2022 йилнинг баҳорида АҚШ расмийлари Украинага ленд-лиз дастури бўйича қурол сотишни маъқуллаган эди, аммо дастур доирасида Киевга қурол етказиб бериш ҳали бошланмаган. Бунга сабаб Вашингтон ҳали имкон борида Киевга қурол-яроғларни беғараз етказиб беришни истамоқда, деб ёзди Politico нашри манбаларга таяниб.
“Биз хавфсизлик соҳасидаги беғараз ёрдамни биринчи ўринга қўймоқдамиз, бунинг учун улар бизга пул тўлаши шартмас”, — деб тушунтирди Байден маъмуриятида ишлайдиган юқори мартабали амалдор.
Суҳбатдошнинг таъкидлашича, АҚШ ҳукумати келажакда ленд-лиз тизимидан фойдаланишга тайёр, аммо ҳозир асосий эътибор АҚШ Конгресси томонидан тасдиқланган бошқа ваколатлар доирасида ҳарбий ёрдам етказишга қаратилган.
Ленд-лиз кечиктирилишининг яна бир сабаби шундаки, ҳозир Демократик ва Республикачилар партиялари Украинани қурол-яроғ билан таъминлаш зарурати тўғрисида келишиб олган. Демократик конгрессменлардан бирининг ёрдамчиси таъкидлаганидек, агар республикачилар ўз фикрини ўзгартирса ёки жамоатчиликнинг кайфияти ўзгарса, Киев таъминотини қонунчилик ёрдамида блоклашга уринишларини четлаб ўтиш учун ленд-лиз дастури ишлатилиши мумкин.
Шу билан бирга, баъзи конгрессменлар ленд-лиз дастурининг кечиктирилишини танқид қилмоқда. Тегишли қонун лойиҳасини илгари сурган республикачи сенатор Жон Корнин Америка армиясининг мудофаа захиралари қисқараётгани ва ленд-лиз ваколатлари эътибордан четда қолаётганини бемаънилик деб атади. Унинг фикрича, ленд-лиз билан етказиб бериш “қуролларни бепул тарқатишни давом эттиргандан яхшироқ”.
Ленд-лиз нима?
Ленд-лиз — дастур, унга кўра, Қўшма Штатлар Иккинчи жаҳон уруши пайтида иттифоқчиларга ҳарбий техника ва жиҳозларни узоқ муддатли ижарага ёки қарзга берган. 1941 йил мартидан 1945 йилнинг августигача АҚШ иттифоқчиларга умумий қиймати 50 миллиард доллардан ортиқ ленд-лиз ёрдамини ўтказган, шундан 11 миллиард долларга яқини СССРга тўғри келади.
Украинага ленд-лиз дастури бўйича ёрдам кўрсатиш тўғрисидаги қонун лойиҳаси Россиянинг Украинага босқини бошланишидан аввал, 2022 йил январь ойи охирида АҚШ Сенатига киритилган эди. Қонун АҚШ президентига “Украина аҳолисини Россия ҳарбий босқинидан ҳимоя қилиш ва бошқа мақсадлар учун” қурол-яроғ етказиб бериш бўйича Киев билан келишувлар тузишда кенгайтирилган ваколатларни беради. Умуман олганда, ҳужжат мамлакатга ҳарбий ёрдам етказишни тезлаштиради ва соддалаштиради.
АҚШ президентининг кенгайтирилган ваколатлари уруш тугаганда, шунингдек, Украина билан чегаралар яқинида Россия қўшинларининг сони 2021 йилнинг мартигача бўлган ҳолатга қисқарганда тугатилади.
Россия Давлат Думасининг спикери Вячеслав Володин ленд-лиз дастури Украинани қарзга олиб келишини айтди. “Ленд-лиз — бу товар кредити ва у арзон эмас: Қўшма Штатлар етказиб берадиган барча ўқ-дорилар, жиҳозлар ва озиқ-овқат ҳақини Украина фуқароларининг келажак авлодлари тўлайди. Зеленский мамлакатни қарзга ботирмоқда”, — деди у.
Изоҳ (0)