“Жуда муҳим норма” — ҳуқуқшунос янгиланаётган Конституцияга киритилаётган аёллар меҳнатига доир норма ҳақида
Янгиланаётган Конституциянинг 42-моддаси 3-қисмида ҳомиладорлиги ёки боласи борлиги сабабли аёлларни ишга қабул қилишни рад этиш, ишдан бўшатиш ва уларнинг иш ҳақини камайтириш тақиқланиши белгиланмоқда. “Дарё” колумнисти, ҳуқуқшунос Саидали Мухторалиев мазкур норманинг аҳамияти ҳақида фикрларини баён этди.
Янгиланаётган Конституциянинг 42-моддаси 3-қисмида “ҳомиладорлиги ёки боласи борлиги сабабли аёлларни ишга қабул қилишни рад этиш, ишдан бўшатиш ва уларнинг иш ҳақини камайтириш тақиқланади”, дейилмоқда.
Жуда муҳим норма, чунки бу қоида ҳомиладор ёки ёш болалари бор бўлган аёл ходимларнинг ҳуқуқларини энг юқори нуқтада ҳам ҳимоя қила олади.
Ҳозиргина яқин ҳамкорим, сиз яхши билган меҳнат ҳуқуқи бўйича мутахассис Муҳаммадамин Каримжонов билан айни шу нормани бироз муҳокама қилиб олдик. Ҳар доимгидек, фикримиз бир жойдан чиқди.
Бизнингча, янгиланаётган Конституция қабул қилинадиган бўлса, бу норманинг қўлланилиши борасида турли тушунмовчиликлар бўлмаслиги керак. Гап шундаки, юқорида ҳомиладорлиги ёки боласи борлиги сабабли аёлларни ишдан бўшатиш ҳам тақиқланиши айтилмоқда.
Бир қарашда бунда агар аёл ҳомиладор бўлса ёки боласи бор бўлса, тамом, уни умуман ишдан бўшатиш мумкин эмас, деган фикр ҳам туғилиши мумкин. Лекин аслида яхшилаб қарасак, асл маъно сал бошқачароқ: 42-моддада аёлни айнан ҳомиладор эканлигини сабаб қилиб ёки айнан боласи борлигини сабаб қилиб, ишга қабул қилмаслик, ишдан бўшатиш ёки ойлигини камайтириш мумкин эмаслиги назарда тутилмоқда.
Меҳнат қонунчилигида назарда тутилган бошқа асосли сабаблар мавжуд бўлса, масалан, ходимнинг ташаббуси (аризаси) бўлса, ёки тарафларнинг келишуви мавжуд бўлса ёхуд корхона тугатиладиган бўлса ва шунга ўхшаш бошқа қонуний асослар бўлса, ҳомиладор ёки ёш боласи бор аёлларни ишдан бўшатиш мумкин бўлади.
Бунда янги таҳрирдаги Меҳнат кодексида назарда тутилган янги нормалар ҳам, меҳнат ҳуқуқига доир халқаро шартномалар қоидалари ҳам, албатта, эътиборга олинади.
