8 июль куни Япониянинг собиқ бош вазири Синдзо Абэ Хонсю оролидаги Нара шаҳрида сайловолди ташвиқоти пайтида нутқ сўзлаётганда ҳужумга учраганидан сўнг вафот этди. Мамлакатнинг урушдан кейинги тарихида биринчи марта бундай даражадаги сиёсатчи суиқасд қурбони бўлди.
Эрта ҳаёти ва таълим
Синдзо Абэ 1954 йил 21 сентябрда Токиода туғилган. Унинг отаси Шинтаро Абэ 1982–1986 йилларда ташқи ишлар вазири, онаси томонидан бобоси Нобусуке Киши 1957–1960 йилларда ҳукуматни бошқарган.
1977 йилда Синдзо Абэ Токиодаги Сеикеи университетини ҳуқуқшунослик факультетини тамомлаган. 1978–1979 йилларда Жанубий Калифорния университети (АҚШ) давлат сиёсати олий мактабида таҳсил олган. Японияга қайтиб келгач, у Кобе Стеелда уч йил ишлаган. Кейин у 1982 йил ноябрь ойида ташқи ишлар вазирининг ёрдамчиси лавозимини эгаллаб, давлат хизматига кирди.
Сиёсий фаолияти
1980 йилларнинг охиридан бери Синдзо Абэ Либерал-демократик партия (ЛДП) котибиятида ишлаган. 1993 йил июль ойида у биринчи марта Вакиллар палатасига (парламентнинг қуйи палатасига) сайланган ва бир неча бор, охирги марта 2017 йилда қайта сайланган.
1999 йил октябрь ойида Абэ ЛДПнинг ижтимоий масалалар департаменти директори этиб тайинланди, шунингдек, Вакиллар палатасининг соғлиқни сақлаш ва фаровонлик қўмитасига раислик қилди. 2003–2006 йилларда у ЛДП Бош котиби лавозимида ишлаган. 2006 йилда у партия раиси бўлди. 2012, 2015 ва 2018 йилларда ушбу лавозимга қайта сайланган.
Бош вазир лавозимида (2006-2007 йиллар)
2006 йил 26 сентябрда сайловда ғалаба қозонган партия етакчиси сифатида Абэ бош вазир лавозимини эгаллади ва Иккинчи жаҳон урушидан кейинги Япониянинг энг ёш вазирлар маҳкамаси раҳбари бўлди. У иқтисодий ўсишни рағбатлантиришга қаратилган ислоҳотларни бошлади, Қўшма Штатлар билан яқинроқ ҳарбий ҳамкорликни ёқлади, шунингдек, 1947 йилги конституциянинг 9-моддасини ўзгартирди. У Японияга ҳарбий салоҳиятга эга бўлишни ва халқаро низоларни ҳал қилиш учун куч ишлатишни тақиқлайди.
2007 йил ўрталарида Синдзо Абэ девонининг машҳурлиги кескин пасайиб кетди, бу ҳукмрон коалициянинг (ЛДП ва Янги Комеито партияси) мамлакатнинг Афғонистондаги аксилтеррор операцияларида иштирок этиши бўйича мухолифат билан келиша олмагани шунингдек, айрим вазирлар билан содир бўлган коррупция низолари билан боғлиқ эди. 2007 йил 12 сентябрда Синдзо Абэ истеъфога чиқишини (расмий сабаб ошқозон ярасининг кучайиши этиб кўрсатилди) эълон қилди.
Иккинчи марта бош вазир лавозимида (2012–2020)
2012 йил 26 декабрда Синдзо Абэ парламент томонидан бош вазир лавозимига қайта тасдиқланди ва шундан бери беш маротаба вазирлар маҳкамаси девонини бошқарди.
2013 йилда у агрессив пул-кредит сиёсати, мослашувчан фискал сиёсат ва хусусий сармояларни жалб қилиш бўйича таркибий ислоҳотларга қаратилган иқтисодий стратегияни тақдим этди (ОАВда «Абэномикс» деб аталди).
2014 йил 21 ноябрда, иқтисодий таназзул ва ҳукмрон коалиция рейтингининг пасайиши фонида (ЛДП ва Янги Комеито партияси таркибида) Абэ парламентни тарқатиб юборди. 2014 йил декабрь ойида бўлиб ўтган сайловларда аҳоли нинг қўллаб-қувватлашини таъминлаб, конституциянинг 9-моддаси талқинини ўзгартирган ва Япония ўзини-ўзи мудофаа кучлари ваколатларини кенгайтирувчи қонунлар қабул қилинишига эришди. Хусусан, «жамоавий ўзини-ўзи мудофаа» ҳуқуқи таъминланди, хорижда тинчликпарварлик амалиётларини ўтказишда қурол ишлатишга қўйилган тақиқ бекор қилинди.
Абэ Москва билан алоқаларни мустаҳкамлаш тарафдори бўлиб, Россия ва Япония ўртасида тинчлик шартномасини тузиш муаммосини ҳукумат раҳбари сифатидаги муддати тугагунга қадар ҳал қилиш ниятида эканлигини қайта-қайта таъкидлади (ҳозирда мамлакатлар ўртасида тинчлик шартномаси мавжуд эмас; асосий тўсиқ — бу Курил архипелагининг жанубий қисмидаги бир қатор ороллар бўйича баҳс). Йиллар давомида у Россия президенти Владимир Путин билан мустаҳкам дўстона муносабатларни ривожлантирди. Уларнинг саъй-ҳаракатлари натижасида энергетика соҳасида ҳамкорлик қилиш ва жанубий Курил оролларида қўшма иқтисодий фаолият тўғрисида келишувларга эришилди. Уларни амалга ошириш 2022 йил баҳорида Украинадаги РФ НМД билан боғлиқ ҳолда Россия Федерациясига киритилган санкциялар фонида тўхтатилди.
2012 йилдаги иккинчи бош вазирлик муддати бошланганидан бери унинг маъқуллаш рейтинги деярли ҳар доим юқори — 50–70 фоиз даражасида сақланиб қолди. Биргина 2018 йилнинг март ойида бу кўрсаткич 31 фоизга тушиб кетди. Бунга Моритомо Гакуэн ташкилоти томонидан давлат ерларини арзонлаштирилган нархда олиш бўйича келишув ҳужжатларини қалбакилаштириш билан боғлиқ жанжал сабаб бўлган, унда бош вазир ва унинг рафиқаси иштирок этган.
2020 йил 28 августда рекорд даражадаги 7 йил-у 8 ой давомида ҳукуматни узлуксиз бошқариб келаётган Синдзо Абэ (мамлакат тарихидаги энг узун; жами, биринчи муддатни ҳисобга олсак, у яққол етакчи бўлди. У 3196 кун давомида мамлакат бош вазир бўлган), соғлиғининг ёмонлашиши (ярали колитнинг кучайиши) туфайли истеъфога чиқиш қарорини эълон қилди.
«Биз Россия Федерацияси билан] тинчлик шартномаси ва конституцияни ўзгартириш масаласини ҳал қила олмаганимиздан жуда афсусдаман. Буларни тугатмай кетаётганим юрагимни эзади», – деди у истеъфосидан аввал. Абэ 2020 йил 16 сентябрда у бош вазирликдан истеъфога чиқди.
Изоҳ (0)