Ўзбекистонда йил бошидан буён бензин нархлари сезиларли даражада ўсди. Жумладан энг талабгир ва арзон ҳисобланган Аи-80 маркали бензин нархининг бир тоннаси 2021 йилнинг 10 ойи ичида 63,2 фоизга ошган. Сўнгги бир ҳафта ичида Аи-80 маркали бензин баҳоси биржа савдоларида пасайгани айтилаётган бўлса-да, ёқилғи қуйиш шохобчаларида нархлар тушиши ҳозирча сезилмаган.
«Дарё» нашри 24 ноябрь куни Тошкент шаҳрининг турли бурчакларидаги 10 та ёқилғи қуйиш шохобчасида бўлиб (шохобчалар манзили қуйидаги харитада келтирилган), бензин нархларини ва нархларнинг ўсишига аҳолининг муносабатини ўрганди.
Биринчи манзилимиз Жанубий вокзал яқинидаги Miss Petrol ёқилғи қуйиш шохобчаси бўлди. Асосан қиз-аёллар хизмат кўрсатадиган ушбу шохобча автомобиллар билан гавжум эди. Заправкага кираверишдаги пешлавҳада уч маркадаги бензин сотилаётганига гувоҳ бўлдик: Аи-80 – 8000 сўм, Аи-92 – 9700 сўм ва Аи-91 – 10000 сўм.
Шохобча ходимларидан бирининг айтишича, энг кўп талаб Аи-80 маркали бензинга бўлиб, нархлар ортгани сари харидорлар томонидан кўплаб эътирозлар бўлмоқда.
«Харидорлар, ‘Бензинни нега бунча ошириб ташлаяпсизлар?’, деб қаттиқ койиб кетаётгани ёки умуман жаҳл қилиб қуймай кетаётганлари ҳам бор. Баъзиларига мен оддий ишчиман, десангиз ҳам гапингизни эшитмай сўкиб кетяпти», — деди бензин қуювчилардан бири.
«Ўзбекнефтгаз» ёқилғи қуйиш шохобчалар тармоғининг Чўпонотадаги филиалида бензин қуйиш учун жуда катта навбат ҳосил бўлганини кўрдик. Ҳайдовчилардан узун навбатнинг сабабини сўралганда, улар ушбу шохобчада Аи-80 маркадаги бензин борлиги ва у бошқа жойлардаги ёқилғидан арзонлигини айтган. «Ўзбекнефтгаз» заправкаларида сотиладиган бензин маркаларининг бари Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган ва улар бошқа шохобчаларга нисбатан арзонроқ сотилади. Шохобчанинг эълон тахтасида Аи-80 бензин 7390 сўм, Аи-92 бензин эса 9400 сўмдан сотилаётгани ёзиб қўйилганди. Аи-95, Аи-91 маркали бензин ва дизель ёқилғиси нархлари пешлавҳада қайд этилмаганди. Ишчилардан бири Аи-95 маркали бензин ҳам борлиги, нархи 10 минг сўм эканини айтди.
Бензин учун навбатда турган ҳайдовчилар ёқилғи қуйиш шохобчасида ярим базан бир соатгача кутишга мажбур бўлишаётганини айтган. Чўпонотада жойлашган заправкадаги каби узун навбатга кун давомида бошқа дуч келмадик.
«Ўзбекнефтгаз»нинг Катта Қаънидаги филиалига борганимизда бу ерда навбат йўқ эди. Шохобча пешлавҳасида бензин нархлари келтириб ўтилганди: Аи-80 – 7390 сўм, Аи-92 – 9400 сўм ва Аи-95 – 10000 сўм. Заправка ходимидан Аи-80 ҳақида сўраганимизда, бу бензин 3 кундан бери йўқлигини таъкидлади. «Қачон берилишини билмайман. Агар бизга беришса, албатта, сотамиз», — деди у. Кўп ҳайдовчилар шохобчадан Аи-80 бензини йўқлигини эшитиб чиқиб кетган.
Дарвоқе, ушбу шохобча ёнидаги деворга 19 ноябрь куни @inkuzart тахаллуси билан ижод қилаётган кўча рассоми Абдураҳмон томонидан сурат чизилганди. Унда дўппи кийган эркак ёнилғи қуйиш пистолети ёрдамида бошига «отаётгани» тасвирланган. Орадан бир неча соат ўтгач, интернетда мазкур стрит-арт бўяб ташлангани тасвирланган сурат пайдо бўлганди. Биз Катта Қаънидаги заправкага борганимизда сурат чизилган деворга шпаклёвка тортилганига гувоҳ бўлдик.
Қоратош даҳасидаги «Intran servis» ёқилғи қуйиш шохобчасида Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган Аи-80 маркали бензини 8000 сўмдан, Аи-92 маркали бензин 9700 сўмдан сотилаётганди. Туркманистонда ишлаб чиқарилган Аи-95 маркали бензин эса 10 400 сўмдан сотилмоқда.
Шохобча ходимларидан бирининг айтишича, «бензин нархи тушади» деган гап тарқалгандан буён келган харидорларда савол кўпайган.
«Мен оддий бензин қуювчи бўлсам ҳам, мендан қачон бензин нархи тушади деб кўп сўрашади. Аи-80 бензини ҳар куни ошиб кетяпти. Кеча 7900 сўмдан сотилганди, бугун эса 8000 мингдан сотяпмиз», — деди автомобилларга бензин қуювчи ходим.
Қоратошдаги «Татнефть» ёқилғи қуйиш шохобчасида сотилаётган бензин нархлари бошқаларидан анча қиммат. Заправка пешлавҳасида Аи-92 — 10500 сўм, Аи-95 – 11500 сўм, Аи-100 – 13500 сўмдан таклиф этилаётгани ёзиб қўйилган. Энг талабгир Аи-80 маркали бензин эса 8800 сўмдан сотилмоқда.
