Хитой сўнгги 35 йил ичида бозор иқтисодиётига йўналтирилган ислоҳотлар ҳамда ташқи дунёга очиқлик сиёсати сабаб, мисли кўрилмаган ўсиш ва ривожланишга эришди. Ушбу даврда 10 фоиздан кам бўлмаган ўртача йиллик ўсишни қайд этган Хитой иқтисоди 2012 йил охирига келиб, ялпи ички маҳсулот (ЯИМ) ҳажми бўйича АҚШдан кейинги иккинчи йирик иқтисодиётчи давлатга айланди.
Бу иқтисодий ўсиш рақамлари ижтимоий ҳаётда юз миллионлаб инсонларни қашшоқлик асоратидан қутқариш мисолида ўз аксини топди. Бугунги Хитой бутун жаҳонга қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари билан эмас, юқори технологиялари билан танилиб улгурган. Гапнинг сирасини айтганда, мамлакатдаги тез ва узоқ муддатли иқтисодий ўсиш, глобал савдо улуши кенгайиши ва тўғридан тўғри хорижий инвестицияларнинг рекорд даражаси сабабли Хитойни нафақат иқтисодий мўжиза, балки қудратли давлат дея таърифласак адашмаймиз.
Бу давр мобайнида барча саноат соҳалари сингари автомобилсозлик саноати ҳам гуркираб яшнади. Албатта, Хитойда автомобиль яратиш, уни ишлаб чиқариш яқин йилларда пайдо бўлиб қолгани йўқ. Хитой автомобилсозлик саноати, айтиш мумкинки, деярли ярим асрлик тарихга эга. Бироқ у 1990 йиллар бошларидан буён юқори суръатларда ривожланмоқда. 2009 йил ХХР дунёдаги энг йирик автобозорга айланган бўлса, айни вақтда дунёнинг энг йирик автомобиль ишлаб чиқарувчи давлати саналади. Унинг ўзи бир йилда АҚШ ва Япония биргаликда ишлаб чиқарадиган машиналар сонидан кўп автомобиль етказиб беради.
2013- ва 2014 йилларда Хитой дунё автосаноати тарихида илк маротаба бир йилда 20 млн донадан ортиқ машина ишлаб чиқди. Мамлакат бугунги кунда бутун бошли автомобиль тизимини йўлга қўйган давлатдир. Маълумот ўрнида айтиб ўтадиган бўлсак, 2006 йил ноябрь ойидаёқ Хитойда 6322 та автомобиль корхонаси бор эди. Халқ республикаси 2006 йилда автомобиль ишлаб чиқиш борасида Японияни қувиб ўтди ва Қўшма Штатлардан кейинги иккинчи давлат бўлди. Унинг дунё автосаноатида АҚШни қувиб ўтиб, энг йирик автомобиль ишлаб чиқарувчига айланиши учун 3 йилгина вақт кифоя қилди. Шундан бери у ҳозирча мақомини қўлдан бой бергани йўқ.
Таъкидлаш ўринлики, 2009 йилги маълумотларга кўра, мамлакатда ишлаб чиқарилган автомобилларнинг деярли ярми, 44,3 фоизи (BYD, Lifan, Changan, Geely, Cherry, Hafei, Жиангҳуаи, Great Wall, Roewe, FAW ва б.) маҳаллий брендлар эди. Бугунги кунга келиб, бу рақам янада ошгани ўз-ўзидан маълум албатта. Шу билан бирга, Volkswagen, Mitsubishi, General Motors, Hyundai, Ниссан, Honda, Toyota каби дунёга машҳур хорижий компаниялар билан ташкил этилган қўшма корхоналар ҳам фаолият юритиб келади. Қайд этиш керак, мамлакатда ишлаб чиқилган автомобилларнинг аксарияти ички бозорда сотилади. Рақамларга тўхталадиган бўлсак, 2009 йилда ишлаб чиқилган 13,76 млн дона автомобилдан 369,6 мингтаси экспорт қилинган.
Хитойда рўйхатдан ўтган транспорт воситалари сони 2009 йилда 62 млн.дан ортган эди. 2020 йилга келиб бу рақам 200 млн.дан ортиб кетди. 2011 йили Хитой миллий автомобиллар парки 100 миллионлик рақамни ортда қолдирди ва АҚШдан кейинги ўринни эгаллади.
