Бокуда депутатга суиқасд уюштирилди: Озарбайжон ҳужумда Эронни айблади
28 март куни кечқурун Озарбайжон парламенти депутати Фозил Мустафога номаълум шахс Калашников автоматидан ўқ узди. Ҳужумчи қочишга муваффақ бўлди. Депутат тирик қолди, аммо тан жароҳат олгани сабабли шифохонага етказилди.
Озарбайжон Давлат хавфсизлик хизмати воқеани теракт деб атади. Озарбайжон матбуоти жиноят ортида Боку билан муносабатлари оғир бўлган Теҳрон тургани ҳақидаги версияни илгари сурди. BBC бунинг сабабини очиб бериш учун тегишли мақолани эълон қилди. Депутат Эронга қарши позицияси билан танилгани, у Эрон Жанубий Кавказдаги масжидларнинг воизларига таъсир ўтказишга уринаётганини бир неча бор айтгани, Эронни Арманистонни қўллаб-қувватлашда айблагани келтириб ўтилади.
Душманимнинг душмани...
Қорабоғда ўзаро урушган Арманистон ва Озарбайжон Эрон билан чегарадош ва 2020 йилда 44 кун давом этган можаро пайтида Эрон ўз қўшинларини икки давлат чегарасига олиб чиққан.
Озарбайжонга 2020 йилги уруш пайтида Эрон Арманистон билан чегарасини ёпмагани ва ундан кейин Эрондан Арманистон ҳудуди орқали Тоғли Қорабоғга юклар ўтгани ёқмайди. Озарбайжонда у ерга кетаётган эронлик ҳайдовчиларни қўлга олиш ҳолатлари ҳам кузатилган.
Иккинчи Қорабоғ урушидан кейин минтақадаги вазият ўзгарди. Озарбайжоннинг стратегик иттифоқчиси ва Эроннинг минтақадаги рақиби бўлган Туркиянинг роли ортди.
“2020 йилги Қорабоғдаги урушда эса Озарбайжон Эронда Ислом республикасининг асосий душманларидан бири ҳисобланган Исроилдан қурол олди”
Шу боис Эрон ва Озарбайжон ўртасидаги муносабатларнинг кейинчалик ёмонлашиши озчиликни ҳайратда қолдирди. Иккинчи Қорабоғ уруши тугаганидан бери ҳар икки давлат бир-бири билан чегарада, жумладан, икки давлат чегарасидан ўтувчи Аракс дарёси бўйида бир неча бор ҳарбий машғулотлар ўтказган.
Эрон ташқи ишлар вазири Ҳусайн Амир Абдуллоҳийнинг таъкидлашича, Озарбайжон ҳудудида, гўёки Эрон билан чегарага яқин жойда Исроил қуролли кучлари бор ва Эрон “бу ҳолатда зарур бўлган барча чораларни” кўришга тайёр.
Бир қатор ҳужумлар
2023 йилда кескинликлар кучайди. Январь ойида бир киши Теҳрондаги Озарбайжоннинг элчихонасига қуролли ҳужум уюштирди, оқибатда элчихонанинг бир ходими ҳалок бўлди, яна икки нафари яраланди. Озарбайжон узоқ вақтдан бери Эронни мамлакатдаги вазиятни беқарорлаштиришга уринишда айблаб келади, дейди BBC.
2022 йилнинг ноябрь ойида Эрон ҳукумати ўз ҳудудига олиб ўтган, қурол-яроғ тарқатган, улардан фойдаланишни ўргатган ва радикал гуруҳлар тузиш учун Озарбайжонга олиб борган бир неча Озарбайжон фуқаролари ҳибсга олингани ҳақида хабар берилган. Озарбайжонда Қорабоғ урушигача ҳам Эрон фойдасига жосуслик қилган одамлар ҳибсга олингани маълум.
Депутатга суиқасд уюштирилиши арафасида Озарбайжон ташқи ишлар вазири ва бир неча парламент аъзолари иштирокида Тель-Авивдаги Озарбайжон элчихонасининг тантанали очилиш маросими бўлиб ўтган.
Биргаликда оғриқли тарих
Эрон ва Озарбайжонни умумий тарих ва этник илдизлар боғлайди. Эрон озарбайжонлари Ислом Республикасидаги энг йирик этник озчиликдир.
Озарбайжоннинг энг яқин иттифоқчиси бўлган Туркия сунний давлат бўлишига қарамай, ҳар икки давлат аҳолиси асосан шиалик (исломдаги икки йирик оқимдан бири) эътиқод қилади. Озарбайжон ХIX аср бошларида Россия империяси таркибига кирди. Ҳозиргача Эроннинг Озарбайжон билан чегарадош, этник озарбайжонлар яшайдиган вилоятлари мос равишда Шарқий ва Ғарбий Озарбайжон деб аталади.
Бокуда бу ҳудудлар биргаликда Жанубий Озарбайжон деб номланади. Эрон ҳукумати сепаратистик кайфият ва Озарбайжонни ягона мустақил давлат сифатида бирлаштириш ғояси тарафдорларининг фаоллигидан хавотирда.
