• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12831.13
    • RUB161.07
    • EUR14542.8
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +32°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Иқтисодиёт

    Ўзбекистонда қўшилган қиймат солиғининг пасайиши иқтисодиётга қандай таъсир қилади?

    Иқтисодиёт тармоқлари бўйича қўшилган қиймат солиғи (ҚҚС), солиқ юки ва ҚҚС 3 фоиз пунктгача тушириладиган бўлса, бу иқтисодиётга қандай таъсир этиши таҳлил қилинди. Бу ҳақда Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти (ПМТИ) хабар бермоқда.

    Фото: «Дарё» / Мадина Нурман

    Фото: «Дарё» / Мадина Нурман

    Қўшилган қиймат солиғи (ҚҚС) бюджет даромадларининг асосий манбаи ҳисобланади.

    2021 йилда ҚҚС бўйича тушумлар 38,4 триллион сўмга етиб, жами даромадларнинг (мақсадли жамғармаларсиз) 23,4 фоизини ташкил қилган.

    ҚҚС тушумларининг 44 фоизи саноат тармоқлари, 18 фоизи қурилиш ташкилотлари, 13 фоизи улгуржи ва чакана савдо корхоналарининг ҳиссасига тўғри келади.

    ҚҚС бўйича солиқ юки иқтисодиёт тармоқлари ва секторлари бўйича нотекис тақсимланган.

    Масалан, таълим ва соғлиқни сақлаш соҳаларида солиқ юки 8,5 фоиз, қишлоқ хўжалигида салкам 5 фоиз бўлса, қурилиш ва телекоммуникация хизматлари йўналишида 79 фоиз, чакана ва улгуржи савдода 59 фоиз, саноатда 43 фоизни ташкил этган.

     

    Бу иқтисодиётнинг турли тармоқлари ва соҳалари учун бир хил шароит яратилишини чеклаб, рақобат тамойилларининг амал қилиш доирасини чеклайди.

    Умуман олганда, иқтисодиёт бўйича тармоқлараро ўртача нисбий ставка 24 фоизни ташкил этди.

    Бу ҚҚС нинг ҳозирги 15 фоизли номинал ставкаси шароитида, ҳақиқий ставка 3,6 фоизни ташкил этишини англатади. (15 * 0,24 = 3,6 фоиз).

    Солиқ юкининг энг юқори даражаси нархларнинг ўзгариши ва ишлаб чиқаришнинг бошқа шароитларидан қатъий назар уларга барқарор талаб мавжуд бўлган тармоқлар (қурилиш, савдо-сотиқ, айрим хизмат кўрсатиш турлари)га хос.

    Уларнинг ҳиссасига иқтисодиёт бўйича ишлаб чиқаришнинг (ЯИМ ва ишлаб чиқариш ҳажми бўйича) атиги 15 фоизи, ишчиларнинг 14 фоизи тўғри келади. Ушбу гуруҳнинг ўзига хос хусусияти ташқи муҳитга энг кам боғлиқлик даражасидир.

    Солиқ юкининг ўртача даражаси қазиб олиш ва қайта ишлаш саноати учун характерлидир. Ушбу тармоқларга иқтисодиётда ЯИМнинг тўртдан бир қисми тўғри келади. Мазкур тармоқлар жаҳон иқтисодиёти билан энг кўп боғлиқ бўлган тармоқлардир.

     

    Бунга сабаб оралиқ импортнинг 83 фоиздан ортиғи ва умумий экспорт ҳажмининг учдан икки қисмидан кўпроғи уларнинг улушига тўғри келади.

    Юқори солиқ юки саноат маҳсулотлари экспортининг ўсишини чеклайди, чунки ушбу тармоқлар учун ҚҚСнинг амалдаги юқори ставкаси тармоқ маҳсулотлари нархларининг ошиши ва рақобатбардошлигининг пасайишига олиб келади.

    Натижалар

    ҚҚС товарлар/хизматлар нархига киритилгани сабабли унинг номинал ставкасининг 15 фоиздан 12 фоизгача туширилиши иқтисодиётнинг реал секторида нархларнинг пасайишига олиб келади.