Ден Сяопин томонидан 1978 йилда бошланган ислоҳотлар жараёнида автомобиль саноатини ривожлантириш истиқболли йўналиш сифатида белгиланган эди. 1990 йилларда шаҳарликлар ва қишлоқликлар даромадларининг тез суръатлар билан ортиши енгил ва енгил тижорат автомашиналарига бўлган талабни кучайтирди. Ички ишлаб чиқариш жуда чекланган бўлгани боис, автомобилларни импорт қилиш ҳажми кескин ошди. Бу ҳолат автомобиллар учун импорт божи 260 фоиз оширилганига қарамай рўй берди.
1985 йили Хитой бир йилда 350 мингдан ортиқ (106 минг енгил ва 111 минг юк машинаси) турли автомобиллар импорти учун 3 млрд доллар сарфлади. Импорт харажатлари савдо балансида жиддий дефицитни пайдо қилгани учун Хитой ҳукумати бу жараённи тарғибот-ташвиқот ишлари, валюта айирбошлашни чеклаш, божларни ошириш, акциз солиқларини жорий қилиш, 1985 йилда эса, 2 йиллик автомобиль импортига мораторий жорий қилиш билан кескин чоралар кўрди.
Хуллас, бугунги кунга етиб келгунга қадар Хитой порахўрлик, монополистик тузумнинг илдизини чиритиб, савдода ҳалол, ишлаб чиқаришда салкам мукаммал бўлган тизимли ҳаракатни мақсаддан оғишмаган ҳолда амалга оширди. Geely ҳам шу давр чиғириғидан муваффақиятли ўтган компаниялардан бири ҳисобланади. Ана энди Geely хусусида батафсил тўхталиб ўцак бўлади.
Geely
Geely — бу 1986 йилда ташкил этилган Geely Ҳолдинг Group таркибига кирувчи Geely Ауто компаниясининг жадал ривожланаётган автомобиль бренди ҳисобланади. Биринчи Geely автомобили 1998 йилда ишлаб чиқарилган. Ўшандан бери компания илмий ва технологик соҳадаги етакчилардан бирига айланган.
Geely Ғарб компанияларини сотиб олиш ва технология ва инновациялар соҳасида хорижий корхоналар билан ҳамкорлик қилиш орқали ишлаб чиқаришни ривожлантириш, ассортиментни кенгайтириш ва маҳсулот сифатини яхшилашда давом этмоқда. Бундай ҳамкорликнинг энг ёрқин намуналари Даимлер АГ билан биргаликда Смарт бренди остида премиум электр транспорт воситалари ва дурагайларни ишлаб чиқиш, 2010 йилдан бери Geely шўба корхонаси бўлган Volvo Cар Group билан ички ёниш двигателларини ишлаб чиқишдир. Бундан ташқари, Geely компаниясининг муҳим харидларидан Малайзиянинг Proton, Британия Lotus ва Американинг Terrafugia компанияларини таъкидлаш керак.
Geely хориждаги Хитой ҳудудида 15 та автомобиль заводи ва 8 та трансмиссия, двигатель заводига, шунингдек, Хитой, Швеция, Англия ва Германиядаги илмий-тадқиқот марказларига, Шанхай, Гётеборг, Барселона, Калифорния ва Ковентридаги дизайн бюроларига эгалик қилади.
Geely фалсафаси инновациялар, сифат ва барқарорлик тамойилларига асосланади. Компания ўз мижозларининг эҳтиёжлари ва умидларини қондирадиган илғор ва ривожланган автомобилларни яратишга интилади. Geely фалсафасининг асосий жиҳатларидан бири бу Стренгтҳенинг тҳе Cоре (асосларни мустаҳкамлаш). Бу шуни англатадики, компания технология, дизайн, ишлаб чиқариш ва сифат каби асосий ваколатларини ривожлантириш ва такомиллаштиришга алоҳида эътибор беради. Geely автомобиль саноати учун инновацион ва илғор ечимларни таклиф қилиш йўлида тадқиқот ва ишланмаларга сармоя киритиб, вақтдан олдинда бўлишга интилади.
Geely дизайн фалсафасининг эътиборга молик жиҳатларидан яна бири тажрибалардаги жасоратдир. Компания олдинга боришдан ва анъанавий қарашлардан фарқ қиладиган ноёб автомобиль назарияларини яратишдан қўрқмайди. Шакл ва функция ўртасидаги уйғунликни алоҳида таъкидлаб ўтиш керак. Geely Automobile эстетик жиҳатдан жозибали автомобилларни яратишда амалийлик ва фойдаланишдаги қулайликга устувор аҳамият беради. Компания автомобиль эгалари учун максимал қулайликни таъминлаш йўлида ташқи кўриниш ва эргономикани мувозанатлашни мақсад қилган.
