Ўзбекистондаги сув ресурсларидан энергия олиш имкониятлари баҳоланди. Бу ҳақда Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти хабар берди.
Музликлар, дарёлар, кўллар, сув омборлари, трансчегаравий дарёлар ва ерости сувлари Ўзбекистоннинг гидроэнергетика салоҳияти манбаидир.
Таҳлил натижалари шуни кўрсатадики, Ўзбекистондаги дарё оқимларининг назарий гидроэнергетика салоҳияти йилига 88,5 млрд кВт/соатни, техник гидроэнергетика салоҳияти эса 27,4 млрд кВт/соатни ташкил этади. Ҳозир ушбу салоҳиятнинг қарийб 24 фоизидан фойдаланилмоқда.
Гидроэнергетика соҳасида йилига ўртача 6 млрд кВт/соат электр энергияси ишлаб чиқарилади. Унинг аҳоли жон бошига улуши 168 кВт/соатни ташкил этади.
Тошкент вилоятининг Бўстонлиқ туманидаги Писком дарёси мамлакат бўйича ўрганилган сув оқимларининг энг катта салоҳиятига — 1 324 МВт қувватга эга. Бу Ўзбекистондаги мавжуд гидроэнергетика ресурсларининг 45,3 фоизи демакдир.
2022 йилда жами электр энергиясининг 9 фоизи (6,5/74,3 млрд кВт/соат) ва амалдаги қувватларнинг қарийб 12,9 фоизи (2 072/16 030 МВт) гидроэлектр станциялари томонидан ишлаб чиқарилган.
Тадқиқот давомида ҳудудларнинг гидроэнергетика рейтинги тузиб чиқилди. 14 та ҳудуддан 9 тасида гидроэлектр станцияси мавжуд.
Рейтинг бўйича 1-ўринни Тошкент вилояти эгаллади. Бухоро, Жиззах ва Фарғона вилоятларида рейтингдаги ўрнини яхшилаш имконияти мавжудлиги аниқланди.
Келажакда ҳудудларда хусусий инвесторлар томонидан қуввати 500 кВтгача бўлган микро гидроэлектр станцияларини қуриш ва қўшимча 202,7 миллион кВт/соат электр энергияси ишлаб чиқарилади.
БМТнинг саноат ривожланиши бўйича ташкилоти (UNIDО)нинг кичик гидроэнергетикани ривожлантиришга оид ҳисоботида Индонезияда 13 кВт қувватга эга турбулент оқимли митти гидроэлектр станциянинг самарадорлиги намойиш этилди.
Янги турбина 1,5 м3/с оқим ва 1,7 метр баландлик учун мўлжалланган. Маҳаллий энергиянинг бир кВт/соати нархи 0,08 ва электр энергиясининг меъёрлаштирилган қиймати — LCOE (levelized cost of energy) 0,04 долларга тенг. Турбинанинг умумий инвестиция харажатини олти йилда қоплайди.
Эксперт баҳолаш натижаларига кўра, маҳаллий шароитда турбина хариди, 300 м3 темир бетон ишлари ва 100 кВтли турбулент оқимли митти ГЭСни ишга тушириш учун 230 минг доллар миқдорида пул маблағи сарфланади.
Ушбу қурилма энг юқори қувватда ишлаганда йилига 864 минг кВт/соат, мавсумий сув оқимида ишлаганда эса йилига 576 минг кВт/соат электр энергиясини ишлаб чиқаради. “Яшил” тарифлар қўлланилиб, барча солиқлар ва тўловлардан озод қилинганда лойиҳа ўзини 5-7 йилда қоплайди.
Ҳудудларда инновацион технологиялар (сув тўлқинлари, турбулент оқимли гидротурбина, шнекли турбиналар) дан фойдаланган ҳолда қўшимча электр энергиясини ишлаб чиқариш имкониятлари бор.
Мисол учун, суғориш каналларидаги барча сув олиш нуқталарига (18,5 минг дона) турбулент оқимли гидротурбиналарни ўрнатиш натижасида 1,1 миллион уй хўжалигини соф электр энергияси билан таъминлаш мумкин. Бу жами уй хўжаликларининг 15 фоизини ташкил этади.
Изоҳ (0)