Kim Chen In tarixi: Qanday qilib basketbolning yuvosh muxlisi diktatorga aylandi?
Oxirgi 50 yil davomida dunyo Shimoliy Koreyaning aqldan tashqari va behuda tahdidlariga ko‘nikib qoldi, biroq Kim Chen In davriga kelib bu tahdidlar realroq jaranglay boshladi. Shimoliy Koreya yangi yetakchisi boshchiligida allaqachon bir nechta yadro sinovi o‘tkazdi. Bugun Kim Chen Inga butun dunyo diqqat-e’tibori qaratilgan bo‘lsa-da, u haqdagi ma’lumotlar ko‘p emas. Eng ko‘p tahdid qiluvchi olamshumul diktator haqida nimalarni bilamiz, deb yozadi InsiderPro nashri.
Kim Chen In 1982, 1983 yoki 1984-yilning 8-yanvarida dunyoga kelgan.
Uning ota-onasi Shimoliy Koreyaning bo‘lajak diktatori Kim Chen Ir va Ko Yon Xi edi. Katta akasi Kim Chen Chxol bo‘lsa, bir muddatdan keyin kichik singlisi Kim Yo Chjon tug‘ildi.
Shimoliy Koreya yetakchisining rasmiy tug‘ilgan yili — 1982-yil, biroq bu sana o‘zgartirilgan deb hisoblanadi. Bunga turli sabablar keltiriladi — o‘sha yili Kim Ir Senning 70, Kim Chen Irning esa 40 yoshga to‘lganligi ham ana shunday sabablardan biri.
Shunga qaramasdan, yaqinda AQSh G‘aznachilik departamenti Kim Chen Inga nisbatan e’lon qilgan sanksiyalarda u tug‘ilgan sana 1984-yilning 8-yanvari deb ko‘rsatilgan.
Kim Chen Inning bolaligi uyda o‘tgan — suratda u onasi bilan.
O‘sha paytlarda Shimoliy Koreyani Kim Ir Sen boshqargan, Kim Chen Ir uning merosxo‘ri bo‘lganligiga qaramasdan, hokimiyatning Kim Chen Inga o‘tish ehtimoli yuqori emas edi.
Keyinroq u maktab-internatda o‘qish uchun Shveysariyaga yo‘l oldi.
U Shveysariyada Shimoliy Koreya elchixonasi xodimining o‘g‘li, In Pak sifatida tanishtirilgan.
Sobiq sinfdoshlari Kim Chen Inni uydan chiqmaydigan yuvosh, biroq hazil-mutoyibani tushunadigan yigit sifatida tasvirlaydi.
Uning bir sinfdoshi shunday hikoya qiladi: “U hazilni tushunardi, hamma bilan, hatto Shimoliy Koreyaga dushman mamlakatlardan kelganlar bilan ham kelishardi. Maktabda siyosiy muhokamalar taqiqlangan edi — faqat futbol haqida bahslashish mumkin edi”.
Kim Chen In basketbolni yoqtirar va Maykl Jordanni haddan ortiq yaxshi ko‘rar edi.
U maktabda o‘qib yurganda xonasi devorlariga Jordanning plakatlari yopishtirilgan ekan. Kim Chen In to‘ladan kelgan va baland bo‘yli bo‘lmasa ham (170 santimetrdan pastroq) basketbolni yaxshi o‘ynagan.
“U juda berilib ketadigan o‘yinchi edi, ba’zan portlab ketar edi. G‘alaba uchun qo‘lidan kelgan hamma narsani qilardi”, — deya hikoya qiladi sobiq sinfdoshi Nikola Kovachevich.
Shuningdek, uning Nike krossovkalaridan iborat g‘aroyib kolleksiyasi bo‘lganligini hikoya qilishadi.
Shveysariya internatidan so‘ng u harbiy ta’lim olish uchun uyiga qaytadi.
Shimoliy Koreyaga qaytgandan so‘ng Kim Chen In va uning akasi Kim Ir Sen Harbiy universitetida o‘qiy boshlagan — 2007-yilda ular otasining nazorat safarlarida ishtirok eta boshlagan.
Tajribasining yetishmasligiga qaramasdan, Kim Chen In harbiy va siyosiy xizmat pillapoyalarida tez ilgarilab ketdi. Otasi vafot etganda u to‘rt yulduzli general, Ishchi partiya Markaziy harbiy komissiyasi rais o‘rinbosari va Markaziy qo‘mita a’zosi edi.
Shimoliy koreyaliklarning ko‘pchiligi Kim Chen Inda Kim Ir Senning timsolini ko‘radi.
Kim Chen In tashqi ko‘rinishi, o‘zini tutishi va soch turmagi bilan ham bobosiga juda o‘xshaydi. Hatto u o‘xshashlikni kuchaytirish uchun plastik operatsiya qildirgani haqidagi mish-mishlar ham mavjud. Biroq Shimoliy Koreya bu mish-mishlarni rad etadi va ularni sariq matbuotning jirkanch uydirmalari deb ataydi.
Otasining o‘limidan so‘ng Kim Chen In Shimoliy Koreyaning “Buyuk yo‘lboshchisi” deb e’lon qilindi.
2011-yilning 17-dekabrida Kim Chen Ir yurak xurujidan vafot etganda yosh Kim Chen In dunyo bo‘yicha to‘rtinchi kattalikdagi armiya, yadro quroli va Shimoliy Koreya ustidan mutloq nazoratni qo‘lga kiritdi.
