• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12694.97
    • RUB161.6
    • EUR14878.5
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +26°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Илм-фан

    Коронавирусларнинг манбаи кўпинча кўршапалаклар бўлган. Нега?

    Хитойда янги коронавирус пандемияси давом этмоқда. Интернетда вирус тарқалишига кўршапалаклар сабаб бўлгани борасида гап тарқалган эди. Қуйида ушбу масалада тадқиқот ўтказган олимларнинг хулосаларини келтирамиз.

    Эбола, SARS, қутуриш ва MERS вируслари. Ва катта эҳтимол билан шу кунларда Хитойни ларзага солаётган янги коронавирус Cорвид-19 ҳам. Бу касаллик вирусларини одамга кўршапалаклардан ўтиши аниқланган. Нега?

    Фото: Getty Images

    Фото: Getty Images

    Тадқиқотлар шунга ишора қилмоқдаки, қўлқанотлилар туркумига мансуб кўршапалакларнинг организми бундай вируслар учун идеал инкубатор бўлиб хизмат қилар экан. Чунки бу жонзотларнинг иммун тизими жуда барқарор ва мустаҳкамки, унга тушган вирус бу муҳитда яшаб қолиш учун ўзи курашишига тўғри келади ва натижада вирус штаммлари «чиниқиб», янада кучлироқ бўлади ва мослашувчан тарзда ривожланади.

    Натижада кўршапалакдан бошқа организмларнинг иммун тизими учун бу вируслар хатарли бўлиб етилади. Сабаби, бошқа ҳайвонлар ҳамда одамнинг иммун тизими кўршапалакникичалик чидамли эмас. Кўршапалак танасида ҳеч қандай ножўя таъсир кўрсата олмайдиган тожвирус бошқа исталган организмга тушса, унинг ҳужайраларига ҳалокатли таъсир қиладиган бўлиб қолади. Оқибатда патоген ўзгаришлар кучаяверади.

    Бу жараён айнан қандай рўй беришини ўрганиш мақсадида Берклидаги Калифорния университети эпидемеколог олимлари кўршапалаклар ҳужайраларидаги вирусларнинг инфексион хоссаларини тадқиқ қилди. Улар Миср мева кўршапалаги (Rousettus aegyptiacus) ва Австралия қора учар тулкиси (Pteropus alecto) ҳужайраларидан олинган инфекцион вирус намуналари билан тажриба қилиб кўрди. Тажриба учун яшил мартишка маймунидан олинган ҳужайра намуналарининг кўршапалаклардан олинган вирусларга реакцияси кузатилди. Тадқиқот ҳақидаги мақола eLife платформасида эълон қилинди.

    Аниқланишича, кўршапалакнинг иммун тизимини бу қадар кучли қиладиган энг муҳим молекуляр механизмлардан бири уларнинг танасида сигнал молекулалари, яъни интерферонлар фавқулодда тез ишлаб чиқарилиши билан боғлиқ экан. Ўз навбатида, интерферонлар вирусга қарши жуда тезкор, деярли шу заҳоти реакция кўрсатади. Бунда кўршапалакнинг вирус билан зарарланган ҳужайраси вирусга қарши интерферон ишлаб чиқариши заҳоти унга қўшни бўлган бошқа ҳужайралар ҳам дарҳол ҳимоя режимига ўтади. Бундай механизм эса кўршапалакларнинг ўзида бор холос, тажриба учун олинган яшил мартишка маймунларида эса у йўқ.

    Парадокс шундаки, аввал бошда ўша интерферон вирусларга халақит қилиб, уларни кўршапалак ҳужайраларини ўлдиришига йўл қўймаса ҳам, лекин охир-оқибат унинг ўзи вирусларга ёрдам кўрсатган бўлиб чиқади. Жараённинг компьютер модели шуни кўрсатдики, сигнал тизими вируснинг ишига тўғаноқ бўлиб, ҳужайраларни ўлимдан қутқариб қолгани билан, у инфекциянинг ўзини бартараф қилмайди. Яъни вирус барибир ҳужайра ичида яшаб қолади ва шароитга мослашишга киришади. Вақт ўтиши билан у бу шароитга бутунлай мослашади. Натижада кўршапалак ҳам, вирус ҳам бир танада бир-бирига халақит бермай яшаб юраверади. Ва вирус худдики пайт пойлайди. У кўршапалакдан бошқа жониворга ўтиши билан иммун системаси кўршапалакчалик бўлмаган янги организмни тез орада зарарлай олади.

    Одам танасида ҳам интерферонлар албатта мавжуд. Бироқ одам интерферони кўршапалакникичалик кучли эмас. Энг ёмони шундаки, одам танасига бу каби тожвирус тушганда аввалига ҳеч қандай аниқ белгилар кўзга ташланмайди. Фақат узоқ муддатли, яширин инфекция авж ола бошлайди.