    «Харажатлар-ишлаб чиқариш» нарх моделидан фойдаланган ҳолда амалга оширилган ҳисоб-китобларга кўра, бундай пасайиш 0,81 фоизни ташкил этади, деб баҳоланмоқда.

    Бошқача айтганда, нархлар умумий индексининг 0,8 фоиз пунктга пасайиши солиқ тушумлари бўйича йўқотишлар (ҚҚС тушумларининг 20 фоизга ёки бюджетдан ташқари жамғармаларни ҳисобга олмаганда барча солиқ тушумларининг 4,7 фоизга камайиши) учун компенсация бўлади.

     

    Бунда тўғридан-тўғри таъсир (тармоқлараро ўзаро таъсирларни ҳисобга олмаган ҳолда) 0,57 фоиз пунктни, билвосита таъсир (тармоқлараро ўзаро таъсирлар билан) эса 0,24 фоиз пунктни ташкил этади. (0,57+0,24=0,81).

    Нархларнинг пасайишига қайта ишлаш саноати (39 фоиз), қурилиш (14 фоиз) ва улгуржи ва чакана савдо (10 фоиз) тармоқлари энг катта ҳисса қўшади яъни ушбу учта тармоқ улушига умумий нархлар пасайишнинг деярли учдан икки қисми тўғри келади (0,8 фоиздан).

    Шу нуқтаи назардан, амалдаги ва номинал ставкалар ўртасидаги тафовутни (100 - 24 = 76 фоиз) қисқартириш, шунингдек, стандарт оғиш бўйича 22,8 фоизни ташкил этган амалдаги (ҳисобланган) ставкаларнинг тармоқлараро ўртача кўрсаткичини (24 фоиз) камайтиришга қаратилган чора-тадбирлар нисбатан истиқболли бўлиши мумкин.

     

    Бу эса ҚҚС бўйича стандарт ставкаси пасайган тақдирда ҳам солиқ тушумларининг ўсишини таъминлайди.

    Ушбу чора-тадбирлар нимадан иборат бўлиши кераклигини аниқлаш мазкур тадқиқотнинг мақсади эмас. Шу билан бирга, Хитой тажрибасини ўрганиш фойдалидир.

    Хитойда ҚҚС нинг стандарт ставкаси 13 фоизни ташкил қилади. 9 фоизли (чакана савдо, кўнгилочар, меҳмонхона бизнеси, умумий овқатланиш, қурилиш, транспорт, почта ва логистика хизматлари) ва 6 фоизли (молиявий сектор ва суғурта, ахборот технологиялари ва консалтинг) пасайтирилган ҚҚС ставкалари амал қилади.

    Солиқ солиш тизимидаги тез-тез ўзгариши оптимал эмас. Аммо ҚҚСнинг табақалаштирилган ставкаларини жорий этиш масаласи кўриб чиқилса, у ўзини оқламаган солиқ имтиёзларининг аксариятини бекор қилган ҳолда амалга оширилиши зарур.

     

    Бунда тайёр маҳсулотнинг умумий ишлаб чиқаришдаги улуши қанча юқори бўлса, ҚҚС ставкаси ҳам шунча паст бўлиши керак.

    Бу эса корхоналарга янги технологиялар ва инновацияларни жорий этиш, қўшилган қиймат улушини ошириш ва тез ўсиб бораётган солиқ юки шаклида катта харажатларга йўл қўймасликда ёрдам беради.

    04.10.2022, 15:26   Изоҳ (0)   11589
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Ўзбекистонда давлат бюджетидан 5 мингга яқин корхонага 12,7 трлн сўм ҚҚС қоплаб берилган

    04.10.2022, 14:27

    Россиядан кўпайди, Украинадан камайди: Ўзбекистонга қайси давлатлардан кўпроқ пул ўтказилиши маълум бўлди

    04.10.2022, 11:48

    Туркияда йиллик инфляция 83 фоиздан ошди

    03.10.2022, 22:12

    Ўзбекистонда «челнок» савдоси тикланди. Бу ўзи нима ва иқтисодиётга қандай таъсир кўрсатади?

