2022 йилги давлат бюджети тўғрисидаги қонун лойиҳасида янги ва фойдаланишда бўлган автомобилларни сотиб олиш ва (ёки) Ўзбекистонга вақтинча олиб кириш учун йиғим миқдорини харид нархининг 1 фоизигача камайтириш таклиф этилмоқда. Бу ҳақда Ҳисоб палатасининг хулосасига таяниб, «Gazeta.uz» хабар берди.
Бунда давлат аудиторининг фикрича, мазкур ҳолатда автотранспорт воситаларини Ўзбекистон ҳудудига вақтинчалик олиб кирганлик учун йиғим қийматини аниқлаш объектини (автотранспорт воситаларини харид қилиш нархини тасдиқловчи ҳужжатлар) аниқлаш имкониятининг қийинлиги, шунингдек, харид нархини тасдиқловчи ҳужжатларни чет эллик фуқаролар томонидан олиб юришга мажбурият юкланаётгани сабабли, ортиқча оворагарчиликлар ва кўп сонли ҳақли эътирозларни юзага келтиради.
Хулосада, шунингдек, автомашиналар ва кўчмас мулкни бошқаларга бериш билан боғлиқ шартномаларни тасдиқлаш харажатлари билан боғлиқ муаммо таҳлил қилинади. Ҳозирда автомототранспорт воситаларини бошқа шахсга ўтказиш шартномаларини тасдиқлаганлик ва сотиб олганлик учун нотариал идоралар орқали белгиланган миқдорларда давлат божи ҳамда ички ишлар идораларида йиғимлар ундирилади.
Ҳисоб палатаси маълумотларига кўра, жисмоний шахслар томонидан кўчмас ва кўчар мулкни расмийлаштиришда ундириладиган давлат божлари ва тўловлар ўртасида катта тафовутлар мавжуд.
Масалан, мол-мулкни бошқа шахсга ўтказиш билан боғлиқ шартномаларни тасдиқлашда нотариал ҳаракатларни амалга оширганлик кўчмас мол-мулк учун умумий майдонига қараб қуйидаги миқдорларда давлат божи ундирилади:
Тошкент, Нукус шаҳарлари ва вилоят марказларида жойлашган бўлса:- 100 квадрат метргача бўлганда — БҲМнинг 1 баравари;
- 100 квадрат метрдан 200 квадрат метргача бўлганда — БҲМнинг 2 баравари;
- 200 квадрат метр ва ундан ортиқ бўлганда — БҲМнинг 3 баравари.
- бошқа аҳоли пунктларида жойлашган бўлса:
- 100 квадрат метргача бўлганда — БҲМнинг 50 фоизи;
- 100 квадрат метрдан 200 квадрат метргача бўлганда — БҲМнинг 1 баравари;
- 200 квадрат метр ва ундан ортиқ бўлганда — БҲМнинг 1,5 баравари.
Масалан, автомототранспорт воситаларини бошқа шахсга ўтказиш шартномаларини тасдиқлаганлик учун ишлаб чиқарилган санаси ва от кучига қараб енгил автомобиллар учун қуввати 110 от кучигача бўлса, ўртача (Chevrolet Nexia-3 мисолида) 1,620 миллион сўм давлат божи ва 3,118 миллион сўм йиғим (ёки жами 4,73 миллион сўмдан ортиқ тўлов), қуввати 110 от кучидан юқори бўлса, ўртача (Chevrolet Tracker мисолида) 2,7 миллион сўм давлат божи ва 3,6 миллион сўм йиғим (ёки жами 6,35 миллион сўмдан ортиқ сўм тўлов) ундирилади.
Жисмоний шахсга тегишли 2 турдаги мулклардан бирининг бозор қиймати (автотранспорт) бошқасига (уй-жой) нисбатан 4 баробар паст бўлса-да, битимларни давлат рўйхатидан ўтказишда (бож ва йиғим) 8 баробар кўп тўлов ундирилмоқда.
Натижада, фуқаролар олди-сотди шартномаларини расмийлаштириш ўрнига, ишончномаларни расмийлаштириш орқали автотранспорт воситаларини бошқариш ва мулк сифатида тасарруф этиб, кейинчалик мулкий муносабатларда айрим ҳолларда ўзаро низоларни келиб чиқишига сабаб бўлиши мумкин.
Аввалроқ Дониёр Ғаниев иккиламчи бозордаги автомобиллар олди-сотдисидаги божларни пасайтиришни сўраб депутатлик сўрови юборгани, мазкур сўровга Молия вазирлиги 2022 йил бюджет параметрларини шакллантиришда автотранспорт воситаларини сотиб олганлик учун ундириладиган йиғимларни бекор қилиш кўзда тутилаётганини маълум қилгани тўғрисида хабар берилганди.
Изоҳ (0)