• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12456.25
    • RUB158.36
    • EUR14461.71
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +34°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Дунё

    Исландияда атмосферани карбонат ангидрид газидан тозалайдиган дунёдаги энг йирик завод ишга тушди. У қандай ишлайди ва ҳаво ифлосланиши муаммоларига ечим бўла оладими?

    Исландияда атмосферадан карбонат ангидрид газини ажратиб олиб, уни ер остига ҳайдайдиган дунёдаги энг йирик завод ишга туширилди, деб ёзади Meduza. Технология тарафдорлари айтишича, CО₂ ни тутиб йўқ қилиш— иқлим ўзгаришини тўхтатишнинг энг самарали усулларидан бири. Уларнинг оппонентлари эса технологияга ҳаддан ортиқ эътибор бериш ҳавога ажралмаларни зудлик билан камайтириш бўйича ишлардан чалғитиши мумкин, деган фикрда.

    Исландиядаги Orca заводи. 2021 йил 7 сентябрь

    Исландиядаги Orca заводи. 2021 йил 7 сентябрь
    Фото: Bloomberg

    8 сентябрь куни Рейкявикдан 30 километр масофада ҳавони карбонат ангидрид газидан тозалаш бўйича дунёдаги энг йирик завод ишга тушди. Orca деб ном олган корхона қурилиши 2020 йил охирида CО₂ ни тутиш ва сақлашга ихтисослашган Швейцариянинг Climeworks компанияси ва Исландиянинг Carbfix лойиҳаси томонидан бошланган.

    Завод direct air capture (DAC) ёки карбонат ангидрид газини ҳаводан «тўғридан-тўғри тутиб олиш» технологияси бўйича ишлайди. Бу шуни билдирадики, карбонат ангидрид гази махсус қурилмалар ёрдамида бевосита атмосферадан ажратиб олинади, кейин эса турли усуллар ёрдамида сақланади ёки қайта ишланади. Масалан, синтетик ёнилғи ёки газланган ичимликларни яратишда фойдаланилади.

    Халқаро энергетика агентлиги (ХЕА) маълумотларига кўра, 2020 йил ҳолатига дунёда 15 та DAC-қурилмалар бўлиб, улар йилига жами 9 минг тонна карбонат ангидрид газини атмосферадан ажратиб олган. Orca эса, унинг яратувчилари сўзларига кўра, ҳар йили атмосферадан 4 минг тонна газни ажратиб олиб, шу тариқа атмосферани CО₂ дан тозалаш бўйича глобал қувватни 40 фоиздан кўпроққа оширади.

    Бироқ ҳатто бу 13 минг тонна ҳам битта кўмир электр станцияси бир йилда ҳавога чиқарадиган ажралмаларнинг бор-йўғи 1 фоизини ташкил қилади, бутун дунё бўйича ҳавога ажралиб чиққан карбонат ангидрид гази ҳажми 2020 йилда 31,5 миллиард тоннага етган. Climeworks яратувчиларидан бири Ян Вурсбахер тан олишича, Orca’нинг қайта ишлаш ҳажми ХЕА томонидан 2021 йил учун прогноз қилинаётган 33 миллиард тонна ажралмалар олдида урвоқ ҳам бўлмайди. Унинг сўзларига кўра, завод — у ишлаб чиққан технологиянинг ҳаётга татбиқ қилиниши мумкинлигини кўрсатиб беради.

    Orca карбонат ангидрид газини атмосферадан бутунлай йўқотади

    Исландия қурилмаси транспорт контейнерларини эслатадиган саккизта коллектордан иборат бўлиб, уларнинг ҳар бири 12 та вентилятор ҳамда CО₂ молекулаларини кимёвий боғлашга қодир сорбентли фильтрлар билан жиҳозланган.

    Вентиляторлар ҳавони коллекторларга тортиб олади, сўнг ундан CО₂ ни ажратиб олиб, уни сув билан аралаштириб, минераллаштириш технологияси бўйича утилизация қилади. Ушбу технологияни Carbfix Исландияда 2012 йилдаёқ синаб кўрган эди. Ўшанда тадқиқотчилар дунёда катталиги бўйича учинчи ўринда турадиган геотермал электр станцияси — Хедлисхейдининг фаолияти натижасида ҳосил бўлган 175 тонна CО₂ ни ер остига ҳайдаганди. Сув билан аралаштирилган газ 500 метр чуқурликдаги базалт тоғ жинсларига ҳайдалган. Икки йилдан кейин CО₂ нинг 95 фоизи карбонат минералларга айланган.

