O‘zbekistonda ko‘chmas mulkni sotish va sotib olish yanada osonlashdi

Shu o‘rinda 2015-yilning 1-yanvaridan boshlab davlat organlari va tashkilotlar o‘rtasida davlat xizmatlari ko‘rsatilishida idoralararo axborot hamkorligi tizimi tashkil etilganligini eslatib o‘tish lozim bo‘ladi. Endilikda, qonun hujjatlariga muvofiq davlat organlari xodimlari davlat xizmatlari bo‘yicha murojaat qilgan fuqarolar va tadbirkorlardan boshqa idoralardan aloqa vositalari orqali mustaqil ravishda olishlari mumkin bo‘lgan hujjatlar va ma’lumotnomalarni talab qilishga haqli emaslar.Noturar joy ko‘chmas mulklari bilan bog‘liq bo‘lgan notarial harakatlar amalga oshirilganda tadbirkorlardan boshqa davlat organlari va idoralarida mavjud bo‘lgan hujjatlar talb qilinmaydi. Kiritilgan o‘zgartirishlarga muvofiq notariusga quyidagi hujjatlarni taqdim etish chiqarib tashlandi:

- uy-joy mulkdorlari shirkatiga majburiy badallar, kommunal xizmatlarga to‘lovlar, telefon aloqa xizmatiga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik yo‘qligi to‘g‘risidagi ma’lumotnoma;

- ko‘chmas mulkni o‘zgartirish, qayta qurish yoki buzishga ruxsat berish to‘g‘riisdagi tuman (shahar) hokimining qarori;

- Yergeodezkadastr davlat qo‘mitasining ma’lumotnomasi;

- soliq organining ma’lumotnomasi;

- fuqarolarning o‘z-o‘zini boshqarish organi yoki uy-joy mulkdorlari shirkatining ma’lumotnomasi.

Buning natijasida Jahon Banki “Biznes yuritish 2015” uslubiyatiga muvofiq belgilangan 13 qadam o‘rniga tadbirkorlar Noturar joy ko‘chmas mulkining oldi-sotdisida bor yo‘g‘i uch qadamdan o‘tishlari lozim bo‘ladi:

• Dastlab, sotuvchi kadastr xizmatining hududiy korxonasidan belgilangan shakldagi ma’lumotnomani (ko‘chmas mulkning tegishliligi va tavsiflari to‘g‘risidagi) oladi.

• Keyinchalik, sotuvchi xaridor bilan birgalikda notarius qabuliga yoziladilar va bitimni ro‘yxatdan o‘tkazish uchun belgilangan vaqtda yetib keladilar. Bunda, notarius zarur bo‘lgan ma’lumotlarni boshqa tashkilotlardan bir sutka mobaynida olishi lozimligi belgilangan.

• Va nihoyat, xaridor sotib olingan ko‘chmas mulkka bo‘lgan egalik huquqini kadastr xizmatining hududiy korxonasida ro‘yxatdan o‘tkazadi.

Shu tarzda notariuslar notarial xizmatlr ko‘rsatish uchun zarur bo‘lgan hujjatlar va ma’lumotlarni tegishli davlat organlari va korxonalari bilan idoralararo axborot hamkorligi tizimi orqali (shu jumladan, elektron ko‘rinishda) to‘g‘ridan-to‘g‘ri oladilar. Bu kabi bevosita axborot almashinuvi tadbirkorlar tomonidan mol-mulk oldi-sotdi bitimining amalga oshirilishini nafaqat soddalashtirib qolmasdan, balki uni tezlashtiradi ham. Tartibotlar sonining qisqarishi natijasida keyingi “Biznes yuritish 2016” halqaro reytingda “Mol-mulkni ro‘yxatdan o‘tkazish” indikatoridagi O‘zbekistonning holati yaxshilanishini kutish mumkin. Mol-mulkka bo‘lgan huquqni ro‘yxatdan o‘tkazish uchun zarur bo‘lgan qadamlar qisqarishidan tashqari, Jahon Banki reytingining uslubiyatiga muvofiq (tijorat omborxonasi misolida) sotish muddatalari 55 kundan 17 kungacha, uslubiyatda nazarda tutilgan va aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromaddan 50 marotaba ortiq deb belgilangan sarf-xarajatlar esa mol-mulk qiymatiga nisbatan 1,3 foizdan 0,5 foizgacha qisqaradi.