Жаҳон савдо ташкилоти (ЖСТ)нинг Женевадаги бош штаб-квартирасида 16 ноябрь куни Ўзбекистоннинг ташкилотга аъзо бўлиши бўйича ишчи гуруҳ йиғилиши бўлиб ўтди. Йиғилишда бевосита иштирок этган “Дарё” мухбири Ўзбекистон президентининг ЖСТ бўйича махсус вакили Азиз Уруновдан музокара жараёнлари ва истиқболдаги режалар хусусида интервью олди.
Эслатиб ўтамиз, Ўзбекистон Жаҳон савдо ташкилотига аъзо бўлиш учун аризани 1994 йилда берган. Аммо 2005 йилдан кейин аъзолик жараёни тўхтаб қолган. Орадан 15 йил ўтиб, 2020 йилда ишчи гуруҳ ўз фаолиятини қайта тиклаган.
ЖСТга аъзолик бўйича ишлар фаол олиб борилмоқда
— Ўзбекистоннинг ЖСТга аъзо бўлиши бўйича ишчи гуруҳнинг 7-йиғилиши бўлиб ўтди. Бу йил ҳисоби бўйча иккинчиси, биринчиси эса март ойида бўлиб ўтганди.
Йиғилиш конструктив ўтди. Аъзо давлатлар тарафидан, айниқса, АҚШ, Европа Иттифоқи, Буюк Британия ва Швейцария томонидан саволлар ва масалалар кўтарди. Бу, албатта, бизни ЖСТга қўшилишдаги ишларимизни тезлаштиришга ёрдам беради. Чунки нима ишлар қилишимиз бўйича яхши сигналдир.
Бизга берилган саволларга музокаралар гуруҳи аъзолари, идоралараро комиссия аъзолари аниқ ечимлар билан жавоб беришга ҳаракат қилишди. Чунки Ўзбекистонда бугунги кунда ЖСТга аъзолик бўйича ишлар фаол олиб борилмоқда. Қонунчиликни ташкилот битимларига уйғунлаштириш бўйича катта жамоа ишламоқда. Давлатимиз раҳбари ташкилотга аъзолик бўйича алоҳида эътибор қаратмоқда, талаблар қўймоқда. Бу жараёнда президент администрацияси ва ҳукумат раҳбарлари бу жараёнда фаол иштирок этмоқда.
Кўп томонлама йўналишда ҳам бир қадам олдинга юрамиз
Ўтган ҳафта давомида 4 та давлат билан бозорга кириш бўйича икки томонлама музокараларни якунладик, 3 та давлат билан баённомаларни имзоладик. Узоқ давом этган музокаралардан кейин Япония билан товарлар бозорига кириш бўйича икки томонлама музокараларни якунладик.
Умуман олиб қараганда, 7-ишчи йиғилиш якунлари бўйича ишчи гуруҳ ҳисоботининг элементларини шакллантириш босқичига ўтиш жараёнидамиз. Бунда бир-иккита давлатлар кўтарган масалаларга тезкор ечим топиб, кўп томонлама йўналишда ҳам бир қадам олдинга юрамиз. Йил охирига қадар олдимизда турган вазифалар бор: қолган давлатлар билан фаол музокара олиб бориб, камида 5-6 та мамлакат билан музокараларни якунлашимиз керак.
Биз 30 та мамлакат билан икки томонлама фаол музокараларни олиб бораётган бўлсак, шундан 8 та мамлакат билан бозорга кириш бўйича ҳамма шартларни келишиб олдик.
Давлатларнинг ўзига хос стратегияси
Жорий йилнинг якунигача асосий музокараларни якунлашни мақсад қилиб қўйган эдик. Лекин, биринчидан, музокаралар жуда ҳам мураккаб жараён. Иккинчидан, бир хил музокараларда анча олдинга илдамлаган бўлсак ҳам, баъзи давлатлар бор, улар жараёнларнинг қандай кетишига қараб музокараларни якунлашдан тийилиб туради.
Бугунги кунда музокараларни якунлаб бўлган 4-5 та мамлакат бор, лекин улар якуний хулосаларни эълон қилишга шошмаяпти. Бу ҳам ташкилотга аъзо давлатларнинг ўзига хос стратегияси ҳисобланади.
