Халқаро санкциялар остида қолган миллиардер Алишер Усмоновнинг бизнеси можаро марказида қолди. Усмоновга қисман тегишли Deep Sea Mining Finance (DSMF) компанияси томонидан ижарага олинган Cоcо кемаси Папуа-Янги Гвинея эксклюзив иқтисодий зонасида ноқонуний сувости қазиб олишда гумон қилинмоқда. Бу ҳақда Scientific American хабар берди.
Nautilus Minerals компанияси иштирокида 2006 йилда Сolwara 1 лойиҳаси ишга туширилган. Усмонов унга сармоя киритган ва 21 фоиз акцияга эга бўлган. Лойиҳа дунёдаги биринчи мис ва олтинни денгиз тубидан қазиб олишга мўлжалланган. Кон 1600 метр чуқурликда, Янги Ирландия ороли қирғоқларидан, тахминан, 30 километр узоқликда жойлашган. Кейинчалик Nautilus Minerals банкрот бўлган ва унинг конларга бўлган ҳуқуқлари DSMF’га ўтган.
Папуа-Янги Гвинея Минерал ресурслар бошқармаси (МРА) бир вақтлар Сolwara 1 лойиҳаси доирасида фақат синов тариқасида 200 тонна рудани қазиб олишга рухсат берган.
Бироқ Scientific American маълумотларига кўра, МВ Cоcо экипажи қазиб олиш самарадорлигини ошириш мақсадида тўртта участканинг ҳар биридан 600 тоннагача рудани денгиз тубида тўплаган — бу рухсат этилган миқдордан уч баравар кўп.
Маҳаллий юристларнинг сўзларига кўра, Nautilus компаниясига берилган 25 йиллик экологик рухсатнома ва МРА томонидан Сolwarа 1 лойиҳаси учун берилган кейинги лицензия жамоатчиликка ошкор қилинмаган, бу эса конституциявий шаффофлик талабларига зид келади.
МРА раҳбари Жерри Гаррининг таъкидлашича, агентлик ходимлари қоидаларда кўрсатилганидек, Cоcо бортида бўлмаган ва унинг ўзи кеманинг Бисмарк денгизида борлигидан бехабар бўлган.
DSMF компаниясига экологик хавф-хатарлар бўйича долзарб хулоса, рисксиз бошқариш режаси ва фавқулодда вазиятларга жавоб стратегияси йўқлиги учун айбловлар қўйилган. Бу эса денгиз ресурсларига таянадиган қирғоқ аҳолисига хавф солмоқда. Компания, шунингдек, эски ҳужжатлардан фойдаланишга уринганликда ва янги технологияларни қўллашни эътиборсиз қолдирганликда гумонланмоқда.
DSMF компанияси бош ижрочи директори Кристофер Жординсон олдин ички савдо учун икки йилга қамалган. Компаниянинг ҳамкор асосчиси Матиас Боллигер эса Мен оролида раҳбарлик лавозимларида ишлаш ҳуқуқидан маҳрум қилинган. Акциядорлар қаторида Усмонов ва Уммон миллиардери Моҳаммед Ал Барвани, МB Holding эгаси ҳам бор.
Тинч океани шимолида ўхшаш чуқурликда олтита соатлик синов учун қазиб олиш ўтказилган. оқибатда майда денгиз организмлари популяцияси бир йил ичида тикланиши, йириклари эса уч йилдан ортиқ вақт давомида сиқилган ҳолатда қолиши аниқланган. Cоcо ҳолатида эса бир неча ойлик узлуксиз иш ҳақида гап кетмоқда.
Skripps институтининг биологик океанография профессори Лиза Левин DSMF’нинг қазиб олиш тугаганидан уч йил ўтгач биохилма-хиллик тикланиши ҳақидаги баёнотига шубҳа билдирди:
Агар кимёвий таркиб, морфология ва тубнинг ҳарорати асл шароитларга мос келмаса, бу имконсиз. Океан тубидан ресурсларни қазиб олишни истаганлар ноёб экотизимларга зарар етказишга тайёр бўлишлари керак, деди олима. У баъзи турлар бутунлай йўқолиб кетиши мумкинлигини айтди.
Alliance of Colwara вакили Жонатан Месулам бунга қуйидагича муносабат билдирди.
Биз, Бисмарк архипелаги қўриқчилари, ўн йилдан ортиқ вақт давомида сувости қазилмалари ўлжалари билан курашиб келмоқдамиз. Ҳукуматдан DSMF лицензиясини дарҳол бекор қилишни ва денгиз тубидан қазиб олиш учун ҳар қандай рухсатнома беришни тўхтатишни талаб қиламиз, дейилади муносабатда.
2023 йилда МВ Cоcо кемаси Greenpeace ташкилотининг кенг кўламли халқаро акцияси объектига айланди. Фаоллар 200 соатдан ортиқ вақт давомида унинг фаолиятига эътиборни жалб қилиш учун қайиқлардан фойдаланишди ва кемага чиқишди.
Изоҳ (0)