Сўнгги янгиликлар
    • USD 12190.01
    • RUB 126.91
    • EUR 12987.24
    Спорт

    Сунъий йўлдош номи, «ғам-ташвишсиз ҳаёт» ва Jabulani. Жаҳон Чемпионатларида ўйналган барча тўплар (фото)

    31976

    Қатарда бўлиб ўтадиган Жаҳон Чемпионати тобора яқинлашиб бормоқда. 30 март куни Adidas компанияси мусобақанинг расмий тўпи — Al Rihla’ни (араб тилидан «саёҳат» деган маънони англатади) тақдим этди. Хўш, 2022 йилги мундиал тўпи ўзидан аввалгилари фонида қандай кўринишга эга. Қуйида барча Жаҳон Чемпионатларида фойдаланилган тўплар ҳақида сўз юритилади.

    Коллаж: «Дарё»

    <strong>1930 йил, T-Model, Уругвай.</strong> Биринчи Жаҳон Чемпионати финалида иккита тўп ишлатилади – Уругвай ва Аргентина қандай тўпда ўйнаш ҳақида келиша олмайди. Аргентиналиклар биринчи бўлимни ўз тўпида ўтказади (Tento, расмда чапда) ва 2:1 ҳисобида ғалаба қозонади. Иккинчи таймда эса тўп уругвайликларга таниш бўлган T-Model’га алмаштирилади. У биринчисига нисбатан каттароқ ва оғирроқ эди. Уругвай учта гол уради ва ҳал қилувчи баҳсни 4:2 ҳисобида ўз фойдасига ҳал қилади.

    1930 йил, T-Model, Уругвай. Биринчи Жаҳон Чемпионати финалида иккита тўп ишлатилади – Уругвай ва Аргентина қандай тўпда ўйнаш ҳақида келиша олмайди. Аргентиналиклар биринчи бўлимни ўз тўпида ўтказади (Tento, расмда чапда) ва 2:1 ҳисобида ғалаба қозонади. Иккинчи таймда эса тўп уругвайликларга таниш бўлган T-Model’га алмаштирилади. У биринчисига нисбатан каттароқ ва оғирроқ эди. Уругвай учта гол уради ва ҳал қилувчи баҳсни 4:2 ҳисобида ўз фойдасига ҳал қилади.
    Фото: Getty Images

    Гарчи финал инглиз тўпи билан ўйналса-да, учрашув олдидан Италия ва Чехословакия терма жамоалари сардорларига иккита тўпдан бирини танлаш таклиф қилинади — баҳс Federale 102 фойдасига ҳал бўлмайди.

    Гарчи финал инглиз тўпи билан ўйналса-да, учрашув олдидан Италия ва Чехословакия терма жамоалари сардорларига иккита тўпдан бирини танлаш таклиф қилинади — баҳс Federale 102 фойдасига ҳал бўлмайди.
    Фото: Getty Images

    <strong>1938 йил, Allen, Франция.</strong> Жаҳон Чемпионатларидаги биринчи бренд тўп. У Париждаги заводда тикилган бўлиб, 13 та панелдан иборатдир. Яна Италия ғалаба қозонган турнирда, шунингдек, бошқа тўплардан ҳам фойдаланилади.

    1938 йил, Allen, Франция. Жаҳон Чемпионатларидаги биринчи бренд тўп. У Париждаги заводда тикилган бўлиб, 13 та панелдан иборатдир. Яна Италия ғалаба қозонган турнирда, шунингдек, бошқа тўплардан ҳам фойдаланилади.
    Фото: Getty Images

    <strong>1950 йил, Duplo Т, Бразилия.</strong> Урушдан кейинги биринчи Жаҳон Чемпионати ниҳоят битта тўп билан ўйналади. Бу муваффақиятнинг сири ушбу моделда ипларнинг йўқлигида эди. Duplo Т насос игнаси ва клапан орқали шиширилади — худди ҳозиргидек. Бу тўпга чидамлилик ва қулайликни тақдим этган.

    1950 йил, Duplo Т, Бразилия. Урушдан кейинги биринчи Жаҳон Чемпионати ниҳоят битта тўп билан ўйналади. Бу муваффақиятнинг сири ушбу моделда ипларнинг йўқлигида эди. Duplo Т насос игнаси ва клапан орқали шиширилади — худди ҳозиргидек. Бу тўпга чидамлилик ва қулайликни тақдим этган.
    Фото: Getty Images

    <strong>1954 йил, Swiss World Champion, Швейцария.</strong> Тарихдаги илк 18 панелли тўп. Германия бу тўпда енгилмас Венгрияни мағлуб этиб, биринчи чемпионлигини қўлга киритган.

    1954 йил, Swiss World Champion, Швейцария. Тарихдаги илк 18 панелли тўп. Германия бу тўпда енгилмас Венгрияни мағлуб этиб, биринчи чемпионлигини қўлга киритган.
    Фото: Getty Images

    <strong>1958 йил, Top Star, Швеция.</strong> Швециянинг Энгелҳолм шаҳрида ишлаб чиқарилган тўп Жаҳон Чемпионатлари тарихидаги биринчи танловда ғолиб чиқади. ФИФА 102 даъвогардан ҳеч қандай белгиларсиз тўпларини юборишни сўрайди. Ҳар бирига код рақами берилади. Ташкилотчилар тўпларни синовдан ўтказади ва энг яхши 10 таликни саралаб олади, натижада 55-сонли тўп ғолиб чиқади.

