2017-yilda o‘zbek adabiyotining atoqli namoyandalaridan biri Cho‘lpon tavalludining 120 yilligi nishonlanadi. Bu haqda “Daryo” ga O‘zbekiston mustaqil bosma OAVlari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi ma’lum qildi.
Abdulhamid Sulaymon o‘g‘li Cho‘lpon 1897-yilda Andijonning “Qatorterak” mahallasida, ziyolilar oilasida dunyoga kelgan. Avval eski maktabda, so‘ng Andijon va Toshkentdagi madrasalarda tahsil olib, turk, arab, fors tillarini mukammal o‘zlashtiradi. Andijondagi rus-tuzem maktabida rus tilini chuqur o‘zlashtirishi natijasida jahon adabiyoti durdonalari bilan yaqindan tanishish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Cho‘lponning ijodi 1913-1914-yillardan boshlangan bo‘lib, avval Qalandar, Mirzaqalandar, Andijonlik va nihoyat, Cho‘lpon taxalluslari bilan ijod qila boshladi. U shoir, nosir va dramaturg sifatida o‘zbek adabiyoti ravnaqiga salmoqli hissa qo‘shdi. Yuzlab she’rlar, o‘nlab publitsistik maqolalar, ocherk va hikoyalar, “Qor qo‘ynida lola”, “Yov” qissalari va “Kecha va kunduz” romanining birinchi (“Kecha”) qismini nashr ettirdi.
“Xalil farang”, “Cho‘rining isyoni” kabi kichik pyesalari, “O‘rtoq Qarshiboyev”, “Mushtumzo‘r” kabi dramalari, ko‘p vaqt sahnadan tushmagan “Yorqinoy” pyesasi mashhur bo‘lgan. Rus yozuvchisi V.Yan bilan hamkorlikda “Hujum” dramasini yaratgan. Mohir tarjimon sifatida Gorkiyning “Ona” romani, Pushkinning “Dubrovskiy” nomli qissasi va “Boris Godunov” pyesasi, Shekspirnnng “Hamlet”ini o‘zbekchaga o‘girgan.
Cho‘lpon ham Fitrat va Abdulla Qodiriy kabi qatag‘on siyosati qurboni bo‘lgan. U 1937-yilning 14-iyulida qamoqqa olinib, 1938-yilning 4-oktabrida otib tashlangan. 1956-yilda oqlanib, 1991-yilda birinchi bor “Yana oldim sozimni” nomi bilan she’riy asarlari to‘plam holida nashr etildi. Keyingi bir jildlik kitobidan uning kengaytirilgan tarjimai holi, “Kecha va kunduz” romani o‘rin olgan.
Hozirgi kunda Cho‘lpon nomida nashriyot, ko‘cha, mahalla, kutubxona va maktablar bor. Unga 1991-yili “Yana oldim sozimni” kitobi uchun Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston Respublikasi Davlat mukofoti berildi. 2016-yilda andijonlik yozuvchi Nabi Jaloliddin Cho‘lpon hayoti va ijodiga bag‘ishlangan ikki kitobli tarixiy romanni yozib tugatdi.
Diqqat, diqqat! “Daryo”ning Telegram’dagi rasmiy kanali — “Toshqin ‘Daryo’”ga obuna bo‘lib, yangiliklardan ovozli ko‘rinishda bahramand bo‘lishingiz mumkin.
Izoh (0)