Shu tariqa, 30 yosh atrofida hokimiyat tepasiga kelgan Kim Chen In sayyora bo‘yicha eng yosh davlat rahbariga aylandi.
Dastlab ko‘pchilik mamlakatni aslida Kim Chen Inning 66 yoshli amakisi va ammasi boshqarayotganini taxmin qildi.
Ular uning ishonchli maslahatchilari edi va Kim Chen Ir ham ularga bir necha marta armiyani nazorat qilish va tajriba to‘plagunga qadar o‘g‘liga yordam berishni buyurganligi ma’lum qilinadi.
Biroq 2013-yilning dekabr oyi oxirida Kim Chen In davlat to‘ntarishga urinishda ayblab amakisi va uning oilasini qatl ettirdi.
2013-yilning 12-dekabrida Kim Chen In amakisi Chan Son Txekni qatl ettirdi.
Unga nisbatan harbiy to‘ntarish yo‘li bilan hokimiyatni egallashga urinish aybi e’lon qilindi.
Kim Chen Inning rafiqasi — Shimoliy Koreya yengil atletika jamoasi qo‘llab-quvvatlash guruhining sobiq ishtirokchisi.
Shimoliy Koreya yetakchilari odatda shaxsiy hayotini juda sir tutadi, biroq Kim Chen In rafiqasi bilan tez-tez omma oldida paydo bo‘ladi va u bilan suratga tushadi.
Iyul oyida Shimoliy Koreya OAVlari Kim Chen In sobiq qo‘shiqchi va chirlider Li Sol Chjuga uylanganligi haqida ma’lum qildi, biroq ularning to‘y sanasi ma’lum emas.
Janubiy Koreya razvedkasi juftlik ehtimol 2009-yilda turmush qurgan va bu paytga kelib bir nafar farzandi bo‘lgan deb hisoblaydi. Shuningdek, 2012-yilda Li Sol Chju yana bir farzand, qizli bo‘lganligi haqida mish-mishlar yuradi.
2015-yilda ularning yana bir farzandi dunyoga kelganligi haqida ma’lumotlar bor.
Shimoliy Koreyaga Amerikaning “Chikago Bullz” basketbol jamoasining sobiq yulduzi Dennis Rodmanning kelishi Kim uchun bolalik orzusining ro‘yobga chiqishi edi.
Oxirgi vaqtlarda Kim Chen In hayotida hammasi ravon emas.
2013-yilda uning joniga qasd qilishgan. Janubiy Koreya razvedkasi yosh yetakchiga o‘zining odamlari hujum qilgan deb hisoblaydi — u qaysidir to‘rt yulduzli generalni mansabidan tushurgan, bu esa hokimiyat uchun kurashni keskinlashtirgan.
Ehtimol barchasi nazoratda ekanligini namoyish qilish uchun Kim o‘ta jangovar qiyofaga kirdi, Janubiy Koreya bilan barcha aloqalarni uzdi va qo‘shni mamlakat hamda AQShga yadro urushi bilan tahdid qila boshladi.
Kim Chen In butun boshqaruvi davomida mamlakatni G‘arb va Janubiy Koreya bilan urush holatida tutib turdi — ehtimol o‘z nufuzini mustahkamlash uchun shunday yo‘l tutdi.
Sanksiyaviy tahdidlarga qaramasdan, Shimoliy Koreya ballistik raketalar va yadro bobmalarini sinovdan o‘tkazishni davom ettirdi, 2012-yilda esa birinchi kosmik sun’iy yo‘ldoshni uchirdi.
Yadroviy sinovlar va xalqaro bosim 2016-yilgacha davom etdi.
2016-yilning 5-yanvarida Shimoliy Koreya to‘rtinchi yadro sinovini o‘tkazdi — Pxenyan bu juda kichik vodorod bombasi bo‘lganligini ta’kidlaydi.
Bunga javoban ko‘plab dunyoviy yetakchilar, jumladan, asosiy ittifoqchi Xitoy ham Shimoliy Koreyaga qarshi chiqdi.
Kim Chen In yadro qurolini mukammallashtirishga qat’iy qaror qilgan ko‘rinadi, ekspertlarning baholashicha, Shimoliy Koreya 2020-yilga kelib AQShga yetishga qodir jangovar kallaklarni ishlab chiqadi.
Malayziya aeroportida Kim Chen Namning o‘ldirilishi Shimoliy Koreyaning ushbu jinoyatdagi rolini xalqaro miqyosda surishtirishga olib keldi.
2017-yilning 13-fevralida Kim Chen Inning o‘gay akasi Kim Chen Nam Kuala-Lumpur aeroportida zaharlab o‘ldirildi.
Tramp ma’muriyatining kelishi bilan Shimoliy Koreya bilan mojaro yangi avjiga chiqdi.
AQSh prezidenti Donald Tramp vazifasini bajarishga kirishishi bilan Shimoliy Koreyani mamlakat uchun eng katta tahdid deb atadi.
Obama davrida Amerika hukumati qarama-qarshilikni “strategik toqat qilish” dasturi doirasida hal etishga urinsa, Tramp ma’muriyati Shimoliy Koreyaning zudlik bilan qurolsizlanishini talab qilib, ogohlantiruvchi harbiy zarba ehtimoli bilan shama qila boshladi.