Қоида бўйича тўрт ҳафта ичида мамлакатлар расмий равишда саволларини бериши керак. Лекин биз саволларни олишга ҳаракат қиляпмиз. Боиси тезроқ ўша саволларга жавоб топишимиз лозим.
Улар охирги дақиқаларгача музокараларни олиб боради
ЖСТга аъзо бўлиш ўртача 10 йилдан ортиқ вақтни олади. Мисол учун, қўшни Қозоғистон ташкилотга 19 йил ичида кирган. Шунақа гап бор: “ЖСТга қанча кеч кирсанг, кириш жараёнлари шунча қийин бўлади”. Ўзбекистоннинг ташкилотга кириш жараёнидаги 15 йиллик тўхталишни инобатга олмасак, 10 йилга етмасдан аъзо бўламиз. Бу учун етарли ишлар қилинмоқда.
Баъзилар “ЖСТга кирсанг, ҳеч нарсани ҳимоя қилмайсан, ҳамма нарсани очиб берасан”, деган фикрда юради. Аслида ундай эмас, агар шундай бўлганида аъзо давлатлар билан икки томонлама музокараларни олиб бормай, ҳамма шартларга рози бўлган бўлардик. Музокараларнинг мураккаблиги иқтисодий манфаатларимиздан келиб чиққан ҳолда, мавжуд корхоналарни қўллаб-қувватлаш мақсадида ўз стратегиямизни белгилаймиз.
Ташкилотга аъзо мамлакатларни қизиқтирадиган саволлар ташқи савдони тартибга солиш билан боғлиқ қонун-қоидалар бўйича саволларни беришади. Импорт ва экспортни лицензиялаш тартибга солиш ёки рухсат бериш жараёнлари, импорт маҳсулотлари билан республика ичида ишлаб чиқарилган маҳсулотларни бозордаги рақобатга тенг шароит яратиб бериш бўйича санитария, фитосанитария ва ветеринария талабларини ЖСТ қоидаларига мослиги, интеллектуал мулк бўйича, шунингдек, ташкилотнинг Трипс битимига қай даражада мослиги бўйича саволларни қабул қилиб олдик.
Биринчи маротаба АҚШ расмийлари ҳам Ўзбекистондаги ташкилотга аъзо бўлиш жараёнини анча ижобий қадамлар қўйилганлигини кириш сўзида таъкидлаб ўтди. Улар билан икки томонлама музокараларни олиб бордик. Аллақачон ҳар битта масалани предметли муҳокамасига ўтиб, музокаралар жараёнини тезлаштиришга ҳаракат қиляпмиз.
Ташкилотга аъзо бўлган қайси давлат бўлмасин, улар охирги дақиқаларгача музокараларни олиб бориб, ўзларининг шартларини қўйишга ва ўтказишга ҳаракат қилишади. Бу фақат Ўзбекистонга нисбатан эмас, балки барча мамлакатларга муносабат шундай бўлади.
Фақат бизга боғлиқ эмас
Бизнинг асосий вазифамиз ЖСТга киришни тез якунлаш. Лекин кўп давлатлар одатда биз ташкилотга шу муддатда кирамиз десак, улар норози бўлиб, “ЖСТга кириш фақат сизларга боғлиқ эмас, биз билан музокараларни қандай олиб боришингларга боғлиқ”, деб айтишади.
Шунингдек, ЖСТнинг ҳам ўзига хос бюрократик жараёнлари бор. Биз йилига 2 марта ишчи гуруҳ йиғилиши ўтказишни режа қилганмиз. Мисол учун, ҳар битта ишчи гуруҳ йиғилишини ўтказиш ҳам осон масала эмас, ўзига яраша муддатлари бор. Саволлар қўйилади, уларга жавоб тайёрлаш керак. Тайёргарлик кўриш муддатлари бор. Бундан ташқари, ЖСТга аъзо бўлган катта мамлакатлар жавобларни кўриб чиқиш муддатларни кўпроқ талаб қилади. Бир хил мамлакатлар бор, сиз билан савдо-сотиқда ўзининг манфаатларидан келиб чиққан ҳолда музокара жараёнларини тезроқ якунлаши мумкин.
Изоҳ (0)