Ўзбекистон ҳудудига 23 июнь куни 53 нафар афғон чегара қўшинлари ҳарбий хизматчилари ва маҳаллий қуролли гуруҳлар қочиб ўтгани, зарурий суриштирув ва тергов тадбирлари ўтказилганидан сўнг, улар ватанига қайтарилгани ҳақида хабар берилган эди. Афғонлар Ўзбекистон ҳудудига бундан кейин ҳам яна бир неча бор қочиб ўтди. Бу ҳақда Президент матбуот котиби Шерзод Асадов 28 июнь, душанба куни ўтказилган брифингда маълум қилди, деб хабар бермоқда «Дарё» мухбири.
«Бундан кейин ҳам бу каби ҳаракатлар бир неча марта амалга оширилди. Охиргиси шанба куни бўлди. Лекин биз ўзимизнинг миллий қонунчилигимиз ва халқаро нормалардан келиб чиққан ҳолда, Афғонистон фуқаролари билан тегишли суриштирув ва тергов ишларини амалга ошириб, уларнинг барчасини ўзининг республикасига қайтариб юбордик. Бу борада Ўзбекистон чегараси дахлсизлиги ҳеч қандай шубҳа остига қўйилмаслиги керак», — деган Шерзод Асадов.
У Ўзбекистон ҳукуматининг Афғонистонда кузатилаётган айни пайтдаги вазиятга нисбатан позицияси ҳақида гапираркан, хусусан, шундай деди:
«Афғонистон Республикасининг шимолида бўлаётган воқеалар бўйича шу йилнинг 24 июнь куни Ташқи ишлар вазирлиги Ўзбекистон давлати ва ҳукуматининг расмий позициясини эълон қилди. Мазкур позиция доирасида мана шуни айтишим мумкинки, Афғонистонда ривожланаётган ҳозирги вазият Ўзбекистон давлати ва ҳукуматини хавотирга солади.
Умуман олганда, ҳурматли Президентимиз охирги 4-5 йил давомида Афғонистоннинг ривожланиши, Афғонистонга барқарор ҳаётни қайтиб келиши бўйича жуда ҳам кўп саъй-ҳаракатларни жаҳон ҳамжамияти билан биргаликда амалга оширдилар. 2018 йилда Тошкентда Афғонистон масалаларига бағишланган илк йирик халқаро конференциялардан бири бўлиб ўтди. Унда Афғонистон президенти Ашраф Ғани, Евроиттифоқ вице-президенти Федерика Могерини қатнашган эди. Бу конференция кейинчалик «Толибон» ва Афғонистон ҳукумати муносабатларини қандайдир янги бир даражага чиқадиган жараённи бошланишига асос бўлди. Бундан кейин бир қатор йирик тадбирлар, Қатарда бир қанча учрашувлар ўтказилди.
Аммо, афсуски, охирги пайтларда бизлар кузатаётган Афғонистон шимолидаги зиддиятлар биринчи навбатда Америка қўшинларининг Афғонистондан чиқиб кетиши билан боғлиқ бўляпти, бу ҳаммамизга яхши маълум. У ерда бўлаётган бу дизбалансдан биз, албатта, хавотирдамиз. Чунки Афғонистон бизлар учун бегона давлат эмас. Юқорида айтганимдек, сўнгги 4-5 йил мобайнида Афғонистоннинг барқарор ривожланиши учун жуда ҳам кўп саъй-ҳаракатлар қилинди. Шундан келиб чиққан ҳолда айтишимиз мумкинки, албатта, ихтилофдаги барча томонлар қандайдир муросага келиши керак, бу зиддиятни яна ҳам кучайиб кетишининг олдини олиш керак. Бундан ташқари, гап Афғонистоннинг аҳолиси ҳақида ҳам кетяпти. Биринчи навбатда аҳоли орасидаги йўқотишларга барҳам бериш лозим.
Умуман олганда, яқинда 15—16 июль кунлари бўладиган Марказий Осиёнинг ўзаро боғлиқлик масалаларига бағишланган конференцияда ҳам биз Афғонистоннинг кейинчалик ривожланиши қай йўсинда бўлади, уни савдо-иқтисодий, транспорт логистика салоҳиятини қандай ривожлантирсак бўлади ва умуман олганда, барча ҳаракатларимиз қандай қилиб, Афғонистонга барқарор ҳаёт қайтиб келишига ёрдам беради, деган мавзуларда Афғонистон, Покистон раҳбарияти ва ҳамкор давлатлардан келидиган Ташқи ишлар вазирликлари билан бирга мана шу масалаларни муҳокама қилиш режалаштириб қўйилган.
Афғонистондаги зиддиятда ва уни ечимини топишда Ўзбекистон жаҳон ҳамжамиятининг бошқа давлатлари сингари кейинчалик ҳам кўмакчи сифатида бу жараёнларда иштирок этади. Лекин шу билан бирга бу масала, бу муаммолар албатта, Афғонистоннинг ўзини ички иши ва бунда ташқаридан босим ёки қандайдир афғон халқига ғайри бўлган фикрларни ўтказиш, албатта, нотўғри. Умид қиламизки, зиддиятлар тез кунда барҳам топади», — деди Шерзод Асадов.
Эслатиб ўтамиз, 22 июнь куни Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва қатор манфаатдор ташкилотлар таклифига кўра, Республика махсус комиссияси Афғонистонда коронавирус инфекцияси билан боғлиқ эпидемиологик вазият кескинлашаётганини инобатга олиб, ўзбек-афғон давлат чегараси орқали фуқароларнинг ҳаракатланишини вақтинча тўхтатишга қарор қилганди.
23 июнь куни Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев ва Тожикистон президенти Эмомали Раҳмон телефон орқали суҳбатда бугунги кунда қўшни Афғонистонда, хусусан, унинг шимолий ва шимоли-шарқий вилоятларида, икки мамлакатнинг Афғонистон билан давлат чегараси ўтадиган ҳудудлари бўйлаб вужудга келаётган таҳликали вазиятни ҳам муҳокама қилиб, ушбу мамлакат билан чегара чизиғидаги вазиятни жуда кескин деб баҳолаганди.