• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12910.15
    • RUB159.78
    • EUR14660.77
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +32°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Иқтисодиёт

    Дунё аҳолиси 8 миллиардга етди. Бу хавотирга сабаб бўлоладими?

    Бирлашган Миллатлар Ташкилотига кўра, дунё аҳолиси 15 ноябрь куни 8 миллиард нафарга етди.

    Охирги ўн йилликда доимий равишда оммавий очарчилик юзага келиши прогноз қилиб келинган. Энди эса дунё аҳолиси кўпайиши ортидан экологик фалокат ҳақида ўйлар пайдо бўлмоқда.

    Бошқалар эса қарама-қарши муаммодан хавотирда:

    Фото: Twitter
    Туғилишнинг пастлиги сабабли аҳолининг қисқариши цивилизация учун глобал исишдан кўра кўпроқ хавф туғдиради, — дейди яқинда Twitter’ни сотиб олган Илон Маск.
    Сўнгги ўн йилликдаги аҳоли ўзгаришига назар ташланса, бу ўзаро қарама-қарши прогнозларнинг ҳеч бири тўғри эмаслиги кўринади.

    Дунё аҳолисининг 6 миллиарддан 7 миллиардгача ўсиши учун (1998 йилдан 2010 йилгача) ўн икки йил керак бўлди. 8 миллиардлик аҳоли сонига етиш ҳам худди шунча вақт талаб қилди.

    Бу ўсиш ортида қуйидаги жиҳатлар турибди:

    • узоқ умр кўриш;
    • овқатланиш ва аҳоли саломатлигини яхшилаш;
    • чақалоқлар ўлими, касаллик ва туғруқдаги оналар ўлимининг пасайиши.
    Ҳисоб-китобларга кўра, Ер аҳолиси COVID-19 пандемиясида ҳам ўсишда давом этди. Пандемияда вирус сабабли тахминан 16-28 миллион нафар одам ҳалок бўлган. Бу ўша пайтдаги барча ўлимларнинг бешдан бир қисмини ташкил қилади.

    Шундай қилиб, глобал демографик инқироз ҳақида етарлича далиллар йўқ. Ҳозирги тенденцияларга кўра, дунё аҳолиси 2037 йилда 9 миллиардга, 2080 ва 2100 йиллар оралиғида 10,4 миллиардга етади.

    Аҳолининг ҳаддан ташқари кўпайиши ҳам худди шундай хавфли кўринади. Гарчи миллиардлаб қўшимча босқичлар бир хил мунтазамлик билан ўтаётган бўлса-да, дунё аҳолисининг ўсиш суръати тез пасайиб бормоқда.

    1963 йилда умумий аҳоли сони 2,3 фоизга ўсган. 2022 йилда у атиги 0,8 фоизга ўсди. Бу Иккинчи жаҳон уруши давридан кейинги 1950 йиллардан бери энг паст кўрсаткичдир.

    Ўсиш суръати нега пасайди?

    Фото: Bloomberg

    1990—2000 йиллар аҳолининг нисбатан тез ўсиш даври бўлди. Ўша пайтда туғилган болалар энди фарзанд кўриш ёшига етмоқда.

    1987 йилда 18 ёшдан 49 ёшгача бўлган катталар сони 2,2 миллиард бўлган бўлса, ҳозир бу кўрсаткич 3,6 миллиардни ташкил этади.

    Айни пайтда потенциал ота-оналар кичикроқ оилаларни хоҳламоқда. 1990 йилда аёллар ўртача 3,3 нафар фарзанд кўришни хоҳлаган бўлса, 2022 йилда бу кўрсаткич 2,3 нафаргача камайган. Бу аҳоли сони ўсаётган бўлса ҳам, ўсиш назоратсиз эканлигини англатади.

    Табиий равишда аҳоли ўсиши ҳар бир минтақада турлича бўлади. 2022 ва 2050 йиллар оралиғида дунё аҳолисининг тахминан 50 фоиз ўсиши фақат саккизта мамлакатда содир бўлади.

    Улардан бештаси Африкада (Конго, Миср, Эфиопия, Нигерия ва Танзания). Қолган учтаси Осиёда (Ҳиндистон, Покистон ва Филиппин).

    Ҳиндистон келгуси йилда Хитойни ортда қолдириб, дунёдаги энг кўп аҳолиси бор мамлакатга айланиши кутилмоқда.