    1958 йил, Top Star, Швеция. Швециянинг Энгелҳолм шаҳрида ишлаб чиқарилган тўп Жаҳон Чемпионатлари тарихидаги биринчи танловда ғолиб чиқади. ФИФА 102 даъвогардан ҳеч қандай белгиларсиз тўпларини юборишни сўрайди. Ҳар бирига код рақами берилади. Ташкилотчилар тўпларни синовдан ўтказади ва энг яхши 10 таликни саралаб олади, натижада 55-сонли тўп ғолиб чиқади.
    Фото: Getty Images

    <strong>1962 йил, Crack, Чили.</strong> Чили – Швейцария учрашувининг очилиши олдидан англиялик ҳакам Кен Астонга маҳаллий Custodio Zamora заводи томонидан тайёрланган тўп ёқмайди ва у Европа тўпини олиб келишни сўрайди. Шундан кейин жамоалар иккинчи бўлимда шу тўпдан фойдаланади. Европа терма жамоалари Crack’нинг сифатига шубҳа қилади ва ўз ўйинларини охирги ЖЧдаги Top Star билан ўтказади. Ўша пайтда Топ Стар жуда машҳур эди.

    1962 йил, Crack, Чили. Чили – Швейцария учрашувининг очилиши олдидан англиялик ҳакам Кен Астонга маҳаллий Custodio Zamora заводи томонидан тайёрланган тўп ёқмайди ва у Европа тўпини олиб келишни сўрайди. Шундан кейин жамоалар иккинчи бўлимда шу тўпдан фойдаланади. Европа терма жамоалари Crack’нинг сифатига шубҳа қилади ва ўз ўйинларини охирги ЖЧдаги Top Star билан ўтказади. Ўша пайтда Топ Стар жуда машҳур эди.
    Фото: Getty Images

    <strong>1966 йил, Challenge 4-Star, Англия.</strong> Бу ерда худди 1958 йилдагига ўхшаш ҳолат кузатилади: Англия футбол ассоциацияси 111 та тўпни синовдан ўтказади ва теннис оламида таниқли бренд бўлган Slazenger вариантида тўхталади. Қайд этиш керак, мазкур бренд Уимблдон учун тўп етказиб бериши билан машҳур.

    1966 йил, Challenge 4-Star, Англия. Бу ерда худди 1958 йилдагига ўхшаш ҳолат кузатилади: Англия футбол ассоциацияси 111 та тўпни синовдан ўтказади ва теннис оламида таниқли бренд бўлган Slazenger вариантида тўхталади. Қайд этиш керак, мазкур бренд Уимблдон учун тўп етказиб бериши билан машҳур.
    Фото: Getty Images

    Фото: Getty Images

    <strong>1970 йил, Telstar, Мексика.</strong> Мексикада ўтган илк Жаҳон Кубогининг тўпи 1962 йилда орбитага чиқарилган алоқа сунъий йўлдоши шарафига номланган, бунинг натижасида экранларда биринчи халқаро жонли кўрсатувлар пайдо бўлган. Ўша Жаҳон Чемпионати ўйинлари илк марта жонли эфирда намойиш этилади.

    1970 йил, Telstar, Мексика. Мексикада ўтган илк Жаҳон Кубогининг тўпи 1962 йилда орбитага чиқарилган алоқа сунъий йўлдоши шарафига номланган, бунинг натижасида экранларда биринчи халқаро жонли кўрсатувлар пайдо бўлган. Ўша Жаҳон Чемпионати ўйинлари илк марта жонли эфирда намойиш этилади.
    Фото: Getty Images

    Айнан ўша йили ФИФА ва Adidas ўртасидаги узоқ муддатли ҳамкорлик бошланганди. 32 та қора ва оқ панеллар тўп телевизор экранларида яхшироқ кўриниши учун танланган.

    Айнан ўша йили ФИФА ва Adidas ўртасидаги узоқ муддатли ҳамкорлик бошланганди. 32 та қора ва оқ панеллар тўп телевизор экранларида яхшироқ кўриниши учун танланган.
    Фото: Getty Images

    <strong>1974 йил, Telstar Durlast, ГФР.</strong> Бу Telstar’нинг бироз ўзгартирилган варианти эди. Номга Durlast’нинг бир қисми қўшилади — бу тўпни қалин қатлам билан қоплайдиган, уни ялтироқ ва сув ўтказмайдиган қилиб берадиган материалнинг номи эди.

    1974 йил, Telstar Durlast, ГФР. Бу Telstar’нинг бироз ўзгартирилган варианти эди. Номга Durlast’нинг бир қисми қўшилади — бу тўпни қалин қатлам билан қоплайдиган, уни ялтироқ ва сув ўтказмайдиган қилиб берадиган материалнинг номи эди.
    Фото: Getty Images

    ХХ асрнинг иккинчи ярми учун классик футбол тўпи дизайни.

