Россия президенти Владимир Путин саройини лойиҳалаштирган архитекторлар ҳамма нарсани пухта ўйлаган. Қора денгизга қараган қоя устида жойлашган миллиард долларлик, 190 000 квадрат футлик мажмуада Путин истаган ҳамма нарса бор. The Business Insider нашри Россия раҳбарининг бункерини ошкор қилди.
Алексей Навалнийнинг тергови шуни кўрсатдики, саройнинг ўз черкови, вино омборхонаси ва казиноси бор. Бу ерда Путин дўстлари хоккей майдончасида вақт ўтказишни яхши кўради. Россия раҳбарининг императорлик дачаси у бошқарадиган мамлакатдан 17 минг гектар ўрмон ва махсус учиш тақиқланган ҳудуд билан ажратилган.
Эҳтиёт чоралари Путин учун жуда аҳамиятли. Май бошида Россия расмийлари икки дрон Путинни ўлдиришга уринганини ва бу Кремль тепасида портлаш билан якунланганини айтганди. Гарчи Россия президенти ҳодиса пайти Кремлда бўлмаган бўлса-да, президент матбуот котиби Дмитрий Песков буни давлат раҳбарига суиқасд деб баҳолаганди.
Путиннинг ошкор этилаётган бункери ҳашамат ва юқори мудофаага қарамай, сарой қурувчилари бир муҳим тафсилотни эътиборсиз қолдирганга ўхшайди. Улар сарой мажмуаси остидан ўтган иккита мураккаб туннелни кўрсатувчи, ҳар қандай ваколатли давлат хавфсизлик аппарати сир сақлаш учун тиш-тирноғи билан курашаётган режаларини яшира олмаган.
Аслида, бу маълумотлар Россия интернетида жамоат мулкига жойлаштирилган. Ҳозирда фаолият олиб бормаётган Metro Style пудратчи компанияси ўз веб-сайтида 2010 йиллар бошидаги ишларини намойиш қилиш учун уларни жойлаштирган. Маълумотларни 2016 йилдаёқ онлайн кўриш мумкин эди.
Путин саройи остидаги мажмуа ер остига тахминан 50 метр пастга тушадиган лифт орқали уланган иккита алоҳида туннелдан иборат.
Архитектура режалари шуни кўрсатадики, қалин бетон билан ўралган туннеллар VIP йўловчиларни кунлар ёки ҳафталар давомида қўллаб-қувватлаш учун етарли миқдорда тоза сув, вентиляция ва узун кабеллар билан таъминланган. Туннел режаларини ўрганаётган эксперт бу билан Путин омон қолишга бўлган иштиёқини ошираётганини айтди.
“Путин Россиянинг тўлиқ қонуний бўлмаган раҳбари бўлишидан жуда хавотирда. Шунинг учун, Путин қонунийлиги сайловлар билан тўлиқ таъминланмаганини билиб, шахсий хавфсизлиги яхши ҳимояланган турар жойлар мажмуасини максимал даражада оширишга интилади”, — деди давлат департаментининг Россия ва Украина сиёсати билан шуғулланган собиқ ходими Майкл Киммаге.
Ушбу туннеллардан чиқиш сарой мажмуаси остида, соҳилга қараган қояда кўринади:
Пастки туннел чиқишга олиб борадиган ҳаракатланувчи йўлакни ўз ичига олади.
“Ушбу туннел барча турдаги хавфсизлик ва ҳимояга эга. Ёнғиндан ҳимоя қилиш тизими мавжуд. Сув ва канализация бор. Бу кимдир омон қолиши ёки қочиши учун мўлжалланган”, — дейди мудофаа билан таниш бўлган қурилиш муҳандиси Таддеус Гарбишевский.
Ядровий давлатларнинг барча етакчилари фавқулодда вазиятлар учун режалар тузмоқда. АҚШ президентининг Виржиния штатидаги Оқ уй ва Везер тоғида бункери бор. Аммо АҚШ объектларидан фарқли ўлароқ, Қора денгиз мажмуаси хусусий молиялаштирилган ва хусусий мулк бўлиб қолмоқда.
Кўриниб турибдики, у сиёсий тизимнинг узлуксизлигини таъминлаш учун эмас, балки бир кишининг яшашига мўлжалланган.
Мазкур бункер Россия раҳбари қанча вақтдан бери таҳдидларга тайёрланиб, яшириниши ёки қочиши учун мажмуалар яратганидан далолат беради.
“Биз буни Путин ҳаётининг сўнгги 13 ёки 14 йилини белгилаган Ғарб билан узоқ муддатли қарама-қаршиликнинг бир қисми сифатида кўришимиз керак. Бу тасвирлар чизма эмас. Улар архитектура чизмаларига яқинроқ. Улар сизга туннелнинг мақсади, йўналиши ва асосини кўрсатади”, — дейди Киммаге.
Икки туннел мос равишда узунлиги тахминан 40 ва 60 метр ва кенглиги 6 метр бўлиб, тахминан 6500 квадрат фут портлашдан ҳимояланган яшаш майдонидан иборат.