    Африка бу йил Европа ва Шимолий Американинг умумий аҳолисини ортда қолдирди (1980 йилда ҳозирги аҳоли сонининг атиги учдан бир қисмига эга эди). Бу дунёга ҳам экологик, ҳам ижтимоий таъсир кўрсатади.

    Булардан бири — атроф-муҳитга салбий таъсир. Ҳиндистон ва Африкадаги одамлар Америка, Европа ёки Хитойдагиларга қараганда анча кам атроф-муҳитни ифлослайди.

    Бой ва камбағал давлатлар орасида фарқ қандай?

    Фото: Bloomberg

    БМТ маълумотларига кўра, камбағал ва ўртача даромаддан паст бўлган мамлакатлар дунё бўйлаб карбонат ангидрид чиқиндиларининг еттидан бир қисмини ҳосил қилади.

    Аммо келгуси ўн йил ичида аҳоли ўсишининг 90 фоизи камроқ ифлослантирувчи мамлакатлар ҳиссасига тўғри келади. Аҳолининг кўпайиши баъзан экологик босимни ёмонлаштириши мумкин. Лекин дунё миқёсида унинг ўсиши, ўз-ўзидан, глобал исишга, турмуш даражасининг ўсишига сабаб бўлиши ҳақида етарли далиллар мавжуд эмас.

    Аҳолиси нисбатан қарироқ бўлган жамиятларда ҳам худди шундай ҳолат кузатилади.Дунё аҳолисининг учдан икки қисми унинг сони барқарор ёки камайиб бораётган мамлакатларда яшайди.

    БМТ ҳисоб-китобларига кўра, асосан бой бўлган 61 мамлакатда 2022 йилдан 2050 йилгача аҳоли сони 1 фоизга ёки ундан кўпроққа қисқаради.

    Одамлар сони камайиб бораётган жамиятлар, албатта, ижтимоий муаммоларга дуч келади. Булардан энг муҳими — меҳнатга лаёқатли ёшдаги одамларнинг камайиши.

    Бу цивилизация учун таҳдидми ёки йўқми, унчалик аниқ эмас. Пессимистик ҳисоб-китобларга кўра, Германия каби бой мамлакат 2100 йилда 1950 йилдаги каби аҳоли сонига эга бўлиши мумкин.

    Шунга қарамай келгуси ўн йилликда меҳнат унумдорлигини ошиши, жамиятлар учун камроқ ишчилар кераклигини англатади. Бу эса ривожланган давлатлар учун ҳам камроқ ишчи кучи керак деганидир.Буларнинг ҳеч бири дунё атроф-муҳитнинг бузилиши ва сиёсий тўнтариш каби катта муаммоларга дуч келаётганини инкор этмайди.

    Аммо 8 миллиард аҳоли демографик фалокатни англатмайди. Бунинг ўрнига, Ер аҳолисининг ўсиши Goldilocks лаҳзасини (жуда тез ҳам, секин ҳам эмас) бошдан кечираётганга ўхшайди.

    Ўзбекистондаги вазият

    Тошкент метрополитенида ўз юклари билан кетаётган одамлар.

    Тошкент метрополитенида ўз юклари билан кетаётган одамлар.
    Фото: «Дарё» / Маъмуржон Обраҳматов

    Ўзбекистонда 2022 йил 1 октябрь ҳолатига кўра, доимий аҳоли сони 35,8 миллион кишини ташкил этиб, йил бошига нисбатан 549,7 мингга ёки 1,6 фоизга кўпайган.

    Мамлакатда 2017 йилнинг мос давридан бошлаб (2017 йил 1 октябрь ҳолатида 1,2 фоизлик ўсиш) ўсиш кўрсаткичи барқарор равишда 0,1 фоизга юқорилаган. Биргина 2020 йилда пандемия сабабли аввалги йилнинг тўққиз ойига нисбатан ўсиш ўзгаришсиз қолган.

    Ўзбекистон иқтисодий жиҳатдан ривожланаётган давлат бўлгани учун аҳолининг ўсиш кўрсаткичлари доимий юқорилаб бормоқда.

    Бироқ мамлакат иқтисодий жиҳатдан ўсишда давом этса, ривожланган давлатлар каби бу ҳолат ҳам катта эҳтимол билан якунига етади.

