2024/2025-ўқув йилидан бошлаб олий таълим тизимида бир қанча янгиликлар жорий этилмоқда. Абитуриентлар ушбу янгиликлардан қай даражада хабардор, қабул жараёнига оид ишончли маълумотларни қайси манбалардан олиш мумкин ва муҳими, киритилган ўзгаришлар таълим сифатига ва бўлажак мутахассислар савиясига қандай таъсир қилади?
Бу ҳақда Ўзбекистон Миллий университети бўлим бошлиғи, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори Мансур Маманазаров маълумот берди.
“Ўзбекистон Республикаси президентининг жорий йил 24 майдаги “Олий таълим ташкилотларига ўқишга қабул қилиш ва давлат буюртмасини жойлаштириш тизимини такомиллаштириш тўғрисида”ги Фармонига асосан янги ўқув йилидан бошлаб давлат буюртмаси параметрларини давлат олий таълим муассасалари кесимида тақсимлаш амалиёти бекор қилинди. Илгари ОТМлар ва олий таълим йўналишлари кесимида квоталар тақсимланар эди.
Бу йил мазкур амалиётдан воз кечилиб, Республика бўйича таълим йўналишлари кесимида давлат грантларини эълон қилиш амалиёти жорий этилди. Энди абитуриентлар ОТМни эмас, таълим йўналишини танлайди ва тест имтиҳонларини муваффақиятли топширса, хоҳлаган ОТМни танлаши мумкин бўлади. Бу борада ҳеч қандай чеклов мавжуд эмас. Фақат ОТМнинг сиғим имконияти тўлган тақдирдагина, талаба бошқа ўқув муассасаларига йўналтирилади. Янги ўқув йилидан эътиборан давлат грантлари фақат бир йилга ажратилади.
Борди-ю талаба грантга ўқишга кирса-ю, ўзлаштириши паст бўлса, иккинчи курсдан контрактга ўтиш эҳтимоли мавжуд. Бироқ контрактга ўқишга қабул қилинган талаба юқори академик рейтинг кўрсаткичларига эришса, кейинги курсдан давлат грантида ўқишни давом эттириш имконига эга бўлади. Илгари грантда ўқиган талабаларга таҳсилдан сўнг уч йил ишлаб бериш мажбурияти юкланар эди. Бу йилдан эътиборан ушбу мажбурият бекор қилинмоқда. Янгиликлардан яна бири давлат буюртмаси бўйича квоталар тақсимотида муҳандислик, тиббиёт, аниқ ва табиий фанлар билим соҳаларига устуворлик берилади.
Юқорида тилга олиб ўтилган фармоннинг мазмун-моҳияти рақобатни шакллантиришга қаратилган — ўқишга кираётган абитуриентлар ўртасида ҳам, ОТМ орасида ҳам. Рақобат — ўсиш, ривожланиш ва тараққиёт демак. Энди ОТМлар грантга қабул қилинган талабаларни ўзига кўпроқ жалб қилишга интилади. Чунки грантга билими кучлироқ талаба киради, демак, улар фанларни чуқурроқ ўзлаштиради, шунингдек, таҳсилдан сўнг ишга жойлашганда юксакроқ натижаларга эришади, лавозим пиллапояларидан тезроқ кўтарилади.
Бу эса, табиийки, у таҳсил олган ОТМнинг нуфузини оширади. Кейинги йилларда ҳужжат топшираётган абитуриентлар ҳам айнан мана шу ОТМга кўпроқ қизиқиш билдиради. Табиийки, бундай янгилик ва ўзгаришлар таълим сифатига ҳамда бўлажак мутахассисларнинг билим даражасига ижобий таъсир кўрсатади. Бундан ташқари, талабалар ўртасида ҳам рақобат пайдо бўляпти. Юқорида айтилганидек, грантга ўқишга кирган талаба ўз имтиёзларини сақлаб қолиш учун яхши ўқишга ҳаракат қилса, контрактда ўқиётган талаба грантга илиниш учун интилади, яъни икккисига ҳам мотивация бор.
Авваламбор, абитуриентлардан ҳамма янгиликларни расмий манбалардан олишларини сўраб қолар эдик. Бу манбалар — Олий талим, фан ва инновациялар вазирлигининг веб-сайти www.edu.uz ҳамда Telegram канали, шунингдек, вазирлик ҳузуридаги Билим ва малакаларни баҳолаш агентлигининг сайти www.uzbmb.uz ва Telegram канали. Ота-оналар ва абитуриентлар ўзларини қизиқтирган барча маълумотларни ушбу сайтлар ёки Call-марказлар орқали олишлари мумкин”, — деди Мансур Маманазаров.
Бу йил ОТМга ҳужжат топшириб, тест имтиҳонларига тайёргарлик кўраётган барча абитуриентларга келгусида ватан тараққиётига хизмат қиладиган юксак малакали олимлар, мутафаккирлар бўлиб етишишларини тилаймиз.
Изоҳ (0)