Марказий Осиё ва Шарқий Европада банан нархи 2023 йилда қандай бўлади?

Марказий Осиё мамлакатларида банан 2022 йилда энг қиммат товарлар қаторига кирган. Бу ҳақда EastFruit хабар бермоқда. 

2022 йилда Шарқий Европада банан нархи Марказий Осиё мамлакатларидаги нархларга нисбатан анча кескин кўтарилган.

Банан нархи бир йил ичида энг паст даражада Тожикистон, Ўзбекистон ва Грузияда ошди. Тожикистонда миллий валюта йил давомида мустаҳкамланди, бу импорт қилинадиган маҳсулотлар таннархи пасайишига туртки бўлди ва жаҳон бозорида банан нархи ўсишини қисман компенсациялади. 

Ўзбекистон ва Грузия импорт ҳажмини фаол равишда ошириш, логистика ечимларини такомиллаштиришни давом эттирди ва бу бананнинг маҳаллий улгуржи нархларини янада яхшилаш имконини берди. 

Хусусан, айрим чакана савдо операторлари бананни тўғридан тўғри импорт қилишга ўтиб, ортиқча қисмини улгуржи бозорда сотди.

Шунга қарамай, Тожикистонда банан нархи минтақадаги барча мамлакатлар орасида энг юқорилигича қолмоқда. 

Фақатгина мазкур мамлакатда ушбу меванинг улгуржи нархи бир килограмм учун 2 доллардан ошди.

Ўзбекистон эса банан нархи бўйича биринчи марта Грузияни четлаб ўтиб, барчани ҳайратда қолдирди. Нега бу кутилмаган ҳолат?

Ўзбекистон денгизга чиқиш учун икки мамлакатни кесиб ўтиши керак бўлган жаҳондаги иккита давлатдан бири. Аммо Грузиянинг Қора денгизда ўз портлари бор ва бу орқали мамлакат аксарият бананларни Эквадордан олиб келади. 

Шу боис, Ўзбекистонда бананнинг рақобатбардош нархи мамлакатда мева-сабзавот маҳсулотларининг улгуржи савдоси самарадорлиги сезиларли даражада ошганидан далолатдир.

2023 йил банан саноати учун осон йил бўлмаслиги кутилмоқда. Банан етиштирувчиларнинг харажатлари кескин ошди, шунинг учун агар ушбу меванинг жаҳон бозорида нархлари ўсишда давом этмаса, баъзи операторлар мазкур бизнесни тарк этишга мажбур бўлиши мумкин. 

Ва бу таклиф қисқариши фонида нархларнинг кескин ошишини келтириб чиқаради. Бу ўринда биз ҳар йили мазкур саноатга янада кўпроқ зарар етказадиган об-ҳаво инжиқликлари, урушлар ва иқлим ўзгаришининг таъсири ҳам бор. 

Банан нархи ошиши эса ўз навбатида, у кўп истеъмол қилинадиган мамлакатларда талаб пасайишига олиб келиши мумкин. 

Фақат Ўзбекистон, Тожикистон ва Марказий Осиёнинг бошқа мамлакатларида (истеъмол нисбатан паст бўлган мамлакатлар) ҳатто нархлар ўсишда давом этса ҳам банан истеъмоли ортишда давом этиши мумкин, аммо ўсиш суръати ҳозиргидан анча паст бўлади.