Украина президенти офиси раҳбари Андрей Ермак Озарбайжоннинг “Haqqin.az” нашрига Марказий Осиё давлатларига бағишланган ва уларга мурожаати акс этган мақола ёзди. Мақолани Daily Sabah газетаси инглиз тилида, “Gazeta.uz” ўзбек тилида эълон қилди.
Ўз мулоҳазаларида Андрей Ермак Россия ва Украина ўртасидаги 2014 йилгача бўлган муносабатлар ҳамда Марказий Осиё минтақаси давлатлари ўртасидаги ўхшашликларни келтириб, метрополия таъсиридан чиқиб кетмоқчи бўлган давлат юқори нарх тўлашга мажбур бўлаётганини қайд этади.
“Россиянинг Украинага бостириб кириши халқаро муносабатларни Россия босқинчилик ҳуқуқидан фойдаланган ҳолда ‘Европа концерти’нинг етакчи ‘дирижёри’ бўлиб, Марказий Осиёда ‘Катта ўйин’ни муваффақиятли ўйнаган ХIX асрга қайтаришга қаратилган яна бир қадам бўлди”, — деб ёзади Андрей Ермак.
Унинг таъкидлашича, Шимолий Қора денгиз, Каспий денгизи орқали ўтувчи ҳамда Олтойда жойлашган Шимол ва Жанубни ажратиш чизиғи ҳали ҳам Кремль режаларини амалга ошириш калити бўлиб қолмоқда. “Тўғрироғи, бу рус императорлик сиёсатининг устуни эди”, — дейди у.
“Ҳеч бўлмаганда у қўшниларига тенг ҳуқуқли шерикликни таъминлайдиган ва Россиянинг асосий ёки ҳатто ягона фойда олувчи позициясини эгаллашига йўл қўймайдиган бирон бир интеграция лойиҳасини таклиф қила олмади ва бунга уринмади ҳам. МДҲ, КXСҲТ, Евросиё Иттифоқи — буларнинг барчаси кўп томонлама ҳамкорликнинг барча форматлари ҳозирги кўринишида ушбу эксклюзивликни сақлашга қаратилган”, — дея таъкидлайди Украина президенти офисининг раҳбари.
Андрей Ермакнинг таъкидлашича, Марказий Осиё давлатлари учун тарихан кўп векторли ёндашув ташқи дунё билан мулоқот қилишнинг табиий усули ҳисобланади. “Украина ҳам токи Россиянинг императорлик шафқатсизлиги уни якуний танлов қилишга мажбурламагунча кўп векторли бўлишга интилиб келган”, — деб ёзади у.
“Москванинг амбицияларига нисбатан илтифот кўрсатилмагани сабабли унинг ҳудудий даъволарига фақатгина украиналиклар тўқнаш келаётгани йўқ. Биринчисини ҳам, иккинчисини ҳам Қозоғистондаги дўстларимиз яхши билишади. Украиналиклар ҳам, ўзбеклар ҳам қишнинг қаҳратонида газ шантажини бошдан кечирди. Худди Киев каби Бишкек ҳам Кремль гумашталарининг экстрадиция қилиниши ва суд қилиниш имконияти қанчалик камлигини яхши билади. Душанбе ҳам, Украина Қрими ҳам Россия ҳарбий базаси қандай кучли босим воситаси эканини билади. Қолаверса, Ашхобод вилоятидаги наслчилик фермаси ҳам, ‘Буча’ от спорти клуби эгаси ҳам пойга отларининг қотиллари муносиб жазоланиши борасида ҳамфикр деб ҳисоблайман”, — деб ёзади Андрей Ермак.
Президент офиси раҳбари, шунингдек, “Мосвканинг шундай одати борлиги, у Россия иштирокисиз яратилган логистика ва энергетика транспорти лойиҳаларининг барчасига гўр қазиб, кўмиб юбориши ҳақидаги ҳазилни қадимий Ипак йўлида жойлашган мамлакатлар аҳолисининг ҳеч бирига изоҳлаш шарт эмас”лигини таъкидлади.
