Долларнинг сўмга нисбатан қиймати 30 йил ичида қандай ўзгарди?

Ўзбек сўми 1994 йилнинг 1 июль куни муомалага киритилган. Ўша йили 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100 сўмлик банкноталар ва 1, 3, 5, 10, 20, 50 тийинлик тангалар чиқарилган. 

Аммо у пул маблағлари вақт ўтгани сари муомаладан чиқди. Охирги 10 йилда фаол муомалада бўлиб келаётган 5 000 сўмлик банкнота 2013 йилда, 10 000 ва 50 000 сўмлик купюралар 2017 йилда, 100 000 сўмлик эса 2019 йилда муомалага чиқарилган.

Марказий банк 1994 йилдан бери валюта операциялари бўйича бухгалтерия ҳисоби, статистик ва бошқа ҳисоботларни юритиш, шунингдек, божхона ва бошқа мажбурий тўловлари учун хорижий валюталарнинг сўмга нисбатан қуйидаги қийматини белгилаб келади.

Сўм жорий этилганидан бери ўтган 30 йиллик даврда хорижий валюталарга нисбатан қиймати турлича бўлган. Хусусан, айланмаси жиҳатдан энг йирик ҳисобланган АҚШ доллари билан ҳам қийматлар доимий ўзгариб туради.

Қуйида Марказий банк эълон қилган статистик рақамлар асосида долларнинг 1994–2023 йиллардаги сўмга нисбатан курси ўзгаришлари ҳақида маълумот берамиз.

Эслатиб ўтамиз, рақамлар ҳар бир йилнинг 29 декабрь санасига мувофиқ олинди.

Бундан 30 йил илгари — 1994 йилда бир АҚШ долларининг қиймати 25 сўмни ташкил этган. Ўша пайтда 25 сўм энг юқори қийматдаги учта сўм купюрасидан бири бўлган.

Орадан 10 йил ўтиб, бир долларнинг сўмдаги курси 1 058 сўмга етган. 2014 йилда эса мазкур қиймат 2 418 сўмга ўсган.

Долларнинг сўмга нисбатан қийматидаги кескин ўсиш 2017 йилда— Ўзбекистонда валюта бозори эркинлаштирилган даврга тўғри келади. Президент фармонига мувофиқ, 2017 йилнинг сентябрь ойидан юридик ва жисмоний шахсларга чет эл валютасини тижорат банклари орқали чекловсиз сотиш ва сотиб олиш имкони берилганди. Ўша йилнинг 29 декабрь куни бир АҚШ долларининг қиймати 8 120 сўмни ташкил этган.

Ундан кейинги йилларда ҳам доллар курси ўсишда давом этмоқда. Масалан, 2018 йилнинг 29 декабрь куни 1 доллар 8 339 сўмни, 2019 йилда 9 517 сўмни, 2020 йилда 10 476 сўмни, 2021 йилда 10 810 сўмни, 2022 йилда 11 195 сўмни ташкил этди.

Яқинда ниҳоясига етган 2023 йилда долларнинг сўмга нисбатан алмашув курси 12 338 сўмга етди. Бу аввалги йилларга қараганда энг юқори кўрсаткич ҳисобланади.