    Climeworks’да таъкидлашларича, минераллаштириш технологияси атмосферадан ажратиб олинган CО₂ ни хавфсиз тарзда ва бутунлай йўқ қилиш имконини беради.

    Технологияга қарши бўлганлар унинг самарадорлигига шубҳа қилмоқда

    Иқлим бўйича экспертларнинг кўпчилиги айтишича, яқин ўн йилликларда ҳаводан CО₂ ни йўқ қилиш углерод нейтраллиги калитига айланади. Иқлим ўзгариши бўйича ҳукуматлараро экспертлар гуруҳи (ИЎҲЕГ) ҳам ўзининг яқинда тақдим этилган маърузасида иссиқхона газлари ажралиб чиқадиган миқдордан кўра кўпроқ ажратиб олинсагина, Париж битими мақсадларига эришиш мумкин бўлишини қайд этди. Ўз навбатида, карбонат ангидрид газини ҳаводан тутиб олиш технологияси танқидчилари фикрича, у ўта кўп энергия сарф қилади, қурилмалар эса ўзлари қайта ишлаганидан кўпроқ CО₂ ажратиб чиқаради.

    Climeworks вакили сўзларига кўра, Orca Хедлисхейди геотермал электр станциясининг янгиланувчи манбалари энергияси ҳисобига ишлайди. Бундай станцияларнинг ўзлари, АҚШ Энергетика ахбороти бошқармаси маълумотларига кўра, кам миқдорда CО₂  ажратиши мумкин, ажралмалар ҳажми қазилма ёнилғи ҳисобига ишлайдиган худди шундай катталикдаги электр станциялариникидан 99 фоизга камроқ. Бутун фаолияти даврида (қурилиш ва утилизацияни ҳам қўшганда) завод ажратиб чиқарадиган CО₂ ўзи қайта ишлайдиган карбонат ангидрид ҳажмининг 10 фоизидан камроғини ташкил қилади, дейди унинг эгалари.

    Climeworks ҳам қайд этишича, DAC-қурилмалар исталган жойда ишлаши мумкин, аммо бу унчалик ҳам рост эмас. Халқаро энергетика агентлигида таъкидлашларича, завод учун жой танлашда схема углерод-манфий бўлиши учун энергия манбаси ва қиймати ҳисобга олиниши керак. Шу билан бирга, минераллаштириш технологиясига эга қурилмалар газ ҳайдаладиган базалт тоғ жинсларига эҳтиёж сезади.

    Bloomberg ёзишича, заводлар учун ушбу шароитлар жам бўлган жойларни Исландиядан ташқарида топиш осон бўлмайди. Climeworks асосчиларидан бири Ян Вурсбахер қурилмалар учун мос келадиган бошқа жойлар сифатида Норвегия ва Уммонни тилга олди.

    Қурилмалар учун яна бир потенциал муаммо катта миқдорда чучук сувдан фойдаланиш бўлиши мумкин — Orca’да ҳар бир тонна карбонат ангидрид гази 27 тонна сувда эритилади. Бу ушбу технологиядан қирғоқбўйи ва денгиз ҳудудларида, сув танқис бўлган туманларда фойдаланишни қийинлаштиради. Шунинг учун ҳозир Carbfix тадқиқотчилари денгиз сувидан фойдаланиш имкониятини ўрганмоқда. Биринчи синовлар 2022 йил ёзига режалаштирилган.

    Climeworks компанияси асосчилари Кристоф Гебалд ва Ян Вурсбахер Исландиядаги Orca заводида. 2021 йил 7 сентябрь

    Climeworks компанияси асосчилари Кристоф Гебалд ва Ян Вурсбахер Исландиядаги Orca заводида. 2021 йил 7 сентябрь
    Фото: Bloomberg

    Заводлар жуда қимматбаҳо. Иқлим муаммоларини карбонат ангидридни тутиб олиш ёрдамида ҳал қилишдан наф бўлмаслиги мумкин

    Карбонат ангидрид газини ажратиб олиш технологияси ривожланишини тўхтатиб турган омиллардан бири — катта харажатлар, хусусан, заводларни қуриш ва уларнинг фаолиятини қўллаб-қувватлашга сарфланадиган маблағлар. Завод эгалари сўзларига кўра, Orca’ни қуриш уларга 10-15 миллион долларга тушган.

