Тошкент шаҳрида квартиралар нархи қандай ўзгаргани таҳлил қилинди

2022 йилнинг 4-чорагида Тошкент шаҳрида хонадонлар учун таклиф этилган харид нархлари ўзгариши таҳлил қилинди. Бу ҳақда Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти хабар берди.

Натижалар нархлар ноябрь ойида октябрь ойидагига қараганда 2 фоизга ошганлигини кўрсатди. Декабрь ойида эса нархлар 3,2 фоизга ошган.

Э-нотариус маълумоларига кўра, 4-чорак давомида Тошкент шаҳрида 33 194 та уй-жой олди-сотди шартномаси имзоланган. 

Нархлар чорак давомида Шайхонтоҳур туманида ўртача 7,1 фоиз, Чилонзор туманида 4 фоиз,  Юнусобод туманида 3,8 фоиз,  Учтепа, Яккасарой, Яшнабод ва Олмазор туманларида 2 фоиз, Сергели ва Мирободда 1 фоиз  ва Мирзо Улуғбек туманида 0,5 фоизга ошган.  

Миробод (1 326 доллар), Яккасарой (1 195 доллар), Мирзо Улуғбек (1 174 доллар) ва Юнусобод (1 128 доллар) туманларида уй-жойнинг бир квадрат метри учун нархлар Тошкент шаҳри бўйича ўртача нархдан (1 088 доллар) юқори эканлиги маълум бўлди. 

Тадқиқот давомида нархга тасир қилувчи асосий омиллар ҳам ўрганилди. Бунда Supervised machine learning тоифасига кирувчи decision tree услуби ва шу оилага кирувчи bagging ҳамда random forest усулларидан фойдаланилди. 

Натижаларга кўра, арзон сегментда ҳам, қиммат сегментда ҳам хонадон майдони катталиги нархни белгиловчи асосий омил бўлиб қолмоқда. Буни шаҳар шароитида ер участкаси нархининг юқорилиги билан изоҳласа бўлади, яъни хонадон таннархида ер харид қилишга кетган харажат энг катта ўрин тутади. 

Арзон сегментда хонадон жойлашган қават нархнинг ошишига таъсир қилувчи бошқа асосий омил экани ойдинлашди. Чунки бу сегментдаги уйлар асосан эски ва лифтлар билан жиҳозланмаган. 

Бошқа тарафдан юқори қаватларга сув ва иссиқлик таъминоти етиб бориши билан боғлиқ муаммолар ҳам хонадон нархига таъсир этмоқда. Кейинги ўринларда — нархга хонадоннинг янги қурилганлиги ва таъмирланганлик ҳолати. 

Қиммат сегментда эса хонадоннинг махсус агентлик ёки хонадон эгасининг ўзи томонидан сотилаётгани муҳим аҳамиятга эга бўлганди.  

Буни махсус агентликлар кўпроқ қиммат хонадолар олди-сотдисида иштирок этиши ва устама ҳаққининг мавжудлиги билан изоҳлаш мумкин. Ундан кейинги ўринда мебел билан жиҳозланганлиги, комиссия олиниши, янги қурилганлиги каби омиллар туриши аниқланди.  

Хонадон жойлашган қават энг охирги ўринларда туришини бу сегментнинг лифтлар билан таъминланганлиги ва коммунал таъминотида муаммолар камлиги билан изоҳлаш мумкин.

Хулоса сифатида, янги қурилаётган хонадонлар харидорларга кўпинча “қути” кўринишида ёки таъмирталаб ҳолатда  топширилаётганлиги инобатга олинса, хонадон таннархида ер ва рухсат олиш билан боғлиқ харажатлар салмоғи катталиги маълум бўлади. 

Чунки, уй фасади, кириш йўлаги, лифт қулайликларидан ҳамма бирдек фойдаланади ва тўловдаги фарқ кўп ҳолларда хонадон майдони ҳисобига юзага келмоқда. Тегишли равишда, ер ва рухсат олиш билан боғлиқ бошқа тўловларни камайтириш хонадонлар нархининг пасайишига олиб келиши мумкин. 

Масалан, бундай харажат ва хонадонлар нархи ўртасидаги боғлиқлик АҚШда ҳам, Хитойда ҳам кузатилган. Ундан ташқари, қурилиш материаллари нархини арзонлаштириш билан бир қаторда, харидор ва сотувчиларни бирлаштирадиган порталлар яратиш орқали воситачилик харажатларини камайтириш ҳам хонадонлар нархини туширишда кўмаклашади.

2023 йилнинг 26 январидан Қозоғистонда кучга кирган янги иммиграция қоидаларига кўра, Евроосиё иқтисодий иттифоқига кирган мамлакатларнинг фуқаролари учун ҳар 180 кунда фақат 90 кун туришга рухсат берилади.