“Украина ва Марказий Осиё давлатлари ўртасида кўрингандан ҳам кўпроқ умумийлик бор”, — дея таъкидлади Андрей Ермак. У БМТда Украина резолюцияларига овоз бергани учун минтақа давлатларига миннатдорлик билдирди. “Тушунамиз, маълум шароитларда ҳатто ‘бетараф’ бўлиш ҳам жасоратни намоён қилади, тизимли ‘ҳа’ овози ҳақида гапирмаса ҳам бўлади”, — таъкидлади муаллиф.
Андрей Ермакнинг қўшимча қилишича, Украинадаги воқеалар ҳақидаги маълумотлар кўпинча минтақа давлатларига “ўз ахборот майдонида Россиянинг иштироки кўплиги туфайли катта бузилишлар билан” етказилмоқда.
“Украинада содир бўлаётган воқеалар, Россия пропагандаси томонидан талқин этилганидек, Москва ва Вашингтон ўртасидаги бевосита низо эмас. Биз одамлармиз, проксилар (компьютер сервери) эмас. Бу урушда ҳамма нарса оддий: тажовузкор ҳам бор, тажовуз қурбони ҳам бор. Жабрланувчи барча мавжуд воситалар билан ҳимояланиш, хусусан, чет элда ёрдам излаш ҳуқуқига эга. Аммо Россия ‘буюклик’га берилиб кетмаганида эди, бизга бу керак бўлмасди. Замонавий дунёда буюклик забт этиш билан эмас, тиббиёт даражаси, таълим сифати, илғор технологиялар билан ўлчанади. Бироқ ўтмишдаги одамлар буни тушуна олмайди”, — таъкидлади у.
Украина президенти офиси раҳбарининг қайд этишича, ҳарбий тажовуз ва санкциялар натижасида Россия қудратли давлатлар лигасидаги ўз ўрнини йўқотган. “Бу халқаро хавфсизлик тизимининг янада таназзулга учрашини англатади. Айниқса, Марказий Осиёда. Москва ўзининг узоқ йиллик ҳакамлик ролини сақлаб қолиш учун минтақадаги интеграция жараёнларига доимий равишда аралашиб келмоқда. Этник хариталарни ҳисобга олмаган ҳолда чегараларни бундай чизиш императорлик амалиётининг давомидан бошқа нарса эмас”, — тушунтирди Ермак.
Муаллиф Россия афғон толибларини ҳанузгача террорчи ташкилот деб атаганига қарамай, улар билан яқин алоқалар ўрнатганига эътибор қаратади. “Россия қайта-қайта рекет стратегиясига мурожаат қилади: Кремль муаммо яратишга интилади ва кейин уни ҳал қилиш учун ўзининг (одатга кўра, муқобил бўлмаган ва жуда қиммат) хизматларини таклиф қилади”, — деди у.
Андрей Ермак Украина қоидаларга ҳамма бирдек бўйсуниб яшайдиган дунёни тиклаш учун курашаётганини таъкидлади.
“Биз нафақат олий геосиёсий лига аъзоларининг хавфсизлигини таъминлайдиган халқаро муносабатлар тизимини яратишга интиламиз. Биз ўз келажагини белгилаш ҳуқуқи самарали хавфсизлик механизмлари билан кафолатланган ва тажовузкор мажбурий равишда жазоланадиган хавфсиз дунёга интиламиз”, — деб ёзади у.
Украина президенти офиси раҳбари Россиянинг “Украинада заифлашган” ҳарбий қудратини тиклашга уринишларига тўсқинлик қилаётган барча давлатларга, жумладан, Марказий Осиё давлатларига миннатдорлик билдирди ва мақола охирида ўз номидан унинг мамлакати “халқаро муносабатларни ислоҳ қилиш учун очиқ платформа” бўлишини таклиф қилди.
“Агар Марказий Осиё давлатлари умумий манфаатлар учун янги, янада адолатли ва хавфсиз дунё тартиби ҳомийлари сафига қўшилса, биз миннатдор бўлар эдик”, — дея хулоса қилди Андрей Ермак.
Изоҳ (0)