Ўзбекистонда фуқароларни ижтимоий ҳимоя қилиш мақсадида давлат бюджетидан ўндан ортиқ турдаги нафақа ва моддий ёрдам пуллари тўлаб келинади. Айни пайтда молиявий ёрдам тайинлаш ва тўлаш вазифасини Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги бажармоқда.
Ҳомиладорлик ва туғиш нафақаси
Ижтимоий суғурта жамғармаси ҳисобидан ҳомиладорлик ва туғиш нафақаси юридик шахсларда меҳнат шартномасига асосан охирги олти ой давомида узлуксиз иш стажига эга бўлган аёлларга тайинланади. Нафақа фуқароларнинг мурожаатларисиз “проактив шакл”да тайинланади ва тўланади.
2022 йил 1 сентябрдан бошлаб ҳомиладорлик ва туғиш бўйича меҳнатга лаёқатсизлик варақаси ҳудудий амбулатор–поликлиникаларда (тиббиёт муассасаларида) электрон расмийлаштирилади ва автоматик равишда “Ижтимоий ҳимоя ягона реестри” ахборот тизимига юборилади. Рейестр томонидан нафақа олувчининг охирги олти ой давомидаги узлуксиз иш стажи, меҳнатга ҳақ тўлаш тарзидаги даромадлари ва унинг юридик шахсларда ишлаши тасдиқланганда, нафақани тайинлаш тўғрисидаги қарор автоматик қабул қилинади.
Ижтимоий суғурта жамғармаси ҳисобидан ҳомиладорлик ва туғиш нафақаси миқдори 2 миллион 484 минг сўм бўлиб, бир марта тўланади.
Дафн этиш учун нафақа
Бу турдаги нафақа вафот этган шахснинг эри (хотини), ота-онаси, фарзандлари ва бошқа қариндошларига ёки қонуний вакилига, улар бўлмаганда эса дафн этишни амалга ошириш мажбуриятини ўз зиммасига олган бошқа шахсга тайинланади. Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги маълумотларига кўра, ўлим ҳақидаги далолатнома ФҲДЁ органининг электрон архив тизимида қайд этилади ва нафақа автоматик тайинланади. Ўлим қайд этилганидан сўнг, нафақа пули “Халқ банки” бўлими (филиали) томонидан тўланади.
Дафн этиш учун нафақа миқдори 1 миллион 388 минг сўм бўлиб, бир марта тўланади.
Фарзанд туғилганда бериладиган бир марталик нафақа (“Суюнчи пули”)
2024 йил 1 апрелдан бошлаб фарзанд туғилганда бериладиган бир марталик нафақа пули биринчи фарзанди учун барча аёлларга тўланади. Иккинчи фарзанди учун эса фарзанд туғилган пайтда “Ижтимоий ҳимоя ягона реестри” ахборот тизимига киритилган оиланинг аъзоси бўлган аёлларга расмийлаштирилади. Қолган барча ҳолатларда фарзанд туғилганда бериладиган бир марталик нафақа пулини расмийлаштириш рад этилади.
Янги тартибга кўра, “суюнчи пули” олиш учун фуқаро Давлат хизматлари марказига (ДХМ) бориб, ариза ёзади. Ягона интерактив давлат хизматлари порталида (ЯИДXП) рўйхатдан ўтиб, сўровномани тўлдиради ва уни электрон шаклда Ижтимоий ҳимоя миллий агентлигига юборади. Кейин агентлик нафақани тайинлаш ёки тайинлашни рад этиш бўйича қарор қабул қилади.
Ҳозирда бола туғилганда бериладиган бир марталик нафақа миқдори – 738 150 сўм.
Ўзгалар парваришига муҳтож ногиронлиги бўлган 18 ёшгача болаларнинг парвариши билан банд қонуний вакилга нафақа
Бу турдаги нафақа фуқаролар мурожаатисиз “проактив шакл”да тайинланади ва тўланади. Бунда 18 ёшгача бўлган болага ногиронлик белгиланганда Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги унинг қонуний вакилига нафақа тайинлаш учун электрон маълумотларни сўровнома шаклида “Пенсия” ахборот тизимига юборади. Сўровнома рақамлашган тарзда Пенсия жамғармасининг “Пенсия” ахборот тизими орқали кўриб чиқилади. Ўрганиш ўтказилганидан сўнг нафақа тайинлаш ёки тайинлашни рад этиш тўғрисида қарор қабул қилинади ва бу ҳақдаги маълумот шахснинг мобил телефон рақамига SMS шаклида юборилади.
Мазкур турдаги нафақа ногиронлиги бўлган бола 18 ёшга киргунига қадар берилади. Ҳозирда нафақа миқдори ойига 621 минг сўмдан тўғри келади.
Ногиронлиги бўлган 18 ёшгача болаларга ногиронлик нафақаси
Бу турдаги нафақа ногиронлиги бўлган (шу жумладан, орфан касаллиги бўлган) ёки ОИВга чалинган 18 ёшгача болалар ёки уларнинг қонуний вакилларига берилади. Мазкур нафақа ҳам фуқароларнинг мурожаатларисиз “проактив шакл”да тайинланади ва тўланади. Бунда 18 ёшгача бўлган болага ногиронлик белгиланса, Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги, агар ОИВ ташхиси қўйилса, Соғлиқни сақлаш вазирлиги нафақаларни тайинлаш учун маълумотларни “Пенсия” тизимига юборади. Ўрганиш натижаларига қараб нафақа тайинланади ёки тайинлаш рад этилади.