    Climeworks компанияси қисман углерод компенсациялари сотувига боғлиқ. Чунончи, бир тонна CО₂ ни қайта ишлаш корпоратив мижозларга тахминан 600 долларга, хусусийларига эса 1200 долларга тушади. Хусусий мижозлар нархи 8 дан 57 долларгача бўлган ҳар ойлик обунани расмийлаштириши мумкин. Нархлар обуначининг номидан атмосферадан ажратиб олинган CО₂ ҳажмига боғлиқ бўлади. Ҳозир компания саккиз минг хусусий ва 50 дан ортиқ корпоратив мижозлар билан ишламоқда, улар орасида Microsoft, Stripe, Shopify ва Swiss Re каби компаниялар бор.

    Баъзи экспертлар хавфсирашича, нол даражада ажралмалар чиқаришга ўтишни ваъда қилаётган йирик компаниялар ўз корхоналарини модернизация қилмаслик ва бундан кейин чиқадиган ажралмаларни беркитиш учун ҳаводан карбонат ангидрид газини ажратиб олиш технологиясидан фойдаланиши мумкин. Ўз навбатида, активистлар янги технологиялар экологик жиҳатдан анча хавфсизроқ ечимлардан ва ажралмаларни зудлик билан камайтириш жараёнидан диққат-эътиборни ва ресурсларни чалғитишидан қўрқмоқда.

    «Углеродни йўқ қилиш ҳақида билиш керак бўлган энг муҳим нарса шундан иборатки, бу ажралмаларни камайтириш ўрнини босмайди. Бу муҳим қўшимча нарса, лекин ўрнини босувчи нарса эмас. DAC, албатта, арзонлашади, аммо шу билан бирга, янгиланувчи манбалардан олинадиган энергия ва ажралмаларни қисқартиришнинг бошқа усуллари ҳам», — деди Америка университетининг Углеродни йўқ қилиш соҳасидаги ҳуқуқ ва сиёсат институти тадқиқотлар раҳбари Дэвид Морроу.

    Келажакда Climeworks CО₂ ни қайта ишлаш нархини бир тонна учун 100-150 долларгача пасайтиришни режалаштирмоқда, бу компанияга давлат субсидияларисиз фойда олиш ва карбонат ангидрид газини тутиб олиб, йўқотишни рақобатбардош технологияга айлантириш имконини беради.

    Технологиянинг барча камчиликларига қарамасдан, августда АҚШ уни ривожлантиришга қарийб 8,5 миллиард доллар инвестиция киритди. Occidental ва Carbon Engineering компаниялари қураётган ускуналар йилига бир миллион тоннагача CО₂ ажратиб олиш имкониятига эга бўлади.

    14.09.2021, 19:17   Изоҳ (0)   51889
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    COVID-19 пандемиясига бағишланган халқаро саммит ўтказилади, АҚШда ресторанлар яна ёпилмоқда. Коронахабарлар

    14.09.2021, 18:16

    Тожикистонда Панжшер ва Афғонистон қаршилик фронтини қўллаб-қувватлаб намойиш ўтказилди (фото ва видео)

    14.09.2021, 16:35

    Apple асосчиларидан бири Стив Возняк янги космик компания яратилганини эълон қилди

    14.09.2021, 16:14

    АҚШ разведкаси: «Ал-Қоида» Афғонистон ташқарисида террорчилик ҳаракатларини олиб боришга қодир эмас

    14.09.2021, 15:16

    Сирли губернатор, сирли вазир. Ўқув машғулоти вақтида ҳалок бўлган Россия фавқулодда вазиятлар вазири Евгений Зиничев ҳақида

    14.09.2021, 14:15

    ОАВ: Туркманистонда пахта теримига муҳожирлар, ичкиликбозлар ва фоҳишалар юборилмоқда