    03.10.2022, 19:50

    Европа Иттифоқи лоцманларга нисбатан санкцияларни бекор қилмоқчи. Бунга нима сабаб бўлди?

    03.10.2022, 17:46

    Нархлар ўсиши тезлашди: Ўзбекистонда инфляция яна 1 фоизга қайтди

    03.10.2022, 13:26
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    “Akkermann цемент” халқаро форуми: қурилиш материаллари соҳасидаги муаммолар кенг таҳлил қилинди


    Chery газга ўтмоқда: кафолат тўлиқ сақланиб қолинади, ўрнатиш эса 31 майгача бепул! 


    InfinBANK Visa Direct орқали халқаро пул ўтказмаларига қўйилган лимитларни оширди 


    “Ўзбекинвест” IUA аъзосига айланди ва Лондоннинг глобал суғурта бозорида ўз мавқеини мустаҳкамлади


    Ипотека Банк OTP Group ўзини ўзи банд қилганларга янги ипотека дастурини ишга туширди: ҳужжатларсиз, асаббузарликсиз, самарали натижалар билан


    “Бизнесни ривожлантириш банки” бизнес учун қулай инновацион банк бўлишга интилмоқда


    Оқтепа Лавашдан “Кулгили нархлар”: севимли таомлар — ҳар бир позиция 10 мингдан 20 минг сўмгача бўлган махсус нархларда


    МКБАНК халқаро молия бозорида: Қозоғистон банкларидан 15 миллион доллар жалб қилинди


    UZTELECOM 10 Гбит/с тезликдаги уй интернетини фойдаланувчиларга тақдим этди


    Тармоқда болалар хавфсизлиги : Octobankдан маслаҳатлар


    Энг чуқур ғор, энг баланд кўприк ва энг сирли маскан – Наманганга борамиз


    Илғор қурилиш технологиялари асосида қад ростлаётган Қуйи Чотқол ГЭС


    Acıbadem шифохоналар тармоғида қон касалликларини замонавий даволаш усуллари: лейкоз ва бошқа касалликлар


    Kapitalbank ходимларининг рақамли кўникмаларини ривожлантирмоқда 


    Абадий ишончлилик ва хавфсизлик: GWM соҳанинг янги стандартларини жорий этмоқда

     

    Тавсия этамиз

    “Икки хонали уй учун 715 млн сўмдан”. “Дарё”даги мақоладан сўнг пойтахт ҳокимлиги уйсиз қолган аҳолига хонадон сотиб олиш учун маблағ ажратди

    28 май, 21:15

    Будапешт фасадлари: санъат кўчада яшайди (фото)

    27 май, 10:00

    Гестапо ва КГБ хизматида бўлган бухоролик “штирлиц”

    26 май, 19:00

    Аёл овчилардан илғор самолётларга қадар — Украина рус Shahed’ларини қандай овлайди?

    19 май, 20:10
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Бирга суратга тушиш 550 доллар: Уилл Смит саҳнага қайтмоқда

    Кино | 29 май, 15:16

    МКБАНК халқаро молия бозорида: Қозоғистон банкларидан 15 миллион доллар жалб қилинди

    Реклама | 29 май, 15:00

    Канада Европа Иттифоқининг қуролланиш дастурига қўшилади

    Дунё | 29 май, 15:00

    Бу кадрлар тасодифан ўйлаб топилган: актёрларнинг энг машҳур импровизациялари

    Кино | 29 май, 14:50

    Ўзбекистон ва Италия стратегик шериклигини мустаҳкамлаш бўйича декларация имзоланди

    Ўзбекистон | 29 май, 14:43

    Америкалик қиз манти тугишни ўргатиб минглаб доллар ишлаб топмоқда

    Лайфстайл | 29 май, 14:30

    Chery газга ўтмоқда: кафолат тўлиқ сақланиб қолинади, ўрнатиш эса 31 майгача бепул!

    Реклама | 29 май, 13:30

    “Ан-Насср” Роналду клубдан кетишини эълон қилишга тайёрламоқда — Marca

    Спорт | 29 май, 14:12
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.