Россиялик ишончсиз шериклар ва кутилаётган арзон нархлар: Марказий Осиёда олма мавсуми бўйича вазият қандай?

БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (FAO) инвестиция маркази иқтисодчиси Андрей Ярмак олма ишлаб чиқарувчилар учун жорий мавсум ва келгуси йилларда бозор конюнктураси қандай бўлиши ҳақида гапирди.  

Мавсумнинг асосий муаммолари

Андрей Ярмак Шарқий Европа ва Марказий Осиёнинг 10 та давлати фермерлари ўртасида жорий йилнинг асосий масалалари бўйича ўтказилган сўров натижалари билан ўртоқлашди.

Ўзбекистон ва Қирғизистон вакилларидан ташқари барча ишлаб чиқарувчилар томонидан тилга олинган асосий муаммо Россиянинг Украинага бостириб кириши бўлиб, минтақадаги логистика ва савдо, олма ва бошқа товарлар билан боғлиқ вазиятни тубдан ёмонлаштиргани бўлди.

Бундан ташқари, ушбу мавзумда олманинг арзонлиги ва унинг ортиқча таклифи ҳам кутилмоқда. 

Бу кутилган эди, чунки биз аллақачон ишлаб чиқариш прогнозларини эълон қилганмиз ва Марказий Осиё ва Кавказ мамлакатларида рекорд даражадаги олма ҳосилини кутмоқдамиз, — дейди Ярмак. 

Шунингдек, кўплаб боғбонлар ўғит ва ўсимликларни ҳимоя қилиш воситалари нархининг кескин кўтарилишидан шикоят қилди. 

Бу олма етиштириш нархининг бироз ошишига ва минтақада бу мевалар сифатининг пасайишига олиб келди, чунки ҳамма ҳам олмани зараркунанда ва касалликлардан ҳимоя қилиш воситаларини ўз вақтида сотиб олиш имкониятига эга бўлмади. 

Шунингдек, логистиканинг мураккаблиги ва қимматлиги, айниқса, Қозоғистон экспортчилари томонидан Россиядан келган савдо шерикларининг ишончсизлиги ҳақида кўплаб шикоятлар келиб тушди. 

Хусусан, экспортёрлардан бири россиялик ҳар 10 харидордан 9 нафари етказиб берилган олма учун умуман тўламаганлиги ёки улар тўлов шартларини сезиларли даражада бузганлигидан шикоят қилди.

Жаҳон олма бозорида Марказий Осиёнинг ўрни

Андрий Ярмак, аввало, Марказий Осиё жаҳон олма бозоридаги энг муҳим ўйинчи эмаслигига, балки жаҳон савдосидаги улуши ортиб бораётганига эътибор қаратди.

Жаҳон янги олма бозорининг энг йирик ўйинчилари мавсумий афзалликларига эга бўлган Жанубий яримшар мамлакатлари ҳисобланади. 

Булар, биринчи навбатда, Чили, Жанубий Африка, Янги Зеландия, Аргентина ва қисман Бразилия каби давлатлардир. Улар дунёдаги барча олма экспортининг учдан бир қисмини ташкил қилади.

Бундан ташқари, Хитой ҳам олма бозорида катта экспортёрлардан бири ҳисобланади. Хитой ва Жанубий яримшар дунёдаги янги олма савдосининг қарийб ярмини назорат қилади.

Аввалроқ Ўзбекистон энг кўп сотиб олаётган озиқ-овқат маҳсулотлари маълум бўлган эди.