Зеекр
Умуман олганда, бугунги кунда автомобиль ясаш қийин эмас, лекин кўпчиликка ёқадиган автомобиль яратиш ўта мураккаб иш! Автомобил, бу – чин маънода ҳаракатланувчи санъат асари, у жозибали қиёфа яратиши ва шу орқали омманинг эътиборини оъзига жалб эта билиши лозим. Зеекр дизайнининг оъзгалардан устуворлиги ва олий мақсади ҳам ана шунда!
Зеекр Geelyнинг, бадиий тил билан айтганда, энг севимли кенжа фарзанди, суббренди ҳисобланади. Бу келажак электромобили чинакам Хитой анъаналари ҳамда замонавий технологияларни ўзида мужассам этган. Биз айнан шу саноат ютуғига ўз кўзимиз билан гувоҳ бўлиш учун бир неча журналистлар ва автоблогерлар билан биргаликда Хитойга сафар қилдик.
Нингбо
Хитойнинг Нингбо шаҳри Ханчжоу кўрфазида жойлашган Зеекр заводи тахминан 321 гектар майдонни эгаллайди. Унинг қурилиши 2018 йил охирида, ишлаб чиқариш ва фойдаланиш эса расман 2021 йилнинг учинчи чорагида бошланган.
Бу ақлли, шаффоф, мослашувчан ва экологик тоза завод бўлиб, Зеекр маҳсулотлари сифати учун мустаҳкам пойдевор вазифасини ўтайди. Зеекр Intelligent Factory илғор ишлаб чиқариш жараёнларини, 5G, сунъий интеллект (SI) ва индустриал катта маълумотлар каби технологияларни тўлиқ интеграция қилади.
Компания маҳсулотни янада барқарор тадқиқ қилиш ва ривожлантириш учун рақамли тизимлардан фойдаланади, ақлли ишлаб чиқариш жараёнлари билан маҳсулот сифатини таъминлайди ва саноат интернет томонидан қўллаб-қувватланадиган “шаффоф, тезкор ва ақлли” ишлаб чиқариш тизимига эришади.
Ошкоралик, яъни очиқлик, чаққонлик ва ақллилик — бу уч ҳислатни заводнинг норасмий шиори десак бўлади. “Ошкоралик” ишлаб чиқариш ва етказиб бериш жараёнларининг шаффофлиги; “чаққонлик” бир нечта интеграциялашган тизимлар ва таъминот занжирининг самарали ҳамкорлиги; “ақллилик” заводни рақамлаштириш, интеллектуаллаштириш ва мослаштирилган ишлаб чиқиш билан намоён бўлади.
Зеекр Intelligent Factory дунёдаги биринчи йирик Гига-cастинг Л4 ақлли ишлаб чиқариш линиясини яратиш орқали жаҳон даражасидаги завод қуришни мақсад қилган. Қуйма қуйиш, штамплаш, пайвандлаш, якуний йиғилишгача бўяш, индустриал катта маълумотлари фаолияти учун 5G интернет мониторингини бирлаштириб, завод бутунлай ишлаб чиқариш жараёнини кузатиши мумкин.
Штамплаш цехи турли ишлаб чиқариш эҳтиёжларини қондириш учун бир нечта қисмлар ва тўлиқ ёпиқ автоматлаштирилган ишлаб чиқариш линиялари учун битта қолипли штамплаш жараёнини қўллайди ва ишлаб чиқариш самарадорлигини сезиларли даражада оширади.
Пайвандлаш цехи 100 фоиз пайвандлаш автоматизациясига эга 823 та мослашувчан роботлар билан жиҳозланган бўлиб, инсон бошқарувисиз ишлайди. Бўяш цехи етакчи экологик тоза ва юқори сифатли бўяш жараёнлари билан жиҳозланган бўлиб, сўнгги авлод сифат назорати технологиялари билан таъминланган.
Йиғиш цехи асосий иш станцияларида тўлиқ автоматлаштирилган бўлиб, бир вақтнинг ўзида учта платформа ва олтита автомобиль моделини, жумладан седанлар, йўл танламаслар, минивенлар ва бошқа транспорт воситаларини тўлиқ мослашувчан ишлаб чиқариш имконини беради.
Айни пайтда фабрикада бир вақтнинг ўзида 4 та маркадан 6 та модел ишлаб чиқарилмоқда. Барча ишлаб чиқариш жараёнлари интеллектуал электромобилга хос стандартларга мос келади.
