Сенатнинг 54-ялпи мажлисида ўзини ўзи банд қилиш тартибида меҳнат фаолиятини амалга оширишнинг айрим масалалари юзасидан Вазирлар Маҳкамасига парламент сўрови юбориш масаласи ҳам кўриб чиқилди. Бу ҳақда Сенат матбуот хизмати хабар берди.
Сенатнинг Хотин-қизлар ва гендер тенглик масалалари қўмитаси томонидан аҳолининг мурожаатларидан келиб чиқиб, ўзини ўзи банд қилиш, хусусан, фуқаролар томонидан ижтимоий солиқ тўлаш орқали пенсия учун зарур меҳнат стажини ҳисобга олиш борасидаги ишлар ҳолати ўрганилди.
Бугунги кунда Ўзбекистонда ўзини ўзи банд қилган шахслар шуғулланиши мумкин бўлган 100 дан зиёд фаолият (ишлар, хизматлар) турлари мавжуд. 2024 йилнинг 6 ой давомида ўзини ўзи банд қилган шахслар сони ошди.
Аҳолининг мурожаатлари ва таҳлиллар тизимда баъзи муаммолар борлигини кўрсатди. Хусусан, 2020–2023 йилларда рўйхатга олинганларнинг фақатгина 13 фоизи ижтимоий солиқ тўловини амалга оширган.
Шунингдек, 2023 йилда аҳолини тадбиркорликка жалб қилиш жамғармаси маблағлари ҳисобидан “Аёллар дафтари” ҳамда “Ёшлар дафтари”га киритилган 65 мингга яқин фуқароларга ўзини ўзи банд қилиш учун давлат томонидан молиявий кўмак, яъни 313 млрд сўм субсидия ажратилган бўлиб, даромад олиш манбаи яратилган бўлса-да, ушбу фуқаролар томонидан ижтимоий солиқ тўлови даражаси пастлигича қолмоқда.
“Бундан хулоса қилиш мумкинки, ўзини ўзи банд қилган фуқаролар томонидан ижтимоий солиқ тўламаслик келажакда уларнинг ижтимоий ҳимояланиши ҳолати пасайишига, яъни ёшга доир пенсия олиш ҳуқуқидан маҳрум бўлишига олиб келади.
Ўзини ўзи банд қилган шахслар томонидан базавий ҳисоблаш миқдорининг бир бараваридан кам миқдорда солиқ тўланган ҳолларда уларга тегишли йил учун меҳнат стажи ҳисобланмаяпти ва айни пайтда тўланган суммани солиқ тўловчига қайтариш амалиёти ҳам йўлга қўйилмаган. Норасмий меҳнат нафақат мамлакат иқтисодиётига жиддий салбий таъсир этади, балки инсон ҳаёти ва соғлиғини хавф остига қўяди, қариганда ёки меҳнатга лаёқатсиз бўлиб қолганда ижтимоий ҳимоясиз қолдиради”, дейилади хабарда.
Маълумки, Солиқ кодексининг 408-моддасига биноан ўзини ўзи банд қилган шахслар ҳисобот йилининг 1 декабригача тўловни амалга ошириши белгиланган. Амалда мазкур санадан кейин (1–31 декабрь оралиғида) солиқ тўлаган шахсларга тегишли йил учун меҳнат стажи ҳисобланмаган.
Вазирлар Маҳкамасига юборилаётган парламент сўровида аҳолини қийнаётган масалаларга ечим топиш, қонуний меҳнат фаолиятини амалга ошириш учун қўшимча шарт-шароитлар, ўзини ўзи банд қилган шахсларга қулайлик яратиш сўралмоқда.
Изоҳ (0)