Жорий йилнинг 17—18 октябрь кунлари Хитойнинг Пекин шаҳрида “Бир макон, бир йўл” лойиҳаси бўйича саммит бўлиб ўтади. Ушбу саммитда Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев ҳам қатнашиши кутилмоқда.
Хўш, Хитой илгари сураётган “Бир макон, бир йўл” лойиҳасига қайси давлат киради. Лойиҳа Ўзбекистонга қанчалик манфаатли? Иқтисодий таҳлилчи Шуҳрат Расул ушбу саволга жавоб берди.
“Пекинда бўлиб ўтадиган форум Хитой раиси Си Цзиньпиннинг глобал савдони ривожлантириш учун қадимги Ипак йўлини қайта тиклаш сифатида эътироф этилган улкан глобал инфратузилма ва энергетика ташаббусининг 10 йиллигига бағишланади.
Хитойнинг илгари сураётган “Бир макон, бир йўл” лойиҳаси 2 та йўналишдан иборат. Биринчиси, қуруқлик орқали. Иккинчиси эса океан орқали. Океан йўли бизга унчалик қизиқ эмас. Бу лойиҳа аслида 2006 йилда тузилган. Бу йўналишда Россия, Қозоғистон ва Ўзбекистондан ўтувчи йўллар назарда тутилган. Ҳозир бу йўналишга Афғонистон ҳам қўшилмоқда. Бу лойиҳа ҳар бир иштирок этувчи давлатга катта фойда келтиради”.
Иқтисодий таҳлилчининг фикрига кўра, Хитой ўзининг айрим корхоналарини Ўзбекистонга кўчириши мумкин.
“Ўзбекистон бу лойиҳада қатнашиш орқали транзит товарларини ташиш учун ҳақ олади. Агар Хитойдан келаётган маҳсулотлар Ўзбекистонда қолса, бундан ҳам давлат божлари олинади. Шунингдек, Хитой бу ерда ўз товарларини сотиш учун инфраструктурани шакллантиради. Бундан ташқари, Хитой айрим маҳсулотларини ишлаб чиқарувчи компанияларини йўл бўйидаги давлатлар(Ўзбекистон ва Қозоғистон)га кўчиришни режа қилган. Чунки маҳсулотнинг тан нархи қимматга тушиб кетади. Агар Хитой компанияларни кўчирса, Европага экспорт қилаётган маҳсулотларининг тан нархи арзонлашади. Масалан, Хитой Ўзбекистон пахтасини шу ерни ўзида қайта ишлаб, тайёр маҳсулот кўринишига келтириб, шу ерни ўзидан Европага сотиши мумкин. Мана шу маънода Ўзбекистонда Хитой билан ҳамкорликда қўшма корхоналар қурилиши мумкин. Бу корхоналар Ўзбекистонга солиқ тўлайди. Корхоналарни кўпайгани бўш иш ўринларини юзага келтиради. Бу ҳар икки томон учун жуда манфаатли.
Мен ҳар доим Ўзбекистон ва Хитой алоқаларини тушунтиришда Мексика ва АҚШ муносабатини мисол қилиб айтаман. Чунки ХХ асрнинг 70-80 йилларида Мексика ЯИМ бўйича топ-100 кира олмас эди. Ҳозир Мексика 13 ўринга кўтарилган. Бу бежиз содир бўлмади. Бугун АҚШдаги энг йирик автомобиль корхоналарининг аксари Мексикага кўчиб ўтган. Хитой ҳам ўз автомобиль саноатини Ўзбекистонга кўчириши мумкин. Чунки Ўзбекистонда Хитойга нисбатан арзон ишчи кучи мавжуд. Яъни Ўзбекистон Мексика тажрибасини такрорлаши мумкин”.
- “Толибон” ҳам Пекинда бўлиб ўтаётган саммитда иштирок этади.
Изоҳ (0)