АҚШ дунёнинг муҳим ареналари, жумладан, Марказий Осиёда ўз иштироки ва стратегик шерикликни кучайтирар экан, Америка сиёсатчилари ва жамоатчилиги Ўзбекистонга минтақадаги асосий ҳамкор сифатида қараши зарур, дейилади Ўзбекистоннинг АҚШдаги элчиси Фурқат Сиддиқов Тhе Diplomat нашрига ёзган мақоласида.
2016 йилдан буён Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев “Янги Ўзбекистон” — демократия, инсон ҳуқуқлари ва бозор сиёсати тамойилларини ўзида мужассам этган маърифатли ва тараққий этган мамлакатни барпо этувчи улкан миллий давлатни ўзгартириш ташаббусига бошчилик қилмоқда. Бу давом этаётган ўзгаришлар осон кечаётгани йўқ, бироқ 2016 йилдан буён Ўзбекистонда янги конституция, диний эркинлик тўғрисидаги янги қонун қабул қилинди, оиладаги зўравонликни жиноийлаштириш, иқтисодий ривожланишга эътибор қаратган ҳолда хусусий мулкни ҳимоя қилишни кучайтириш бўйича саъй-ҳаракатлар ва бошқаларни ўз ичига олган улкан ислоҳотлар амалга оширилди. Ушбу муҳим ўзгаришлар нафақат мамлакатнинг ички манзарасини яхши томонга ўзгартирди, балки унинг асосий иттифоқчилари ва ҳамкорлари, хусусан, Қўшма Штатлар билан муҳим муносабатларини мустаҳкамлади.
АҚШнинг иштироки янги Ўзбекистон учун муҳим
Янги Ўзбекистон шаклланишда давом этар экан, Жо Байден маъмурияти кенгайган ва кенг қамровли стратегик ҳамкорликни таъминлаган демократик ва бозор ислоҳотларининг ушбу туркумини олқишлади ва қўллаб-қувватлади. АҚШ давлат котиби Энтони Блинкен 2023 йил март ойида Ўзбекистонга ташрифи чоғида шундай деганди:
“Биз президент Мирзиёевнинг ислоҳотлар дастурини тўлиқ амалга оширишни қўллаб-қувватлаш орқали имкониятларни кенгайтирмоқдамиз. Ўзбекистоннинг меҳнат ҳуқуқлари бўйича эришган ютуқлари ушбу кун тартиби нақадар трансформатив бўлиши мумкинлигини кўрсатади”.
Бўлажак C5+1 саммити (у дастлаб 2015 йилда Самарқандда очилган) олдидан АҚШ президенти Жо Байденнинг Мирзиёевга йўллаган мактуби Ўзбекистон ва АҚШ ўртасидаги икки томонлама муносабатлар чуқурлашиб бораётганидан далолат сифатида амалга оширилаётган ислоҳотларни таъкидлайди. Байден савдо ва сармоявий алоқалар, хавфсизлик соҳасидаги ҳамкорликни кенгайтириш ва минтақавий муаммоларни ҳал қилишда биргаликдаги саъй-ҳаракатлар орқали мустаҳкамланган стратегик шерикликка алоҳида урғу берган.
“Қўшма Штатлар сиёсий ва иқтисодий ислоҳотларни амалга оширишга қаратилган саъй-ҳаракатларни қатъий қўллаб-қувватлайди”, — деган АҚШ президенти.
Бундан ташқари, у Ўзбекистонда гендер ва оиладаги зўравонлик, шунингдек, аёллар ва болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича олиб борилаётган илғор ислоҳотларни алоҳида қўллаб-қувватлаган.
Ўзбекистонда амалга оширилаётган ислоҳотлар Ўзбекистон ва АҚШ ўртасидаги ҳамкорлик учун янги имкониятлар яратди. Йиллик сиёсий маслаҳатлашувлар яқинроқ ва мустаҳкам ҳамкорликни ривожлантиришга қаратилган Стратегик шериклик мулоқоти даражасига кўтарилди. Жорий йилда юқори мартабали делегацияларнинг 20 мартадан ортиқ ўзаро ташрифлари, шунингдек, 150 мартадан ортиқ идоралараро алоқалар ўтказилди.
АҚШ Конгресси билан ҳамкорлик мустаҳкамланди. Мирзиёевнинг 2018 йил май ойида амалга оширган давлат ташрифидан сўнг Конгрессда Ўзбекистон бўйича мулоқотлар сезиларли даражада кенгайди ва биргина жорий йилнинг ўзида Ўзбекистон парламентидан 10 дан ортиқ делегация мулоқот, савдо, сармоя, таълим ва халқлар ўртасидаги муносабатларни ривожлантириш ва мустаҳкамлаш мақсадида АҚШга ташриф буюрди.
Яқинда биз кўплаб Конгресс делегацияларини кутиб олдик. Сенатор Гари Питерснинг Ўзбекистонга ташрифи икки томонлама муносабатларнинг аҳамияти ортиб бораётгани эътирофидир. Питерс Мирзиёев ва бошқа юқори мартабали амалдорлар билан учрашиб, хавфсизлик, савдо ва сармоя каби қатор масалаларни муҳокама қилди. Келгуси ойларда Капитолийдан кўпроқ делегациялар келишини, икки томонлама иқтисодий муносабатларни ривожлантиришга, жумладан, Ўзбекистоннинг Жаҳон Савдо Ташкилотига (ЖСТ) аъзо бўлиш борасидаги саъй-ҳаракатларини янгилашга эътибор қаратишини кутамиз.
