“Ойлигим минг долларга етган, энди 2-3 минг долларлик даромадга интиляпман” – тўрт шогирди халқаро олимпиадаларда совриндор бўлган ўқитувчи ҳикояси 

Ўқитувчилик улуғ ва машаққатли касб. Устоз бераётган билим инсонлар, жамият ва давлат келажагига бевосита таъсир қилади. Шу маънода янгиланаётган Ўзбекистон Конституциясида таълимга, хусусан, ўқитувчиларни қўллаб-қувватлашга алоҳида урғу берилмоқда. Хусусан, ҳужжатнинг 52-моддасида давлат ўқитувчиларнинг шаъни ва қадр-қимматини ҳимоялаши, уларнинг ижтимоий ва моддий фаровонлиги, касбий жиҳатдан ўсиши тўғрисида ғамхўрлик қилиши белгиланмоқда.

“Таълимга эътибор анча ўзгарган”

Бугун республикада таълим соҳасида юқори ютуқларга эришаётган ўқитувчилар кўп. Эътиборлиси, ўзи туғилиб ўсган қишлоқдаги мактабда дарс бериш баробарида юқори муваффақиятларга эришган устозлар ҳам талайгина. Китоб туманидаги 1-ихтисослаштирилган мактаб интернетининг математика фани ўқитувчиси Бахтиёр Абдиев ана шундай ўқитувчилардан.

Муаллим 2013 йилда “Меҳнат шуҳрати” ордени, 2020 йилда “Ўзбекистон Республикаси халқ ўқитувчиси” унвонларини олган. Тўрт нафар ўқувчиси математика фанидан халқаро олимпиадаларда совриндор бўлган. Бундан ташқари, у умумтаълим мактабларининг 10-синфлари учун мўлжалланган “Алгерба” дарслиги ҳаммуаллифларидан бири саналади.

“Дарё” мухбири билан суҳбатлашар экан, Бахтиёр  Абдиев республикада сўнгги 7 йил ичида таълимга эътибор анча ўзгарганини айтди.

“Президент ўқитувчилар ойлик-маошини минг долларга етказиш тўғрисида бот-бот гапирмоқда. Яширмайман, мен бу довонни аллақачон забт этдим. Энди 2-3 минг долларлик даромадга интилмоқдаман. Тасаввур қилинг, фақат кундалик харажатларни қоплаш ҳақида ўйлаб ишлаган вақтларимиз бўлган. Бугун ўқитувчи ўз қаддини тиклаб олди, бу жараён давом этишига тилакдошман”, – дейди у.

“Математика ҳам қийин, ҳам қизиқ”

Бахтиёр Абдиев суҳбат давомида математикага бўлган қизиқиши қандай уйғонгани, фаннинг ўзига хосликлари тўғрисида ҳам гапириб берди.

“Отам қаттиққўл эди. Ўқишимизни қатъий назорат қилардилар. Гап эшитмаслик учун яхши ўқишга ҳаракат қилардик. Тўққизинчи синфда математика фанидан туман олимпиадасида ғолиб бўлдим. Олимпиада баҳонасида математика билан жиддий шуғуллана бошладим. Гарчи республикага ўта олмаган бўлсам-да, анча-мунча тобландим. Дастлаб ўша пайтларда машҳур бўлган “нархоз” (Халқ хўжалиги институти)га кирмоқчи бўлганман, аммо яқинлар ТошДУ (ҳозирги ЎзМУ)ни маслаҳат беришди. Имтиҳонлардан муваффақиятли ўтиб, талаба бўлдим. Ўзимни омадли талаба дея ҳисоблайман. Чунки университетда Абдулла Аъзамов , Шавкат Алимов, Шавкат Аюбов, Азимбой Саъдуллаев каби забардаст олимлар бизга дарс берган. Бироз вақт ўтиб, армия хизматига жўнаб кетдим.  Армияда ҳам омадим чопди. Чунки у ерда яхшигина кутубхона бор эди. Графиклар ва сонлар назариясига бағишланган ажойиб китобларни топдим ва икки йил давомида илм билан шуғулланишга ҳам улгурдим. Баъзилар математикани ўрганишда тушунишнинг, кучли зеҳннинг ўзи етарли деб ҳисоблайди. Йўқ, ушбу фан яхшигина хотирани талаб қилади. Сонлар, улар билан боғлиқ амалларни эслаб қолиш учун кучли хотира керак. Эслаб қолганимиз аслида бизнинг ҳақиқий билимимиздир”– деди муаллим.

“Қаттиққўлман”

Бахтиёр Абдиевнинг айтишича, у дарсларни кўпроқ савол-жавоб тарзида ўтказади ва қаттиққўллик асосий тамойилидир. 

“Дарс пайти ҳеч ким шунчаки бир четда ўтириб, маъруза эшитиб кетмайди.  Савол-жавоб услубида ўқувчи ҳам эшитади, ҳам ўзи мисол ечиб ўрганади ва кўриб кўзи пишади.

Балки гапларим ноодатий туюлар, лекин мен учун биринчи тамойил бу  — қаттиққўллик.

Ўқувчи юмшоқликни тўғри қабул қилиши қийин бўлади ва бошидан пойдевор қийшиқ бўлиб, нотўғри кетиши мумкин. Ёшларни ўйинқароқликдан, бекорчи нарсаларни севишдан қайтариш, илм олишга рағбатлантиришда методика ва кучли тартиб керак. Дангасалик, бефарқлик каби иллатларни кечириб бўлмайди, уларни фақат йўқ қилиш керак.

Иккинчи тамойилим — тартиб-интизом. Математика — аниқ фан. Унинг биттагина формуласини ўрганмай ўтказиб юборсангиз, бутун бошли мисол ва масалаларни еча олмайсиз. Математика қунтни, тартибни ва зийракликни талаб қилади. Дарёдан бир марта оқиб ўтган сувни қайта ушлай олмайсиз. Шу каби битта яхши ўтилган дарсни ортга қайтара олмайсиз. Сабабсиз икки мартадан ошиқ дарсларда қатнашмаган ўқувчи мен учун жуда катта нарса йўқотган саналади”, – деди ўқитувчи.

Бахтиёр Абдиев ўқувчиларга имкон қадар содда таълим беришга уриниши, фақат формулалар, рақамлардан гапирмай, ўрганаётган мавзуни ҳаёт билан боғлаб тушунтиришга ҳаракат қилишини айтади.

“Чунки ўқувчи робот эмас. У математика энг муҳим касбларнинг отаси эканини, эртага ҳаётида уни қўллай олишини тушунишини истайман.

Яна бир муҳим жиҳат — рақобат. Ўқувчи ўзини энг яхши деб ҳисоблаши ва қолганлардан ўтишга доим интилиши керак. Математика мусобақалашиш учун жуда қулай фан. Ўз тенгдошлари ичида тенгсиз бўлиш учун ухламасдан дарс тайёрлаган ўқувчиларимиз бор. Ҳатто боласининг кўп дарс тайёрлашидан хавотир олиб, олдимга келган ота-оналар бор”, дея сўзлаб берди муаллим.