«Бизнинг шохобчамиздаги бензинни кўпчилик нега қиммат деб савол беради. Биринчидан, биз энг сифатли евро-6 стандартидаги бензинни сотамиз, иккинчидан, бензинни вагонда эмас, махсус машиналарда келтирамиз», — деди «Татнефть» масъул ходими.
Беруний метроси яқинидаги «Mustang» автомобилларга ёқилғи қуйиш шохобчасида Туркманистонда ишлаб чиқарилган Аи-92 бензини 9700 сўмдан, Аи-95 эса 9700 сўмдан, Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган Аи-80 маркали бензин эса 8200 сўмдан сотилаётганди.
Ушбу заправка ходими ҳам харидорлардан кўп шикоят бўлаётганини айтиб ўтди.
«Аи-92, Аи-95 маркали бензин нархларига деярли эътироз йўқ. Энг кўп савол Аи-80 бензини нархига бўляпти. ‘Бензин нархини нега ошириб юборяпсизлар?», деган саволни Аи-80 бензин олаётган аксарият харидорлар беряпти. Кўпчилиги қаттиқ ғазабланиб гапиряпти. Биз сотиб олиб, яна сотамиз. Буни одамлар тўғри тушуниши керак. Биржада арзон бўлса, биз ҳам арзон сотамиз», — деди Mustang масъул ходими.
«Ўзбекнефтгаз»нинг Қорасаройдаги филиалига борганимизда шохобча ёпиб қўйилганига гувоҳ бўлдик.
«Кеча тушда Аи-80 маркали, ярим кечга бориб Аи-92 маркали бензинимиз тугади. Қачон бензин келишини билмайман. Ҳозир Аи-95 маркали бензин бор, холос. Лекин бу бензинга талаб катта эмаслиги учун шохобчани ёпиб қўйдик», — деди заправка ходимларидан бири.
Шохобча ходимларидан бирининг айтишича, бензин сотиб олиш кескин тушиб кетган.
«Бензин кўтарилиб кетганидан буён 10 литр оладиган ҳайдовчилар 5 литр олмоқда. Ҳаттоки 20 минг сўмлик бензин қуйиб кетаётган харидорлар ҳам бор. Нима қилсин? Ноиложликдан сотиб олмоқда. Савдо ҳам тушиб кетди. Харидорлардан эътироз кўп. Биз билан жанжаллашиб, ишонч рақамига ҳам қўнғироқ қилишмоқда. Биз тартиб бўйича ишлаяпмиз, нархларни ҳам биз ошираётганимиз йўқ», – деди у.
Шохобча ходимининг сўзларига кўра, уларнинг заправкаси Аи-80 маркали бензин сотувидан деярли ҳеч қандай фойда кўрмайди. Аи-80 ўртача 7400 сўмдан шохобчаларга сотилмоқда. Унга 350 сўм йиғим ва 100 сўм ҚҚС қўшилса, 7850 сўм бўлади. Шохобчанинг бир литр бензин устига қўяётган 50 сўм заправканинг харажатларини қопламайди.
Қорасувда жойлашган «Лукойл» заправкасида 4 турдаги бензин сотилаётганди. Аи-92 – 9990 сўм, Аи-95 – 10290 сўм, Аи-100 – 11790 сўм ва энг талабгир Аи-80 маркали бензин 8490 сўм этиб белгиланганди.
Қўйлиқ бозори ва «водий питаги» яқинидаги «Ўзбекнефтгаз» заправкасидаги Аи-80 ва Аи-92 бензини бошқа шохобчалари билан бир хил нархда бўлса, пешлавҳада Аи-95 маркали бензин нархи бошқа шохобчаларга нисбатан 1200 сўмга юқори, яъни 11200 сўм этиб кўрсатилганди.
Шохобча масъулларидан биринг айтишича, ҳайдовчилар нима учун бензин нархи кундан-кунга кўтарилиб кетаётганига жавоб беришни талаб қилмоқда.
«Икки кунда бир марта навбатда турамиз. Шу вақт оралиғида Аи-80 маркали бензин нархи 200 сўмдан ортиб бормоқда. Харидорларга тушунтиришга ҳаракат қиляпмиз, ҳужжатларни тақдим этиб, бизга ҳам нархлар белгилаб берилишини айтяпмиз. Кимдир тушуняпти, кимлардир эса бақир-чақир қилиб кетяпти», – деди ходим.
Репортажни тайёрлаш давомида заправка ходимларининг гапидан англадикки, бензин нархлари кескин кўтарилганидан аксарият ҳайдовчилар норози. Эътирозлар туфайли Монополияга қарши курашиш қўмитаси бензин нархларини тушириш борасида чоралар кўрилаётганини маълум қилганди. Жумладан қўмита биржа савдоларида Аи-80 маркали автомобиль бензинининг 17 ноябрдан буён тушиб келмоқда. Бензиннинг биржа савдоларидаги 23 ноябрдаги нархи 16 ноябрга солиштирганда 17 фоизга арзонлаган. Аммо бу ўзгаришлар заправкалардаги бензин нархларида ҳозирча сезилганича йўқ.
«Татнефть» шохобчасининг маъсул ходими бензин нархлари нима учун пасаймаётгани ва қачон тушиши ҳақида ўзининг шахсий тахминини айтди: «Кўпчилик заправкалар бензинни эски нархда сотиб олиб, ғамлаб қўйган ва ўша нархда сотмоқда. Менимча, захирадаги ёқилғи сотиб бўлинганидан кейин нархлар тушса керак».