Инсон ҳуқуқлари АҚШ ва Ўзбекистон ўртасидаги иқтисодий алоқаларнинг ўсишига туртки беради
2016 йилдан буён Ўзбекистон инсон ва меҳнаткашлар ҳуқуқларини ислоҳотларнинг асосига айлантириш учун тинимсиз тер тўкмоқда. Биз драматик ўсишни амалга оширдик. Масалан, халқаро Cоtton Campаign яқинда ўзбек пахтасига нисбатан ўн йиллик бойкотни бекор қилди. Ушбу тарихий қадам мамлакат ичида тўқимачилик саноатининг ўсишига йўл очмоқда ва АҚШнинг таниқли брендлари ва чакана савдо дўконлари билан ҳамкорликни ривожлантирмоқда. Ўзбекистонда мажбурий ва болалар меҳнатининг олдини олишни таъминлаш Ўзбекистон ва Марказий Осиёни тубдан ўзгартиришга қаратилган кенг қамровли ислоҳотлар дастурининг бошланиши, холос. Асосий тармоқларни либераллаштириш, ишбилармонлик муҳитини яхшилаш, бозор муносабатларини ривожлантириш, хусусий мулкни ҳимоя қилишнинг ҳуқуқий ва институционал асосларини мустаҳкамлаш ана шундай таркибий ислоҳотлар қаторида.
Янги Ўзбекистоннинг қонун устуворлиги билан қўллаб-қувватланадиган бизнес учун қулай муҳитни яратишга бўлган фидойилиги Қўшма Штатлар билан савдо ва сармоя ҳажмини оширди. Сўнгги олти йил ичида Ўзбекистонда фаолият юритаётган Америка компаниялари сони икки баравар, АҚШ билан умумий товар ва хизматлар савдоси эса шу вақт оралиғида уч баравар ошди. Caterpillar, John Deere, CNH Industrial, General Electric, Hilton ва Delphos International каби АҚШнинг машҳур компаниялари Ўзбекистондаги инвестиция ҳажмини оширди: Air Products’нинг 1 миллиард долларлик инвестицияси ва Қашқадарё вилоятидаги газни қайта ишлаш заводига сармоя шулар жумласидан.
Иқтисодий ислоҳотлар бизнес ва бизнес алоқаларини қандай кучайтирганига яна бир мисол — IT сектори. 2023 йилнинг биринчи ярмида Ўзбекистоннинг IT-экспорти ҳажми ўтган йилга нисбатан 2,7 баробарга ошиб, 145,3 миллион долларни ташкил этди. Бу ўтган йилга нисбатан сезиларли ўсишдир ва бу кўп жиҳатдан АҚШдан IT хизматларига талаб ортиб бораётгани билан боғлиқ. Дарҳақиқат, АҚШ бозори Ўзбекистон IT экспортининг 45 фоизини ташкил қилади.
АҚШ билан ҳамкорликда салоҳиятни ошириш дастурлари
Янги Ўзбекистоннинг инсон манфаатлари устуворлиги авваламбор АҚШ билан оддий ўзбеклар ҳаётини яхшилашга қаратилган кўплаб қўшма дастурларга йўл очди. Биз АҚШнинг нуфузли агентликлари ва нодавлат нотижорат ташкилотлари, жумладан, USAID, Америка Кенгашлари, Америка Қўшма Штатлари Тинчлик Институти, Тадбиркор аёллар академияси ва бошқалар билан глобал стандартларни ўзида мужассамлаштирган ҳолда ҳамкорлик қиляпмиз: диний эркинликни тарғиб қилишда Америка тажрибасини кўпайтириш; сўз ва матбуот эркинлигини таъминлаш; одил судловни ислоҳ қилиш ва коррупцияга қарши сиёсатни амалга ошириш; қонун устуворлигини таъминлаш; Ўзбекистон давлат мактабларида инглиз тили таълимини ривожлантириш шулар жумласидандир. Тинчлик корпусининг Ўзбекистондаги тўлақонли миссиясини қайта тиклаш бўйича ишлар режалаштирилган.
Ўзбекистон аёллар ва болалар ҳуқуқларини таъминлаш борасида ҳам муваффақиятларга эришмоқда. АҚШ Давлат департаменти билан ҳамкорликда кўплаб тренинглар, давра суҳбатлари, алмашинувлар ва қўшма лойиҳалар орқали гендер тенглигини таъминлаш, қашшоқликка барҳам бериш ва инклюзив иқтисодий ўсишни рағбатлантириш бўйича саъй-ҳаракатлар олиб борилмоқда. Қолаверса, Ўзбекистон ҳукумати, фуқаролик жамияти ҳамда АҚШ ва Европа Иттифоқи каби глобал ҳамкорлар иштирокида бирлашган саъй-ҳаракатлар натижасида республикада оилавий зўравонликни жиноий жавобгарликка тортувчи қонун қабул қилинди. Ушбу муҳим қонунчилик Ўзбекистонни Шарқий Европа ва Марказий Осиё давлатлари орасида оиладаги зўравонликни мустақил жиноят сифатида таърифлайдиган биринчи давлатга айлантирди.
Янги Ўзбекистоннинг Қўшма Штатлар билан мустаҳкамланиб бораётган стратегик ҳамкорлиги Марказий Осиёда тинчлик, хавфсизлик ва фаровонликни таъминлайди. Ушбу динамик муносабатлар яна кўпроқ эътиборга лойиқ ва улар ҳамкорликда ишлашимиз зарурлигини эслатиб туради, дея мақоласига якун ясаган Фурқат Сиддиқов.
Изоҳ (0)