Туркманистон Ўзбекистонга газ экспортини вақтинча тўхтатди

12 январь куни Туркманистон «Дарёлиқ» станцияси орқали Ўзбекистонга табиий газ экспортини тўхтатди.

«Gazeta.uz»нинг маълум қилишича, ўша куни «Туркмангаз» давлат концернидан унга қарашли газ ишлаб чиқариш корхоналаридаги муаммолар ва «Дарёлиқ» орқали газ таъминоти тўхтатилгани ҳақида телефонограмма келиб тушган. Турли манбалардан олинган маълумотларга кўра, газ таъминоти тўхтатилишига «Галканиш» газ конденсати кони ичидаги коммуникацияларида гидрат ҳосил бўлиши сабаб бўлган. Бу кучли совуқларда содир бўлади ва форс-мажор ҳодисадир, деб тушунтирди мутахассислар.

Ўзбекистонга газ етказиб беришнинг тўхтатилиши билан бир қаторда Туркманистон юзага келган муаммолар туфайли Туркманистон—Ўзбекистон—Қозоғистон—Хитой газ қувурига табиий газ етказиб беришни сезиларли даражада қисқартиришга мажбур бўлди. Ўзбекистонда газ истеъмолини вақтинча тежаш режими жорий этилди. Икки давлат мутахассислари техник носозликларни бартараф этиш устида иш олиб бормоқда. Туркманистондан газ етказиб бериш яқин вақт ичида тикланиши кутилмоқда, дея хабар беради манбалар.

Декабрь ойида Ўзбекистон биринчи марта Туркманистон билан тўғридан-тўғри, учинчи томон иштирокисиз қисқа муддатли газ етказиб бериш бўйича шартнома тузди. Туркманистон томони Ўзбекистон билан узоқ муддатли, тўғридан-тўғри газ етказиб бериш соҳасида ҳамкорликни чуқурлаштиришга қатъий интилишини маълум қилди. 14 январь куни Президент администрацияси раҳбари Сардор Умурзоқов музокаралар учун Ашхободга боргани айтилмоқда.

Ноябрь ойи охирида Россия Ўзбекистон ва Қозоғистонга уч томонлама газ иттифоқини тузишни таклиф қилгани маълум бўлганди. Россия томони бу таклиф сиёсий шартлар эвазига газ етказиб беришни назарда тутмаслигини, гап тижорий манфаатларни мувофиқлаштириш ҳақида кетаётганини билдирди.

«Gazeta.uz»га турли манбалардан маълум бўлишича, бу масала россиялик ҳамкорлар билан қатор икки томонлама учрашувлар чоғида муҳокама қилинган. Дастлаб, Россия томони Россияда ишлаб чиқарилган табиий газни тескари тартибда, Қозоғистон орқали «Марказий Осиё — Марказ» (CAC) қувури орқали етказиб беришни таклиф қилган.

Россия томонининг асосий шарти Ўзбекистон газ узатиш тизимини бозор қиймати бўйича «Газпром» тасарруфига ўтказиш эди. Бундай талаблар ушбу шартларга рози бўлмаган «Қазақгаз» миллий компаниясига ҳам қўйилган. Россия томони илгари сурган иккинчи шарт Хитойга газ экспорт қилиш ҳуқуқидан воз кечиш эди. Яъни, «Газпром» шартномада Ўзбекистоннинг «UzGasTrade» компанияси ўрнига бўлишни таклиф қилган.

Декабрь ойида ўтказилган икки томонлама музокаралар натижасида Россия томони қўйган шартлар рад этилди. Газ таъминотининг техник имкониятларини баҳолаш бўйича бир қатор қўшимча учрашувлар ўтказиш режалаштирилган. Бироқ, зарур ишларнинг кўлами катта миқдордаги маблағларни сафарбар қилишни талаб қилади. Шу муносабат билан, таъминотни ташкил қилишнинг амалий имконияти даргумон, дейди манбалар.