Маълумки, шамол, ёмғир, қор, фаол терлашда иссиқлик анча тез йўқолади: тана совқотиши фақатгина совуқ ҳавода эмас, балки илиқ кунларда ҳам содир бўлиши мумкин. Шунинг учун бундай шароитларда танани ҳимоя қилиш, шу жумладан, бош кийим кийиш муҳим.
Совуқ кунда бош кийим киймаса, нима бўлади?
Агар илиқ ва об-ҳавога мос кийинсангиз ҳам, бошингизда қалпоқ бўлмаса, тана тезда музлайди. Паст ҳарорат таъсири турли касалликларни, масалан, юрак-қон томир тизими касалликларини келтириб чиқариши мумкин.
Биринчи навбатда қулоқлар зарар кўради. Ҳатто сочлар ҳам уларни совуқдан ва шамолдан ҳимоя қила олмайди. Натижада оғриқ пайдо бўлади, айниқса совуқдан илиқ хонага кирганда.
Шунингдек, қулоқлар совиши ва томирларнинг спазми туфайли эшитиш нерви бузилиши мумкинлиги ҳақида фикрлар мавжуд — бу эса эшитиш пасайишига олиб келиши мумкин. Аммо Георгий Каевицернинг таъкидлашича, ташқи ҳарорат туфайли эшитиш нервининг зарарланиши жуда кам учрайдиган ҳодиса. У териларда етарлича чуқур жойлашган бўлиб, назарий жиҳатдан фақат узоқ муддатли совуқдан зарарланади. Совуқ ҳаво ва қисқа вақт давомида ташқарида бўлиш нервга ҳеч қандай таъсир кўрсатмайди.
Агар инсонда сурункали ЛОР касалликлари, масалан, тонзиллит, ларингит, ринатит, синузит бўлса, бош совқотиши симптомларни кучайтириши мумкин. Бундан ташқари, яллиғланиш бошқа органларга ҳам тарқалиб кетади.
Нафас олиш тизими касалликлари биринчи навбатда патоген агентлар, яъни кўпинча вируслар, бактериялар ва жуда кам ҳолларда замбуруғлар туфайли юзага келади.
Совуқда умумий қаршилик, яъни организмнинг чидамлилиги пасаяди. Бу стресс натижасида кортизол ишлаб чиқарилади, бу эса иммун тизимининг фаолиятининг сусайишига олиб келади. Бундан ташқари, паст ҳарорат иммун тизими ҳужайраларининг фаолиятини ва шиллиқ пардалардаги бошқа ҳимоя механизмларини сусайтиради. Бу эса ринит, отит, фронтит, ангина каби касалликларнинг ривожланиш хавфини оширади. Камдан-кам ҳолларда, аммо совуқдан бош оғриғи ёки сурункали касалликларнинг кучайиши, масалан, астма, тарқалган склероз каби ҳолатлар юзага келиши мумкин.
Қайси симптомлар кузатилса, шифокорга мурожаат қилиш керак?
Агар гипотермия белгилари кузатилса, тез ёрдам чақириш керак:
- титроқ;
- нутқнинг ўзгариши;
- нафас олиш ва юрак уришининг секинлашиши;
- ноаниқлик, ёмон координация;
- ухлаш хоҳиши;
- онгнинг чалғиши ёки йўқолиши.
Кўп ҳолларда жабрланган киши соғлиғи хавф остида эканини англамайди, чунки симптомлар аста-секин ривожланади. Шунинг учун биринчи симптом — кучли титроқ пайдо бўлса, иссиқ жойга ўтишга ёки қалинроқ кийинишга ҳаракат қилинг.
Агар бош кийимсиз юришдан сўнг, совуқ уриши ёки ЛОР органларининг касалликларига ўхшаш симптомлар юзага келса, терапевтга мурожаат қилиш лозим. Белгилар бир ёки бир нечта кўринишда бўлиши мумкин:
- умумий заифлик;
- тана ҳароратининг кўтарилиши;
- титроқ;
- бош оғриғи ёки пулсацияси;
- бурун оқиши;
- томоқ оғриғи;
- йўтал;
- қулоқда оғриқ ёки пулсация;
- қулоқ атрофидаги шишиш ва қизариш.
Бошнинг совуқдан зарарланиши сочларга ҳам таъсир кўрсатиши мумкин. Совуқ ҳаво қон томирларини торайтиради, бу эса соч фолликулаларини озиқлантирувчи томирларининг қон таъминотини пасайтиради. Натижада керакли озиқ моддаларнинг етишмаслиги юзага келиши мумкин, бу эса соч зарарланишига олиб келади. Шунингдек, бош кийими ултрабинафша нурларининг зарарли таъсиридан ҳимоя қилишга ёрдам беради.
Изоҳ (0)