Афғонистонда қизлар мактаби лойиҳаси асосчиси ҳибсга олинди. Халқаро ташкилотлар “Толибон”га мурожаат қилди

“Толибон” ҳаракати Афғонистонда қизларнинг таълим олиши тарафдори бўлган таниқли фаол Матиуллоҳ Весани ҳибсга олди. БМТ “Толибон”дан унинг қаердалигини ошкор қилишни сўради. Бу ҳақда The Guardian хабар берди.

Pen Path хайрия ташкилоти асосчиси ва раҳбари Матиуллоҳ Веса 10 йилдан кўпроқ вақт давомида Афғонистон жанубидаги қишлоқ жойларига эътибор қаратган ҳолда мактабга бормаган афғон болалари — ҳам ўғил, ҳам қиз —  таълим олиши учун курашиб келган. Юқори даражадаги дипломатлар ва инсон ҳуқуқлари гуруҳлари, жумладан, БМТнинг юқори мартабали вакили ва Халқаро амнистия ташкилоти уни зудлик билан озод қилишга чақирди.

“У Афғонистонни тарк этиши мумкин эди, лекин у ўз халқи учун ишлаш хавфига қарамай қизларнинг таълим ҳуқуқларини ҳимоя қилди”, — деди Халқаро амнистиянинг Жанубий Осиё бўйича фаоли Самира Ҳамиди.

Веса жума куни маҳаллий масжидда намозга борганидан кейин ҳибсга олинган.

“Матиуллоҳ Кобулдаги масжидда намоз ўқиётган эди. У ташқарига чиққач, икки машинада қуролланган одамлар уни қўлга олиш учун келди. Бизнинг катта акамиз Матиуллоҳнинг ёнида эди ва эркаклардан гувоҳномаларини кўрсатишни сўради, улар бунинг ўрнига қуролларини кўрсатиб, Матиуллоҳни олиб кетди”, —деди унинг акаси Аттауллоҳ Веса.

Веса 2009 йилда акаси билан Pen Path’ни ташкил қилди. Давлат таълими бўлмаган қишлоқларда мактаблар очди ва чекка ҳудудларга кўчма синфлар юборди. 21 март куни Афғонистонда Pen Path янги кампания бошлади, бу “Толибон” ҳукуматини ғазаблантирди.

“Таълим бизнинг асосий ҳуқуқимиз, улар эса бундан мамнун эмас”, — деди Атауллоҳ ва оиласини “Толибон” разведка хизматлари кузатганини айтди.

“Ўтган ой бизга оқсоқолларидан баъзилари ‘Толибон’ разведкаси Матиуллоҳни ҳибсга олмоқчи экани ҳақида маълум қилди. Улар билан бу масалада гаплашдик ва ‘Толибон’ ҳукумати биз билан музокара ўтказиши учун ёрдам сўрадик”, — деди у.

Аттауллоҳнинг айтишича, “Толибон” ҳаракати босими ва таҳдидига қарамай, Pen Path фаолиятини давом эттиришга қарор қилган. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти “Толибон”ни Весанинг қаердалиги, ҳибсга олингани сабабларини аниқлаб беришга ва унинг оиласи билан алоқага киришини таъминлашга чақирди. Европа Иттифоқининг Кобулдаги миссияси раҳбари ўринбосари унинг ҳибсга олинишини “даҳшатли” деб атади ва озодликни талаб қилди.

Афғонистонда “Толибон” ҳокимиятга келганидан сўнг кўплаб қизларнинг мактабга боришини тақиқлаган, 2022 йил декабрида эса Олий таълим вазирлиги аёлларнинг олий маълумот олишига тақиқ жорий қилган. Бу қарор “Толибон” ҳукумати орасида норозиликка сабаб бўлган, қаршилик шу даражада жиддийлашганки “Толибон”нинг юқори мартабали амалдорлари Охундзодани тахтдан ағдаришни кўриб чиқмоқда.