АҚШ Конгресси Ўзбекистонни «Жексон-Веник» тузатишидан чиқариш резолюциясини кўриб чиқмоқда

АҚШ Вакиллар палатасининг Ташқи ишлар бўйича қўмитаси Ўзбекистонга нисбатан «Жексон-Веник» тузатиши қўлланилишини бутунлай олиб ташлаш масаласини кўриб чиқади. Бу ҳақда Ўзбекистоннинг АҚШдаги элчихонасига таяниб, «Дунё» агентлиги хабар берди.

АҚШ Вакиллар палатасидаги «Ўзбекистон бўйича кокус»нинг ҳамраиси, Миссисипи штатидан сайланган конгрессмен Трент Келли Ўзбекистоннинг АҚШдаги элчиси Жавлон Ваҳобов билан мулоқот чоғида унинг идорасига элчихонадан тегишли мурожаат келиб тушганини тасдиқлаган. Конгрессменнинг сўзларига кўра, парламентнинг ушбу масала билан шуғулланадиган қўмитаси Ўзбекистон томонидан тақдим қилинган республикага нисбатан «Жексон-Веник» тузатишининг қўлланишини бекор қилишга асос бўладиган далилларни диққат билан ўрганиб чиққан.

Трент Келлининг сўзларига кўра, ушбу қўмитадан олинган тавсиялар асосида конгрессмен ушбу ҳужжатнинг Ўзбекистонга нисбатан қўлланилишини тўхтатиш тўғрисидаги таклифни ўз ичига олган резолюция лойиҳасини тайёрлаган ва ушбу ҳужжат АҚШ Вакиллар палатаси Ташқи ишлар қўмитасининг навбатдаги йиғилишида кўриб чиқиш учун тақдим этилади.

«Ўзбекистон бўйича кокус»нинг яна бир аъзоси, Небраска штатидан сайланган республикачи конгрессмен Дон Бекон ҳам Вакиллар палатасининг Ўзбекистонга нисбатан ушбу тузатиш қўлланилишини бекор қилиш тўғрисидаги қарорини қўллаб-қувватлашга тайёрлигини билдирган.

Канзас штатидан сайланган Конгресс аъзоси Рон Эстес «Жексон-Веник» тузатишини ўтган аср акс-садоси, деб ҳисоблайди. Унинг фикрига кўра, бу собиқ иттифоқ ҳудудида ташкил топган мустақил давлатларга, шу жумладан, 30 йил олдин тарқаб кетган мамлакатга қўлланилган чеклов чораларининг сабаблари билан ҳеч қандай алоқаси бўлмаган Ўзбекистонга нисбатан қўлланилмаслиги керак. Конгрессмен тегишли қўмитада ушбу масала бўйича мунозаралар бошлашини маълум қилган. Бундан ташқари, Рон Эстес Бюджет ишлари бўйича қўмита аъзолари, шунингдек, АҚШ савдо вакили идораси ва мамлакатнинг бошқа тегишли тузилмалари билан маслаҳатлашувлар ўтказишга тайёрлигини билдирган.

АҚШ Конгрессидаги «Аёллар кокуси»нинг ҳамраиси, Пуэрто-Рикодан сайланган республикачи конгрессмен Женнифер Гонсалес Колон таъкидлашича, «Жексон-Веник» тузатишининг Ўзбекистонга нисбатан қўлланишининг олиб ташланиши жуда кечикмоқда, чунки мамлакатда азалдан бошқа миллат вакилларига дўстона муносабатда бўлиб келинган, яҳудийларнинг ҳаракатланиш эркинлиги чекланмаган. У конгрессмен Трент Келли билан биргаликда мазкур тузатишнинг Ўзбекистонга нисбатан қўлланишини тезлик билан бутунлай бекор қилиш масаласини илгари суришини қайд этган.

АҚШ Сенатининг Халқаро муносабатлар қўмитаси ва Вакиллар палатасининг Халқаро муносабатлар қўмитаси масъул ходимлари ушбу масала бўйича қарор сиёсий, ижтимоий-иқтисодий ва инсон ҳуқуқларига оид соҳалардаги вазият, меҳнаткашлар ҳуқуқлари, интеллектуал мулкни ҳимоя қилиш, савдо тўсиқларини олиб ташлаш ва божхона тарифларини енгиллаштириш жабҳасидаги ижобий ўзгаришлар, АҚШ билан ҳамкорлик ҳолати пухта ва ҳар томонлама ўрганилгандан сўнг қабул қилинишини таъкидлаган.

Конгресс вакиллари элчихонанинг ушбу тузатишни Ўзбекистонга нисбатан бекор қилиш ташаббусини илгари суришда ёрдам беришга тайёр эканини билдирган. Уларнинг фикрига кўра, собиқ тузум даврида эркин ҳаракатланиш ҳуқуқи чегараланган яҳудий миллатига мансуб аксарият аҳоли узоқ вақтдан бери тарихий ватани — Исроилга, шунингдек, АҚШ ва Канадага кўчиб кетган. Конгресс ходимлари, шунингдек, парламентнинг бошқа вакилларини Вакиллар палатасининг ушбу тузатишни бекор қилиш тўғрисидаги ташаббусини илгари суриш жараёнига жалб қилишини билдирган.

Элчихона маълумотига кўра, АҚШ Савдо вакили идораси Ўзбекистоннинг мамлакатни «Жексон-Веник» тузатиши таъсиридан олиб чиқиш борасидаги саъй-ҳаракатларини олқишлайди. Ушбу тузатиш амалиёти Ўзбекистон—АҚШ стратегик шериклик руҳи, ўзаро муносабатларнинг бугунги изчиллиги, шунингдек, Ўзбекистон раҳбариятининг Жаҳон савдо ташкилотига аъзо бўлиш бўйича саъй-ҳаракатларига мос келмайди, деб ҳисоблайди.

Элчихонанинг хабар беришича, 2021- апрель ойида Конгрессда АҚШ Савдо вакили идораси вакиллари иштирокида махсус брифинг ўтказиш режалаштирилган. Анжуман мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари ҳимоясини таъминлаш ва бозор иқтисодиётини шакллантириш соҳаларида қўлга киритилган ютуқларга бағишланади. Бу ҳам «Жексон-Веник» тузатишининг Ўзбекистонга нисбатан қўлланишини бекор қилишдаги қадам бўлади.

Маълумот учун, «Жексон-Веник» тузатишлари АҚШнинг 1974 йили қабул қилинган «Савдо тўғрисида»ги қонунига киритилган ўзгаришлардир. Қонунга тузатиш киритган муаллифлар — конгрессменлар Генри Жексон ва Чарльз Веник фуқароларнинг эмиграциясига тўсқинлик қилаётган, инсон ҳуқуқларини поймол этувчи давлатларга нисбатан иқтисодий босимни таклиф қилган. Уларнинг фикрича, АҚШ шундай давлатлар билан муносабатларда савдо имтиёзлари, давлат ва унинг кафиллигидаги кредитларни ажратишни тақиқлаши лозим.

Бугун Ўзбекистон ушбу тузатиш таъсиридан вақтинча (waiver) чиқарилган. Бу масала ҳар йили АҚШ Конгрессидаги тингловларда қайта кўриб чиқилмоқда.