Лифт ишлаб чиқарувчи компаниялар россиялик ишлаб чиқарувчиларнинг буюртмаларини қабул қилишни тўхтатди. Бу ҳақда Forbes хабар берди.

24 февралдан кейин Россияда иш ҳажмини қисқартирган ёки тўхтатган Американинг Otis ва Финляндиянинг Kone компаниялари мавжуд шартномалар ва ўрнатилган ускуналарга техник хизмат кўрсатиш бўйича мажбуриятларни бажаришни давом эттирди, бироқ янги лифтларни етказиб бериш бўйича буюртмаларни қабул қилмаяпти.

Бу оммавий уй-жойларга унчалик таъсир қилмаслиги мумкин, лекин юқори бюджетли лойиҳалар, биринчи навбатда осмонўпар бинолар қуриш учун муаммога айланади.

Бозор ҳажми

Миллий лифтлар иттифоқи (NLS) таҳлил ва статистика қўмитасининг ҳисоботига кўра, Россияда ҳар йили 40 мингдан ортиқ лифт ишга туширилади. Улардан 75 фоизи Россияда ишлаб чиқарилади. Ўтган йили ўрнатилган лифтларнинг 5779 таси яъни 12,6 фоизи Беларусда ишлаб чиқарилган.

Бироқ Otis маҳсулотлари ҳам маҳаллий лифтларнинг 75 фоизига киритилган, чунки компания Россияда маҳаллийлаштирилган ишлаб чиқаришга эга.

2021 йил ҳолатига кўра, Otis лифт бозорида 16 фоиз улушга эга эди (7295 лифт), компания бозордаги барча ишлаб чиқарувчилар орасида иккинчи ўринни эгаллаган.

2021 йилда ўрнатилган барча лифтларнинг 20 фоизини ишлаб чиқарадиган Шчербинский лифт заводи етакчи ҳисобланади (9193 лифт). Kone улуши анча кам — 3 фоиз ёки 1132 лифт.

Бошқа Европа ишлаб чиқарувчиларининг улуши бундан ҳам кичикроқ: Швейцариянинг Schindler компанияси 0,7 фоиз (343 лифт), Германиянинг ThyssenKrupp лифти - 1,1 фоиз (526 лифт), Греция Kleyemann - 0,4 фоиз (182 лифт).

Россияда ишларнинг тўхтатилиши Otis, Kone ва ThyssenKrupp Elevator томонидан расман эълон қилинди, уларнинг умумий бозор улуши 20,1 фоизни ташкил этган.

Дефицит хавфи

Асосий танқислик ўзига хос шифт ўлчамига ва буюртма асосида пардозлаш хусусиятига эга бўлган лифтларнинг мураккаб типологиясига, шунингдек, маълум техник хусусиятларига тўғри келади, — деб тушунтиради Pridex қурилиш компаниясининг тижорат директори Александр Алеиников.

Унга кўра, бундай лифтлар кўп қаватли турар-жой бинолари ва маъмурий биноларда қўлланилади. Буларнинг барчаси мураккаб, кўпинча ноёб бўлиб, асосан кетган компаниялар — Otis, ThyssenKrupp ва бошқалар томонидан ишлаб чиқарилган.

Импорт ўрнини босиш

Ишлаб чиқувчиларнинг талаби маҳаллий ишлаб чиқарувчиларга қайта тақсимлана бошлади. 2017 йилда ПИК Груп МЕЛ заводини сотиб олган. У бир вақтнинг ўзида импорт қилинган компонентлардан воз кечиб, ишлаб чиқаришни кўпайтирмоқчи.

Лифтларга талаб ҳақиқатан ҳам ошди. Ҳар куни янги мижозлар билан музокаралар олиб борилади, тижорат таклифлари кўпайтирилади, — дейди Шчербинский лифт заводидан Артемиев.

Бироқ саноатда тўлиқ импорт ўрнини босиш ҳали амалга оширилмаган. Юқори тезликдаги лифтларни Россияда ишлаб чиқариш мумкин эмас.

Россия корхоналари кичик миқдордаги юқори тезликда ишлайдиган лифт ускуналарини ишлаб чиқариши учун жуда катта миқдорда сармоя талаб қилинади, — деб тушунтиради Артемиев.

Яна бир қийинчилик шундаки, маҳаллий лифтлар учун баъзи компонентлар ҳам фақат чет элда ишлаб чиқарилади.

Давлат буюртмаси бўйича намунавий қурилиш лойиҳалари ва минтақавий капитал таъмирлаш фондлари фаолият юритадиган бозорда импорт қилинадиган бутловчи қисмларнинг улуши 10 фоиздан ошмайди, аммо тижорат сегментида у 30 фоизгача етиши мумкин.

Компонентлар орасида Тайван ва Хитойда сотиб олинадиган винчлар (кабинани ҳаракатга келтирадиган тортиш элементи) ва микроэлектроника, масалан, чиплар энг кўп импорт қилинади.

Туркия ва Хитой

Россия компаниялари асосан Туркия ва Хитойдан янги лифт ишлаб чиқарувчиларни қидирмоқда. Бироқ янги ишлаб чиқарувчилар билан янги муаммолар пайдо бўлиши мумкин.

Осиёлик ишлаб чиқарувчилар билан ишлашда логистика муаммолари ва етказиб беришнинг узоқ муддатларига дуч келинади. Агар илгари у ўртача бир ярим ойни ташкил этган бўлса, бугунги кунда у олти ойга етди, — дейилади хабарда.

Бундан ташқари, хорижлик ишлаб чиқарувчиларнинг кетиши, валюта курсининг ўзгариши ва иқтисодий вазият аллақачон лифтлар нархининг ўртача 30 фоизга ошишига сабаб бўлган.