Зеекр 001
Медиа тест-драйвда Зеекрънинг Х ва 001 моделларини синаб кўргач эса бу электромобиль, шубҳасиз, Шарқ панамераси эканлигига яна бир бор амин бўлдик. Айниқса, Зеекр 001 ФРънинг аэродинамик дизайни, қуввати ҳамда ғалаба ҳиссини берувчи ақлли тизимлар билан бойиган салони хусусида тўхтовсиз матн ёзиш мумкин.
Зеекр 001нинг аэродинамик дизайни, шубҳасиз, Хитой нафислиги ҳамда шиддатини ўзида мужассамлаштирган. Ҳар битта элемент ҳаво оқимининг қаршилиги ва шамол шовқини даражасини пасайтириш учун оптималлаштирилган. Дунё суперкарлари билан бемалол рақобатлаша оладиган ажойиб электродвигатели 3.8 сонияда 100 км/соатгача тезликка эришиш имкониятини таъминлайди.
4 поршенли суппортлар ва ҳарактланиш мобайнида ўз-ўзини совутиш хусусиятига эга тормоз дисклари билан жиҳозланган ZEEKR 001ънинг тормоз тизими автомобилнинг 34,5 метрда 100 км/соат дан тўлиқ тўхташ имкониятини таъминлайди.
Мувозанатлаштирилган нисбатлар юқори даражали бошқарувчанлик ва ҳайдаш жараёнидан бетакрор ҳузурланишни, ғилдирак дискларининг бежирим ва замонавий дизайни эса Зеекр 001 нинг шиддаткор характерини тўлдириб беради. Электромобильлар учун махсус ишлаб чиқилган шиналар бошқарув ҳамда кескин бурилишларда мувозанатни таъминлайди.
Умумий қуввати 1248 от кучи (931 кВт; 1265 от кучи) бўлган тўрт ядроли электр моторлар, шунингдек, гусеницалик тормозлари ва подвескаларга эга Зеекр 001 ФР хусусиятлари хусусида соатлаб гапириш мумкин. Автомобиль деталлари углерод толасидан ишланган ва “танк каби айланиш” режими билан жиҳозланган. Гиперкар 800 V платформасида ишлаб чиқарилган бўлиб, 100 кВт/соат қувватга эга CATL Қилин батареяси билан жиҳозланган.
Зеекр компанияси Хитойнинг йирик аккумлятор батареялари ишлаб чиқарувчиси CATL билан беш йиллик стратегик ҳамкорлик шартномасини имзолаган. Унга кўра CATL томонидан ишлаб чиқарилувчи „Қилин“ аккумуляторларини дунёда биринчи бўлиб Зеекр компаниясига етказиб берилади. Улар учинчи авлод CТП (cell-то-паcк) схемасидан фойдаланади.
Аккумлятор блокининг самарали тўлдирилиши 72 фоизни ташкил этади. CATL аккумуляторлари Teslaнинг 4680 та блокдан йиғилган аккумуляторларининг ўхшаш ўлчамлари ва кимёвий таркибидан бир оз кучлироқдир. Шунингдек улар катта совутиш юзасига эга бўлган иссиқлик бошқарув тизими билан жиҳозланган, 10 дақиқа ичида 10 дан 80 фоизгача заряд олади.
Euro NCAП
Яқонда Зеекр 001 ва Зеекр Х моделлари Euro NCAП рейтингида экологик хавфсизлик бўйича энг юқори балл олди.
Зеекр Х замонавий шаҳар кроссовери фаол ва пассив хавфсизликнинг юқори даражаси бўйича синовлардан ўтиб, краш-тестларда максимал балл тўплади. Унинг катталар учун хавфсизлик даражаси 91 фоиз, болалар учун – 90 фоиз, пиёдалар учун – 84 фоиз ва электрон хавфсизлик тизимлари – 83 фоиз деб баҳоланди.
Euro NCAП томонидан Зеекр 001 ҳам баҳоланди ва беш юлдуз олди. Баъзи тоифаларда бу модел Х билан тахминан бир хил рейтингни олди: ҳайдовчи ва катталар йўловчиларининг хавфсизлиги 89%, болалар йўловчилари – 88%, пиёдалар – 84%, электрон ёрдамчиларнинг иши 83% деб баҳоланди.
Эслатиб ўтамиз, ушбу рейтинг автомобилнинг ҳаво тозалиги, энергия самарадорлиги ва иссиқхона газлари эмиссияси бўйича кўрсаткичларини умумлаштиради. Зеекр Х умумий балл 96 фоизни, Зеекр 001 эса 95 фоизни ташкил қилди.
Изоҳ (0)