Жорий йилнинг 6 май куни Хитой раиси Си Цзиньпин сўнгги беш йил ичида илк бор Европага ташриф буюрди. У дастлаб Францияга борди ва мамлакат президенти Эммануэл Макрон ҳамда Европа комиссияси раиси Урсула фон дер Ляен билан музокаралар олиб борди. Таҳлилчиларнинг айтишича, Хитой раҳбарининг Европага ташрифидан асосий мақсад — Америка Қўшма Штатларининг таъсир доираси камроқ бўлган дунёга интилиш ва Хитой ҳамда Евро Иттифоқи ўртасидаги савдо таранглашувини юмшатиш.
“Дарё” ушбу мавзуда бир қатор мутахассисларнинг фикр-мулоҳазаларини ўрганди.
Кўплаб сиёсатшунослар кун тартибида кўтарилган яна бир асосий мавзу — Украина ва Россия ўртасида кечаётган уруш бўлганини ёзди.
“Франция президенти “Хитойдан Москвага таъсир ўтказиш учун унинг ихтиёрида бўлган воситалардан фойдаланишга ишонтиришга” уринади, лекин бу камдан-кам ҳолларда самара беради. Хитойнинг йирик халқаро масалаларда ёндашуви ўзгаришсиз қолади” – дея фикр билдирган хитойшунос Эммануэл Линкот.
“Макроннинг Европа “стратегик автономияси” ҳақидаги нутқи Хитой раҳбарининг кўп қутбли дунё ҳақидаги қарашларини янада ривожлантиришга ёрдам беради. Иқтисодий жабҳада аниқ келишув бўлмаса-да, Си Цзиньпиннинг ташрифи “зарарни чеклаш” га ёрдам беради”, – деган Хитой бўйича катта илмий ходими Ю Жиэ.
Париждан сўнг Хитой раҳбари “Бир камар, бир йўл” лойиҳасида иштирок этаётган мамлакатлар Венгрия ва Сербияга ташриф буюрди. Си Цзиньпин дастлаб Сербияга қўниб ўтди. Хитой раисининг ташрифи НАТОнинг Белграддаги Хитой элчихонасига зарба берганлигининг 25 йиллигига тўғри келди. Яъни АҚШнинг 26-президенти Теадор Рузвельт айтканидек: “сиёсатда тасодифлар бўлмайди, ҳар қандай тасодиф ҳам пухта ўйланган режа асосида амалга оширилади”.
Экспертларнинг фикрига кўра, Си Цзиньпиннинг Белград шаҳрига амалга оширган ташрифи Хитойнинг “янги дунё тартиботини” қайта қуриш зарурлиги ҳақидаги наративларини илгари суришга ёрдам берди.
“Хитой раҳбарининг Будапештга ташрифи геосиёсий сигналдир”, – дея ёзди Карлос Роа.
Хитой раҳбарининг Европага сафари Венгрияда – Европа Иттифоқида Брюссел билан энг кўп қарама-қаршиликка борувчи мамлакатда якунланди. 9 май куни Си Цзиньпин Венгрия бош вазири Виктор Орбан билан билан музокаралар ўтказди. Расмий маълумотларга кўра, сиёсатчилар икки мамлакат ўртасида “ҳар томонлама стратегик шериклик” тўғрисида келишиб олган ва “бир нечта ҳукуматлараро келишувлар” имзоланган.
Учрашув давомида Венгрия бош вазири икки давлат келажакда атом саноати соҳасида ҳамкорлик қилмоқчи эканини эслатиб ўтган. Шунингдек, Хитой Будапешт ва Белград ўртасида 350 километрлик темир йўл линиясини қурмоқда, ва бу темир йўл Хитой кредитлари ҳисобидан молиялаштирилади.
Бундан ташқари Хитойнинг BYD ва Great Wall Motor автокомпаниялари Венгрияда ишлаб чиқариш объэктларини ташкил этиш бўйича шартномалар тузган. Яъни Хитой ўз электромобилларини Европага етказиб бериш занжирида Венгрияни муҳим бўғин бўлишига умид қилмоқда.
“Орбан ситафкани Хитойга тикмоқда. У мамлакатни логистика марказига айлантирмоқчи эканлиги аниқ бўлди”, – деди Европа сиёсатини таҳлил қилиш марказининг катта илмий ходими Тамас Матура Wалл Стреет.
Шу билан Хитой раҳбарининг Европага қилган сафари ўз ниҳоясига етди. Энди 15-16–май кунлари қайтатдан янги муддатга сайланган Россия президенти Владимир Путин Хитойга сафар қилиши кутилмоқда. Албатта мана шу учрашувда кўп нарса ҳал бўлиши мумкин.
Изоҳ (0)