardan foydalanishga ruxsat berilgan-berilmaganligi haqida ma’lum qilinmaganligi sababli nashr tegishli savol bilan Markaziy bankka murojaat qildi.
“Bitkoin tovarlar va xizmatlar uchun internet tarmog‘i orqali anonim tranzaksiyasini amalga oshirish uchun qo‘llaniladigan markazlashmagan raqamli valyutadir. O‘zbekiston Republikasi qonunchiligida raqamli valyutalardan foydalanish ko‘zda tutilmagan.
Shuni ta’kidlash joizki, O‘zbekiston Respublikasi ‘Jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish to‘g‘risida’gi qonuni 15-moddasiga muvofiq, pul vositalari yoki boshqa mol-mulk bilan operatsiyalarni amalga oshiruvchi tashkilotlar mijozni tekshirish bo‘yicha choralarni qo‘llash imkoniyati bo‘lmagan taqdirda hisob ochish, operatsiyalarni amalga oshirish, ish bo‘yicha munosabatlarga kirishishdan bosh tortish va mavjud munosabatlarni to‘xtatish, shuningdek, shubhali operatsiya haqida maxsus vakolatli davlat organiga xabar berishi kerak”.
Xalqaro ommaviy va investitsiya huquqi bo‘yicha mutaxassis Jahongir Ubaydullayev Markaziy bank javobini shunday izohlaydi:
“O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining mamlakat hududida kriptovalyutalardan foydalanishga taalluqli javobi asoslantirilgan va kutilgan javobdir. Buni bugungi kunda qonunchilikda operatsiyalar o‘tkazish tartibi va boshqa zarur jihatlar ko‘zda tutilmagan va belgilanmaganligi bilan izohlash mumkin. Ularsiz moliyaviy hisob-kitobning ushbu shakli amal qilishi imkonsiz.
Markaziy bank kriptovalyutalarni ‘Jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish to‘g‘risida’gi qonun bilan bog‘lashining asosiy sababi tranzaksiyaning biror-bir ichki yoki tashqi ma’murga ega emasligi jihatidir.
Bu esa ma’lum bir tahdidlar, jinoiy kapitalni o‘zlashtirish imkoniyati, soliqlar to‘lashdan qochish, terrorizmni moliyalashtirish va firibgarlik sxemalarini yoyish kabilarni yuzaga keltirishi mumkin.
Shunga qaramasdan, ba’zi mamlakatlarda kriptovalyutalar allaqachon to‘laqonli to‘lov vositasi va investitsion aktivga aylangan (Xitoy, Germaniya, Xorvatiya, Yaponiya, Shveysariya, Singapur va YeIning ba’zi boshqa davlatlari). Biroq ta’kidlash joizki, ularning maqomi qonunchilik bilan belgilangan va ushbu mamlakatlarda kriptovalyutalardan foydalanish sohasi qat’iy belgilangan”.
Blokcheyn va kriptovalyutalar bo‘yicha mutaxassis Ruslan Yo‘ldoshev:
“Kriptovalyutalar haqiqatan ham pullarni ‘yuvish’ va soliqlar to‘lashdan bosh tortishning yangi imkoniyatlarini yuzaga keltiradi, biroq bu ular taqdim etadigan imkoniyatlarning juda kichik qismi. Hozir kriptovalyutalar ko‘proq yashirin sektorda qo‘llanilayotganligining sababi ular hozircha foydalanuvchilar uchun tushunarsiz va murakkab ekanligidadir.
Vositalar va xizmatlarning rivojlana borishi bilan an’anaviy banklar ular haqida qanday fikrda ekanligidan qat’i nazar ular odatiy bozorda borgan sari ko‘proq qo‘llana boshlaydi. Banklar bozor manfaatlari uchun xizmat qiladi, shuning uchun agar kriptovalyutalar bozor uchun manfaatli bo‘lsa, ular o‘zgarishga majbur bo‘ladi.
Kriptovalyutalar u yoki bu shaklda dunyo zamonaviy moliyaviy munosabatlarining katta qismi o‘rnini egallaydi, shuning uchun O‘zbekiston Markaziy banki kriptovalyutalarga e’tibor qaratmasdan, ularni taqiqlashga urinsa, mamlakat uchun ko‘proq zarar keltiradi”.
Hi-Tech Bank rahbari Ilhom Omonov bank sohasida kelajak aynan blokcheynda ekanligini ta’kidlaydi. Blokcheyn sohasidagi mutaxassislar Shahruz Ashurov va Ruslan Solihovlar 16-noyabr kuni GEW doirasida chiqish qila turib, blokcheynning to‘lovlar xavfsizligi, tezkor o‘tkazmalar va boshqa ko‘plab plyuslari borligini ma’lum qildi.
O‘sha muzokara doirasida ehtimol regulyator blokcheynning o‘ziga xos jihatlari va istiqbolini oxirigacha o‘rganib chiqmagani va kelajakda O‘zbekistonda nafaqat bu masalaga oydinlik kiritilishi, balki qonunchilik kriptovalyutalardan foydalanish va ICO’ni amalga oshirishga ruxsat berishi mumkinligi haqida fikr bildirildi.
Hozircha yopiq doira shakllangan — kriptovalyuta rasman taqiqlanmagan, biroq aytaylik bitkoindan to‘lov vositasi sifatida foydalanish hisob-kitoblarni amalga oshirish muammosi tufayli imkonsizdir.
Izoh (0)