Ўзбекистонда картошканинг янги нави ихтиро қилинди. Мамлакатда картошка етиштириш билан боғлиқ вазият қандай?

Ўзбекистон Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий-тадқиқот институтининг селексионер олимлари мамлакат тупроқ иқлим шароитига мос картошканинг эртапишар  «Тошкент эртаги» навини ихтиро қилди. Бу ҳақда Қишлоқ хўжалиги вазирлиги хабар бермоқда. 

Ушбу навнинг муаллифлари Рустам Низомов, Жасур Раҳматуллаев, Муҳаммаджон Расулов ва Дилшод Турсуновлар ҳисобланади. Янги нав 2023 йилда Интеллектуал мулк агентлиги томонидан патентлаштирилди.

Янги картошка нави мавжуд навлардан бир нечта устунлик жиҳатлари билан ажралиб туради. Жумладан, у ултраэртапишар нав, мавжуд маҳаллий эртапишар навлардан 10-12 кун вақтли етилади.

Унинг вегетация даври, яъни униб чиқишидан токи палак қуригунича муддати 65-70 кундан иборат. Нав юқори унумдор тупроққа талабчан, вирусли касалликларга бардошли эканлиги билан ҳам ажралиб туради.

Ўзбекистондаги барча тоифа хўжаликларда 2022 йил ҳосили учун 221,5 минг гектарга, шундан, фермер ва қишлоқ хўжалиги корхоналарида 133,4 минг гектарга (асосий майдонга 93,5 минг гектар, боғ-ток қатор орасига 13 минг гектар ва такрорийга 26,9 минг гектар ) ҳамда деҳқон хўжаликлари ва аҳоли томорқаларида 88,1 минг гектарга картошка экилган.

Мазкур майдонлардан 3,4 млн тонна  (2021 йилга нисбатан 200 минг тонна кўп, 107 фоиз) картошка етиштирилди.

Маълумот ўрнида, тиббий меъёрлар нуқтаи назаридан, аҳолининг картошкага бўлган 1 йиллик эҳтиёжи (ЖССТ меъёри 1 кишига 96 кг) 3,4 млн тоннани ташкил этади.

Ўзбекистонда 2022 йил ҳосили учун фермер ва қишлоқ хўжалиги корхоналари томонидан картошканинг янги серҳосил «Суря», «Спунта», «Раноми», «Пассион», «Малис», «Луизана», «Ореа ва Констансе» каби хорижий картошка навлари экиб етиштирилган.

Ҳудудларнинг тупроқ-иқлим шароитига мос, касалликка, иссиққа ва қурғоқчиликка чидамли эртаки, ўртаки ва кечки юқори ҳосил берадиган навларини яратиш ишлари олиб борилмоқда.

Ўзбекистон ҳудудида экиш учун тавсия этилган ва қишлоқ хўжалиги экинлари Давлат реестрига картошканинг 152 га яқин навлари киритилган бўлиб, шундан, 19 нави маҳаллий илмий-тадқиқот институтлари олимлари томонидан яратилган.

Кўп йиллик тадқиқотлар натижасида картошканинг янги 11 та маҳаллий навлари ихтиро қилинган.

2023 йилда нималар бўлади? 

Жорий йилда аҳолини картошкага бўлган талабини тўлиқ қондириш мақсадида дастур ишлаб чиқилди. Унга кўра, жами 3,7 млн тонна картошка етиштириш белгилаб олинди.

Бунинг учун, 2023 йилда барча тоифа хўжаликларда 286 минг гектарга, шундан, фермер ва қишлоқ хўжалиги корхоналарида 143 минг гектарга (асосий майдонга 106 минг гектар, боғ-ток қатор орасига 9 минг гектар ва такрорийга 28 минг гектарга) ҳамда аҳоли томорқасида 142 минг гектарга картошка экиш режалаштирилмоқда.

Тупроқ-иқлим шароитларини инобатга олиб, Ўзбекистоннинг 40 та картошка етиштиришга ихтисослаштирилган туманларида 71 минг гектар майдонда картошка етиштирилади.

Шундан 23 тасида уруғлик картошка етиштиришга ҳамда 9 та туманнинг 39 та ҳудудларида «Супер-элита» ва «Элита» уруғликлари етиштирилади.