Ўзбекистонда кўп квартирали уйларни бошқаришда нималар ўзгаради?

Президент Шавкат Мирзиёев «Кўп квартирали уйларни бошқариш тизимини янада такомиллаштириш тўғрисида»ги қарорни имзолади, деб хабар берди «Gazeta.uz» «Ўзбекистон 24» телеканалига таяниб.

Биринчи босқичда — 2022 йил 1 июлгача Қорақалпоғистон, вилоятлар ва Тошкент шаҳридаги 15 та ҳудудда 180 минг киши истиқомат қиладиган 1227 та уй учун янги бошқарув ва хизмат кўрсатиш тизими жорий этилади. Май ойининг охирида Президент уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазири Шерзод Ҳидоятовга 14 та шаҳардаги 1100 дан ортиқ кўп қаватли уйларга хизмат кўрсатувчи бошқарув компанияларини тажриба сифатида танлаб олишни топширган эди.

Ушбу 15 ҳудудда 90 та автотураргоҳ, 128 та чиқинди йиғиш пункти, 3400 та якка тартибдаги уйлар (участкалар), 30 та мактаб, 64 та болалар боғчаси ва 9 та олий ўқув юрти мавжуд.

Ушбу ҳудудлар қуйидаги вазифаларни бажарадиган бошқарув хизмати компанияларига берилади:

• танланган ҳудудларда жойлашган барча хусусий уйлар ва ташкилотларга коммунал ва таъмирлаш хизматларини кўрсатиш;
• маҳаллий ҳокимликлар билан келишилган ҳолда ҳудудларни ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштириш;
• энг қисқа вақт ичида турли хил бахтсиз ҳодисаларни бартараф этиш учун тун-у кун диспетчерлик хизматини ташкил этиш.

Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазири ёрдамчиси Артём Крескоснинг айтишича, кўп қаватли уйларни бошқариш ва умумий мулкни сақлаш, шунингдек, туташ ҳудудларни ободонлаштириш бўйича очиқ тендер ўтказилади.

«Мазкур ҳудудлардаги мактаблар, болалар боғчалари, лицейлар, коллежлар ва бошқа ижтимоий объектлар ҳам бошқариш ва таъмирлаш учун берилади… Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлиги ушбу бошқарув компаниялари фаолияти устидан қатъий назорат ўрнатади ва муаммоли масалалар вужудга келса, уларни бартараф этиш бўйича тезкор чоралар кўрилади», — деган у.

Шунингдек, бошқарув компаниялари тегишли ташкилотлар хабарномаси асосида коммунал хизматлар ва тармоқлар билан боғлиқ ишларни қуриш ва уларга ўзгартириш киритиш ҳуқуқига эга бўлади.

«Ўзбекистон 24» телеканали хабарига кўра, бугунги кунда хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатларининг («ЖЭК») 1,4 триллион сўмлик қарздорлиги бор, шундан 277 миллиард сўм муддати ўтган қарзлардир.

Шу муносабат билан бошқарувни «ЖЭК»лардан бошқарув компанияларига ўтказилгандан сўнг, маҳаллий ҳокимликларнинг кафолатлари асосида муддати ўтган қарзлар бўйича тўловлар уч йилга узайтирилади.

2022—2025 йилларда 6085 та кўп қаватли уйни капитал таъмирлаш режалаштирилган бўлиб, ушбу мақсадлар учун 734 миллиард сўм маблағ ажратилади. Ушбу ишларни молиялаштириш манбаси Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш жамғармаси (30 фоиз) ва давлат бюджети (70 фоиз) ҳисобидан шакллантирилади.

Ушбу давр мобайнида туташ ҳудудларда 1800 та болалар майдончаси қуриш, 168 минг погонометр узунликдаги суғориш тармоқларини ва 1 миллион квадрат метрдан ортиқ пиёдалар йўлагини бетонлаштириш, 14,5 мингта ташқи ёритиш мосламаларини алмаштириш режалаштирилган.

2021 йилда ушбу режа доирасида фойдаланиш муддати тугаган ёки якунланиб қолган 544 та кўп қаватли уй таъмирланади. Шу билан бирга, 211 кўп қаватли уй янгидан барпо этилади, 75 таси реконструкция қилинади, 276 та уйда инструментал ва меъморий ишлар олиб борилади. Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлиги реновацияси учун давлат бюджетидан 100 миллиард сўм ажратилади.

Уй-жойларни капитал таъмирлаш режаси кўрсаткичларига кўра, ушбу харажатлар сметаси 30 фоизи уй эгасининг ҳиссаси, қолган 70 фоизи республика ва маҳаллий бюджетлар ўртасида тенг тақсимланган ҳолда тузилади.

2021 йил 1 октябрдан кейин қурилган уйлар 2 йилга қурилиш ташкилоти бошқарувига ўтказилади.

Бундан буён кадастр паспортида «уй эгаси, майдони ва хусусиятлари тўғрисидаги барча маълумотлар» бўлиши керак. Артём Крескоснинг айтишича, ҳар бир ҳудуд ва уйда ўз кадастр ҳужжати бўлади, бу ҳокимликлар ва бошқарув компаниялари ҳузуридаги ободонлаштириш бўлимлари вазифаларини тақсимлаш олишга имкон беради.

Бундан ташқари, нотариус идоралари потенциал харидорга маълум тўловлар бўйича қарздорлик тўғрисида хабар беради. Квартира сотиб олаётганда харидор қарзни тўлашнинг ҳуқуқий ворисига айланади.

Бунга қадар аҳолининг 50 фоизини йиғиш кифоя қилар, уларнинг ярми бунга қарши бўлмаса, бу масала қурувчи ёки бошқарувчи компания фойдасига ҳал қилинди.

Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазири ўринбосари Дилмурод Хабибуллаевнинг айтишича, илгари «ЖЭК»лар аҳолининг оз қисми розилиги билан кредит олган ва харажатлар тўғрисида ҳисобот бермаган. Унга кўра, энди кўп қаватли уйлар учун кредит олиш учун 80 фоиз розилик талаб этилади ва сарф-харажатлар тўғрисидаги маълумотлар ҳар ой ёки чоракда эълон қилиниши керак.

Бундан ташқари, уй-жойлардан фойдаланиш учун зарур бўлган минимал хизматлар ва ишлар рўйхати қайта кўриб чиқилиши кутилмоқда.

Фармон билан бошқарувчи компанияларининг электрон реестри шакллантирилиб, уларнинг рейтинги аниқланади.

Шу билан биргаликда, Уй-жой инспекциясининг ваколатлари кенгаймоқда. Бундан буён инспекция инспекторлари аҳоли томонидан олиб борилаётган таъмирлаш ва қайта қуриш ишларининг боришини кузатиб бориш ҳуқуқига эга. Шунингдек, улар кўп қаватли уйлар қурилиши тугагандан сўнг аниқланган камчиликларни бартараф этиш, ҳуқуқбузарликларни аниқлаш ва материалларни ҳуқуқни муҳофаза қилиш идораларига топшириш бўйича кўрсатмалар беришлари мумкин.