    Мақолани тайёрлашда The Economist нашри маълумотларидан фойдаланилди

    15.11.2022, 22:41   Изоҳ (0)   31799
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email
    Фозилжон Қамбаров

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    «Россия иқтисодиётининг Хитойга қарамлиги вақт ўтиши билан кучаяди» — халқаро иқтисодчилар

    15.11.2022, 21:09

    Bloomberg: Россия дон шартномасини узайтиришга рози бўлиши кутилмоқда

    15.11.2022, 17:04

    Қашшоқ мамлакатлар учун энг қийин вазият: глобал озиқ-овқат импорти харажатлари йил охиригача ошиши прогноз қилинди. Ўзбекистонда вазият қандай?

    15.11.2022, 09:22

    Европада ғайритабиий иссиқ қиш бўлиши прогноз қилинмоқда

    14.11.2022, 23:48

    Туркия Европани газ билан таъминламоқчи

    14.11.2022, 21:08

    Ўзбекистонликлар банклар орқали қанча доллар сотиб олгани маълум бўлди

    14.11.2022, 20:26
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Coca-Cola 139 йиллик илҳом, ажойиб кашфиётлар, машҳур кампаниялар ва бутун дунё севиб қолган таъмни тақдим этмоқда 


    Зиффлеръдан катта тақдимот: янги қиёфа, замонавий дизайн ва ақлли маиший техникалар


    UZCARD SHERDOR премиум картаси энди МКБАНКда мавжуд


    Havas Holding Франциянинг етакчи компаниялари билан ҳамкорлик юзасидан музокаралар ўтказди


    Парвоз — катта шаҳар характерига эга қулай бизнес-класс турар жой


    WayChat – бизнес ва инвестицияларни муҳокама қилиш учун янги платформа


    InfinBANK Global Money Week 2025 да иштирок этди


    Silk Avia Шаҳрисабзга кўпроқ парвоз қилади


    Молиявий фирибгарлик: мураккаб схемалар бўйича содда тушунчалар 


    HONOR компанияси HONOR 400 Lite смартфонини тақдим этди. Қизиқ, у нимаси билан лол қолдира олади?


    ОКМК 2,3 миллиард доллар кредит маблағларини жалб қилди ва 125 миллион доллар молиявий харажатларни иқтисод қилди


    CHERY билан ўз орзунгизни амалга оширинг: барча моделлар учун бошланғич тўлов пасайтирилди! 


    Way ll: Муборак вақтда — муносиб ҳадя 


    Kapitalbank 2024 йилги Brand Awards International мукофотига сазовор бўлди


    Kapitalbank ахборот хавфсизлигини бошқариш бўйича халқаро сертификациядан муваффақиятли ўтди

     

    Тавсия этамиз

    “АҚШ ёрдам бермаганида, ғалабага эриша олмасдик” — Иккинчи жаҳон урушида СССР ютуғини таъминлаган яширин ҳақиқатлар

    10 май, 15:00

    “Улар ўз ватани мустақил бўлиши учун курашган эди” — Туркистон легионининг аянчли тарихи

    8 май, 15:09

    Рашидов, газли ичимликлар заводи, Қизил майдон. 9 май — Тошкент тарихидан фотолавҳалар

    7 май, 14:40

    Машҳур патир, ҳамма биладиган қабристон, тор кўчали маҳаллалар. Кадрларда Олмазор

    10 апрел, 10:00
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Машҳур отасининг хоҳишига қарши чиққан, 3 фарзандли бўлса ҳам Анна Курниковага уйланмаган Энрике Иглесиас 50 ёшда

    Лайфстайл | 11 май, 16:35

    “Руслар ниҳоят ўйлай бошлашди” — Зеленский

    Дунё | 11 май, 16:05

    АҚШ Украинага Патриот ракеталарини топширишини маъқуллади

    Дунё | 11 май, 15:30

    “Рома” ЕЧЛ учун тайёргарлик бошлади. Клуб ёзда кимларни харид қилмоқчи?

    Спорт | 11 май, 15:29

    Ўзбекистонда ОТБ иштирокида 3,6 млрд долларлик лойиҳалар амалга оширилади

    Ўзбекистон | 11 май, 15:00

    Шаҳбоз Шариф Ҳиндистон билан ўт очишни тўхтатишни Покистоннинг “ғалабаси” деб атади

    Дунё | 11 май, 14:28
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.