    14.09.2021, 12:14
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Тошкент шаҳар ҳокимлиги кўмагида 2025 йил 2-4 октябрь кунлари CAEx HoReCa & UzFPT кўргазмаси бўлиб ўтади


    Анорбанк ва Beelab Ўзбекистон рақамли банкинг бозорида ҳамкорлик ўрнатди


    Click & Смарт Business (собиқ УЗКАССА): бизнес муваффақияти ва мижозлар қулайлиги учун ҳамкорлик


    Ўзбекистон терма жамоасининг дунёдаги энг йирик спорт тадбирига чиқиши Kia брендининг мавқеини янада мустаҳкамлашга хизмат қилади 


    Тошкент ва Бангкок ўртасида тўғридан-тўғри авиақатнов: Centrum Air янги халқаро йўналишни ишга туширади 


    Савдо, финтех ва “яшил” лойиҳалар: Octobank Хитой билан ҳамкорликни қандай йўлга қўймоқда


    BYD Astana Motors расмий дилерлик тармоғи Тошкентдаги барча бешта дилерлик марказида "Бест Буй Дай" тадбирини ўтказади


    “S&P” Ўзбекистон Миллий Банкининг рейтинг прогнозини “ижобий”га кўтарди 


    "Эcо Expo Central Асиа 2025" доирасида халқаро экологик ташаббуслар бирлашмоқда


    “Микрокредитбанк” АТБ IX Германия-Ўзбекистон бизнес форуми доирасида ОДДО БҲФ банк билан 50 миллион долларлик шартнома имзолади


    “Wyndham Garden Чарвак” курорт мажмуаси қурилиши қандай кечаётганини кўрсатди


    American University of Technology (AUT)  28 июнь - Очиқ эшиклар кунига таклиф этади


    Оқтепа Лаваш “Калмар ўйини” асосида Далгона Боксини чиқарди


    Paynet хизматлари энди Kapitalbank банкоматларида мавжуд


    Маркет Yandex Go Самарқандда ишга тушди

     

    Тавсия этамиз

    “Трампнинг Титаниги тўхтайди” — Эрон элчиси

    25 июн, 13:39

    АҚШнинг Яқин Шарқдаги ҳарбий базалари сони нечта ва қаерда жойлашган?

    24 июн, 19:05

    Вашингтон Теҳронга қарши ҳарбий кампаниядан Хитой ва Россияни жиловлашда фойдаланмоқчими? Минтақамизни нималар кутади?

    19 июн, 22:05

    Челябинскка қулаган метеорит — 540 килоли осмон жисми қандай топилган эди?

    19 июн, 13:31
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Андижонда фуқарога 300 млн сўм имтиёзли кредит расмийлаштириб бериш эвазига 1000 доллар олган шахслар ушланди

    Ўзбекистон | 25 июн, 20:55

    Трамп АҚШнинг Эронга берган зарбаларини Хиросима ва Нагасаки билан таққослади

    Дунё | 25 июн, 20:45

    Исроилдаги университетнинг олтита лабораторияси Эрон ҳужумлари оқибатида вайрон қилинди 

    Дунё | 25 июн, 20:35

    Отаси томондан Ўзбекистонга олиб келиниб, онаси билан мулоқот қилдирилмаган 3 ёшли қиз Россияга қайтарилди

    Ўзбекистон | 25 июн, 20:25

    Трамп Украинада назорат йўқолганини таъкидлади

    Дунё | 25 июн, 20:15

    Эмомали Раҳмон Тожикистон президентлигига қандай келган?

    Дунё | 25 июн, 20:05

    Тошкентда кўплаб автобус йўналишларининг қатнов йўли вақтинча ўзгартирилди

    Ўзбекистон | 25 июн, 19:50

    Исроилга мойиллик кўрсатишни истамаган номзод Нью Йорк мэри бўлиши мумкин

    Дунё | 25 июн, 19:40

    Сенат мухолифат ҳуқуқларини кучайтиришга оид қонунни маъқуллади

    Ўзбекистон | 25 июн, 19:30

    “Ҳукумат молиявий секторда асосий рол ўйнаётгани ёмон”. ХВЖ Ўзбекистон иқтисодий сиёсатини таҳлил қилди

    Иқтисодиёт | 25 июн, 19:20
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.