    Коронавирусларни кўршапалакдан одамга тўғридан-тўғри ўтиши қийин масала. Бу жараёнда одатда бошқа бир ҳайвон (одатда хонаки ҳайвон) воситачи бўлиб хизмат қилади. Масалан, одамда аниқланган турли коронавирусларда туя, чўчқа ва от воситачи бўлган. Ухань коронавируси, яъни Covid-19 да эса воситачи панголинлар бўлган бўлиши тахмин қилинмоқда.

    Кўршапалакларнинг интерферонларидаги ўзига хослик айнан нимада эканини аниқлаш учун қўшимча илмий тадқиқотлар ўтказилиши керак бўлади.

    14.02.2020, 08:38   Изоҳ (0)   129237
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Россиялик олим қишнинг илиқ келгани чивинлар йўқолиб кетишига сабаб бўлиши мумкинлигини айтди

    07.02.2020, 20:36

    Олимлар улкан иқлимий «бомба» топди

    31.01.2020, 10:26

    Қадимги Мисрда мумиёланган коҳин мурдаси гапиртирилди (видео)

    25.01.2020, 11:37

    Олимлар Тибетнинг қадимги муз намуналаридан фанга номаълум 28 та вирус топди

    24.01.2020, 09:47

    Динозаврлар қирилиб кетишининг жумбоғи ўз ечимини топди

    18.01.2020, 10:39

    Ер магнит қутбининг рекорд даражада силжигани қайд этилди

    20.12.2019, 20:35
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


     Навоий инновациялар университети: замонавий билим сари ишончли қадам 


    “АлоқаБанк” ёшлар билан ишлашга оид дастурларни кенгайтирмоқда


    “Kia Го!”: Kia Sonet эгаларининг учрашуви – йил давомида бирга


    Қаерга инвестиция киритиш мумкин? Қандай актив турлари мавжуд? 


    “Kia Го!”: Kia Sonet эгаларининг учрашуви – йил давомида бирга


    Тошкент ва Бангкок ўртасида тўғридан-тўғри авиақатнов: Centrum Air янги халқаро йўналишни ишга туширади 


    BI Group ва Асакабанк Ўзбекистонда тижорат кўчмас мулки учун бизнес ипотекасини ишга туширди


    Маркет Yandex Go Самарқандда ишга тушди


    Тошкентда Стинг бренди ҳомийлигида "Формула-1" фильмининг премераси бўлиб ўтди


    Kapitalbank инвестициялари – Ўзбекистон ёшлари келажагига сармоя


    Қашқадарёнинг Чимёни – Мираки ҳақида сиз билмаган фактлар


    Савдо, финтех ва “яшил” лойиҳалар: Octobank Хитой билан ҳамкорликни қандай йўлга қўймоқда


    Ёз осмоннинг ўзидаёқ бошланади: Silk Avia Тошкентдан Иссиқкўлга кунлик авиақатновларни йўлга қўймоқда


    Фақат текширилган фойдаланувчилар: нима учун тўлов иловалари  шахсни тасдиқлашни сўрайди


    Қашқадарё ва Бухорода амалга оширилган қуёш энергияси лойиҳаларига 1 йил тўлиши муносабати билан расмий тадбир бўлиб ўтди

     

    Тавсия этамиз

    НАТО тарихи – дунёдаги энг қудратли ҳарбий ташкилотнинг обрўси пасаймоқдами?

    26 июн, 20:31
    Audio Icon

    Жой ҳаммага етарди: Жеймс Кемеронга кўра, “Титаник” йўловчиларининг омон қолиш имконияти бўлган

    25 июн, 23:50

    “Трампнинг Титаниги тўхтайди” — Эрон элчиси

    25 июн, 13:39

    АҚШнинг Яқин Шарқдаги ҳарбий базалари сони нечта ва қаерда жойлашган?

    24 июн, 19:05
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    “Дарё” видеорепортажи: Озодбек Назарбеков Наманганда катта саҳнага қайтди

    Ўзбекистон | 1 июл, 00:10

    Таиландда будда роҳиби ўз ҳамкасбини отиб ўлдирди

    Дунё | 30 июн, 23:55

    Шаҳрисабзда иккита дўкон ёниб кетди (видео)

    Ўзбекистон | 30 июн, 23:40

    Британияда ChatGPT туфайли иш ўринлари билан боғлиқ муаммолар пайдо бўлди

    Дунё | 30 июн, 23:25

    Японияда қора айиқ туфайли аэропорт фаолияти тўхтаб қолди (видео)

    Дунё | 30 июн, 23:10

    “Дарё” дайжести: 30 июннинг энг муҳим хабарлари

    Ўзбекистон | 30 июн, 23:00

    “Операчи бўлиш осон эмас” — Ақлбек Пиязов италян тилини ўргангани, мусофирчиликдаги ҳаёти ва энг кўп олган гонорари ҳақида гапирди (фото, видео)

    Шоу-бизнес | 30 июн, 22:45
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.