Ногиронлиги бўлган 18 ёшгача болаларга ногиронлик нафақаси миқдори – 747 000 сўм.
Болаликдан ногиронлиги бўлган шахсларга нафақа
Бу турдаги нафақа болаликдан ногиронлиги бўлган (I ёки II гуруҳ, 18 ёшдан катта) шахсларга тайинланади. Бунда нафақа олиш ҳуқуқи пайдо бўлган шахс ёки унинг қонуний вакили ДХМга ўзи келиб ёки ЯИДXПда онлайн рўйхатдан ўтган ҳолда мурожаат қилади. Мурожаатлар рақамлашган тарзда “Пенсия” ахборот тизими орқали кўриб чиқилади ва нафақа тайинлаш ёки тайинлашни рад этиш тўғрисида қарор қабул қилинади.
Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги веб–сайтида болаликдан ногиронлиги бўлган I гуруҳ учун нафақа миқдори – 833 750 сўм, II гуруҳ учун – 747 000 сўм экани кўрсатилган.
Ногиронлик нафақаси (I ёки II гуруҳ)
Бу турдаги нафақа давлат пенсиясини тайинлаш учун зарур иш стажига эга бўлмаган I ёки II гуруҳ ногиронлиги бор шахс деб топилган фуқароларга тайинланади. Нафақа тайинланиши учун фуқаро ДХМга борган ҳолда ёки ЯИDХ порталида рўйхатдан ўтиб ариза ёзади. Мурожаат қилиш жараёнида алоҳида ҳужжатлар талабисиз электрон сўровнома тўлдирилади. Мурожаат “Пенсия” ахборот тизими орқали кўриб чиқилади ва нафақа тайинлаш ёки тайинлашни рад этиш тўғрисида қарор қабул қилинади.
Ногиронлик нафақаси I гуруҳ учун – 833 750 сўм, II гуруҳ учун – 747 000 сўмни ташкил этади.
Етарли иш стажи бўлмаган кексаларга ёшга доир нафақа
Бундай нафақа давлат пенсиясини тайинлаш учун зарур иш стажига эга бўлмаган кекса ёшдаги шахсларга қуйидагича тайинланади:
- болаликдан ногиронлиги бўлган фарзанди бор (бўлган) оналарга — 55 ёш;
- аёлларга — 60 ёш;
- эркакларга — 65 ёшга етганда.
Нафақа тайинланиши учун фуқаро Давлат хизматлари маркази ёки Ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали мурожаат қилиши кера бўлади. Жараёндан алоҳида ҳужжатлар талабисиз электрон сўровнома тўлдирилади.
Ҳозирда пенсия тайинлаш учун зарур иш стажига эга бўлмаган кекса ёшдаги шахсларга ёшга доир нафақаси миқдори ойига 621 минг сўм. Бу нафақа тури умрбод муддатга, ҳар ой берилади.
Боқувчисини йўқотганлик нафақаси
Бу турдаги нафақа давлат пенсияси олиш ҳуқуқига эга бўлмаган, вафот этган шахснинг қарамоғида бўлган оиланинг меҳнатга лаёқатсиз аъзоларига берилади. Жумладан, нафақа болалар, ака–укалар, опа–сингиллар ва набираларга меҳнатга қобилиятли ота-онаси бўлмагани учун тайинланади. Шу билан бирга, ушбу нафақани тайинлашда бошқа қатор тартиблар мавжуд.
Таълим ташкилотларининг ўқувчилари ва талабалари ўқиш даври давомида (23 ёшга тўлгунча) боқувчисини йўқотганлик пенсиясини олиш ҳуқуқига эга. Боқувчисини йўқотганлик нафақаси тайинланиши учун ҳам фуқаро ДХМга бориб ёки ЯИДXПда рўйхатдан ўтган ҳолда ариза ёзади. Мурожаат қилиш жараёнида алоҳида ҳужжатлар талабисиз электрон сўровнома тўлдирилади.
Боқувчисини йўқотганлик нафақаси миқдори бир нафар меҳнатга қобилиятсиз оила аъзоси учун – 621 минг сўмни ташкил этади. Ҳар бир кейинги оила аъзоси учун 212 000 сўмдан берилади.
Кам таъминланган оилаларга болалар нафақаси ва моддий ёрдам
Болалар нафақаси ва моддий ёрдам “Ижтимоий ҳимоя ягона реестри” орқали кам таъминланган оилаларга тайинланади. Мазкур маблағларни олиш учун мурожаатчининг ҳар бир оила аъзосига тўғри келадиган даромад минимал истеъмол харажатлари миқдоридан — 648 минг сўмдан кам бўлиши лозим.
Болалар нафақаси ва моддий ёрдам тайинлашда аризачининг меҳнатга лаёқатли оила аъзолари иш билан банд ёки меҳнат органларига мурожаат қилган бўлишлари керак.
Шу билан бирга, талабгордан биттадан кўп кўчмас мулки, нотурар кўчмас мулки, янги автомашинаси, банкда катта миқдордаги депозитлари ва қимматли қоғозлари бўлмаслиги инобатга олинади.
Ҳозирда болалар нафақаси миқдори оилада уч ёшгача бўлган бир бола учун 325 000 сўм. Энг биринчи фарзанд уч ёшдан катта бўлса, унга 250 000 сўм тўланади. Иккинчи фарзандга икки ҳолатда ҳам 150 000 сўмдан берилади. Кейинги фарзандларнинг ҳар бири учун 100 000 сўмдан қўшилади. Моддий ёрдам миқдори эса ойига 380 000 сўм бўлиб, 6 ой давомида тўланади.
Изоҳ (0)