Уларнинг ядровий портлаш ёки бомбаси таъсирига бардош бериш қобилияти икки омилга боғлиқ. Бу туннелларнинг 15 дюмли қалинликдаги бетон қобиқлари қандай мустаҳкамлангани ва атрофдаги майдонни тўлдириш учун ишлатиладиган материалга алоқадор.
Бу билан Путин ушбу тузилмани энг ёмон сценарийни ҳисобга олган ҳолда қурганини кўрсатади. Айниқса, пастки туннель деворига ўрнатилган ҳар бирининг кенглиги бир футга яқин бўлган 16 та кабел токчалари диққатга сазовордир. Ушбу токчалар қўмондонлик пункти учун зарур бўлган электр, ёруғлик, мис сим ва оптик толали кабелни ўтказиши мумкин бўлган “қувур линияси” кабеллари учун мўлжалланган.
Пастки туннел орқали ўтадиган қувурларнинг катта ҳажми муҳим аҳамиятга эга, чунки у туннелнинг ички тизимларининг ишлаши учун зарурдир.
“Бу кабель ёки қувур орқали ўтадиган алоқа, ёруғлик, қувват учун мўлжалланган. Туннелнинг ўзи учун жуда кўп кабель мавжуд”, — дейди Гарбишевский.
Шундай қилиб, бу сарой мажмуаси учун қандайдир захира тизими бўлиши мумкин. Туннелларнинг мақсадларидан бири шунчаки қочиш ўрнига, бутун сарой мажмуаси учун фавқулодда ечимдир.
На Metro Style компанияси, на Кремль матбуот котиби Дмитрий Песков бункер бўйича изоҳ бермаган. Навалнийнинг 2021 йилги видео тергови сабаб бўлган оммавий норозилик намойишлари фонида Путин Қора денгиздаги саройга эгалик қилишини рад этган.
90 йилларда бир нечта қурилиш компанияларига асос солган уч киши томонидан асос солинган Metro Style компанияси ҳам Россия ҳукумати томонидан Москва ташқарисидаги метро туннелларини қазиш учун ёлланган. Компания ўз веб-сайтига чизмаларни жойлаштирганда, Қора денгиздаги туннеллар Путин учун қурилганига аниқлик киритмаган.
Бунинг ўрнига улар расмга “Краснодар ўлкасининг Геленджик шаҳридаги пансионат учун ер ости иншоотлари мажмуаси” дея изоҳ қолдирган.
Геленджик — сарой мажмуасига энг яқин шаҳар, Сочи курорт шаҳридан беш соатлик йўл.
Москвадан қарийб 1000 мил узоқликда мустаҳкамланган туннелларнинг мавжудлиги Путиннинг курорт шаҳарчаси яқинидаги ижтимоий ҳаётга қизиқишини қондиришдан кўпроқ нарсага эътибор қаратганидан далолат беради.
Шунингдек, у тирик қолиш ҳақида қайғуради. Давлат департаментининг собиқ ходими ва ҳозирда католик университети профессори Киммагенинг сўзларига кўра, туннелларнинг узоқда жойлашганининг ҳаракатлантирувчи кучи тирик қолиш истаги бўлган.
“Россия тарихида икки марта катта ўзгаришлар бўлди, 1917 ва 1991 йилларда пойтахт мақоми ва раҳбарнинг позицияси катта муаммо эди. Путин бу кутилмаган вазиятни имкон қадар марказдан узоқроқда турар жой тармоғини яратиш орқали ҳал қилади. Шунинг учун Қора денгиз мажмуасидаги туннеллар тизими жуда мантиқий. Ҳатто актив таҳдид бўлмаса ҳам, у бундан хавотирда бўларди”, — дейди у.
Икки туннелни боғлайдиган лифт шаҳтасининг ички қисмини кўрсатадиган кесма диаграммада туннел йўловчиларига тоза ёки филтрланган ҳаво етказиб бериш учун мўлжалланган олтита алоҳида шамоллатиш шахталари кўрсатилган.
Кўп сонли вентиляторлик шахталари ва иккита алоҳида туннель кимёвий ҳужумни ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган бўлиши мумкин, бу саройга тоза ҳаво етказиб беришни таъминлашга қаратилган.
Диаграммаларда туннель мажмуасининг шарқидаги тузилмаларнинг батафсил тасвирлари кўрсатилмаган. Туннелларни йўлга боғлаётгандек кўринишини инобатга олсак, шарқий бинолар сарой мажмуасига яширин лифт орқали юкларни юклаш йўли сифатида ишлаб чиқилган бўлиши мумкин.
Давлат департаментининг собиқ амалдори Киммегенинг айтишича, Путиннинг ўн йилдан кўпроқ вақт аввал пухта тайёргарлик кўргани унинг фикрлари Ғарб билан экзистенциал конфликт эҳтимоли қанча вақтдан бери мавжудлигини кўрсатади.
“Путин ўзини Ғарб билан қарама-қаршиликда қатнашаётганини ҳис қилмоқда. Ядровий ўлчов бунинг муҳим қисмидир. У вулқон тепасида турганини билади. Путин ядровий можарони қўзғатадиган даражада психопат эмасга ўхшайди, лекин у жуда узоқ вақтдан бери шу йўналишда. Мазкур туннеллар ва бункерлар бунинг бир қисмидир”, — дейди нашр журналистлари.
Изоҳ (0)