    ХХ асрнинг иккинчи ярми учун классик футбол тўпи дизайни.
    Фото: Getty Images

    Бу 1998 йилгача Олимпиада ўйинлари билан бирга Европа чемпионатларида ишлатилган тўплар оиласининг дастлабкиси эди.

    Бу 1998 йилгача Олимпиада ўйинлари билан бирга Европа чемпионатларида ишлатилган тўплар оиласининг дастлабкиси эди.
    Фото: Getty Images

    Фото: Getty Images

    <strong>1982 йил, Tango Espana, Испания.</strong> Бир нечта ўзгаришлар билан таниш кўриниш: каучук тикувлар, янада сувга чидамлилик (ортиқ Durlast’га ҳожат қолмайди). Бу Жаҳон Чемпионатлари тарихидаги сўнгги чарм тўп ҳисобланади.

    1982 йил, Tango Espana, Испания. Бир нечта ўзгаришлар билан таниш кўриниш: каучук тикувлар, янада сувга чидамлилик (ортиқ Durlast’га ҳожат қолмайди). Бу Жаҳон Чемпионатлари тарихидаги сўнгги чарм тўп ҳисобланади.
    Фото: Getty Images

    Фото: Getty Images

    <strong>1986 йил, Azteca, Мексика.</strong> Бу даврга келиб, чарм тўплар ўз ўрнини синтетикага бўшатиб беради. Нақшни танлашда эса астеклар маданиятидан илҳомланилган.

    1986 йил, Azteca, Мексика. Бу даврга келиб, чарм тўплар ўз ўрнини синтетикага бўшатиб беради. Нақшни танлашда эса астеклар маданиятидан илҳомланилган.
    Фото: Getty Images

    Мексикадаги (иккинчи) Жаҳон Чемпионати номини Диего Марадона абадийлаштириб берган – у айнан шу тўп билан ақл бовар қилмас ҳаракатларни амалга оширган.

    Мексикадаги (иккинчи) Жаҳон Чемпионати номини Диего Марадона абадийлаштириб берган – у айнан шу тўп билан ақл бовар қилмас ҳаракатларни амалга оширган.
    Фото: Getty Images

    <strong>1990 йил, Etrusco Unico, Италия.</strong> Астеклардан эстафетани милоддан аввалги 1-минг йилликда Апеннин ярим оролларида яшаган қадимий цивилизация вакиллари — этрусклар эгаллайди. Айнан улар Рим маданиятининг аждодлари ҳисобланади.

    1990 йил, Etrusco Unico, Италия. Астеклардан эстафетани милоддан аввалги 1-минг йилликда Апеннин ярим оролларида яшаган қадимий цивилизация вакиллари — этрусклар эгаллайди. Айнан улар Рим маданиятининг аждодлари ҳисобланади.
    Фото: Getty Images

    Фото: Getty Images

    <strong>1994 йил, Questra, АҚШ.</strong> Италиядаги Жаҳон Чемпионати мусобақалар тарихидаги энг кам гол урилгани билан ёдда қолади. Вазиятни Adidas’нинг янги тўпи — Questra («юлдузларни излаш») тўғрилаши керак эди. Дизайн ва тўпнинг ўзи эса инновациялар ва космик парвоз мавзусидан илҳомланган.

    1994 йил, Questra, АҚШ. Италиядаги Жаҳон Чемпионати мусобақалар тарихидаги энг кам гол урилгани билан ёдда қолади. Вазиятни Adidas’нинг янги тўпи — Questra («юлдузларни излаш») тўғрилаши керак эди. Дизайн ва тўпнинг ўзи эса инновациялар ва космик парвоз мавзусидан илҳомланган.
    Фото: Getty Images

    У аввалгисидан енгилроқ эди, тез ва олдиндан айтиб бўлмайдиган даражада тез учарди. Ўртача самарадорлик ошади (АҚШдаги Жаҳон Чемпионати 1982 йилдан кейин энг кўп гол урган мусобақага айланади). Қизиғи, финал голсиз дуранг ва пенальтилар серияси билан якунланади. Аммо Италия ва Бразилиянинг тактикасида асосий айбдор тўп бўлмагани аниқ.

    У аввалгисидан енгилроқ эди, тез ва олдиндан айтиб бўлмайдиган даражада тез учарди. Ўртача самарадорлик ошади (АҚШдаги Жаҳон Чемпионати 1982 йилдан кейин энг кўп гол урган мусобақага айланади). Қизиғи, финал голсиз дуранг ва пенальтилар серияси билан якунланади. Аммо Италия ва Бразилиянинг тактикасида асосий айбдор тўп бўлмагани аниқ.
    Фото: Getty Images

    <strong>1998 йил, Tricolore, Франция.</strong> Жаҳон Чемпионатларидаги биринчи рангли тўп. Нақшлар Франция байроғининг рангларига асосланган.

    1998 йил, Tricolore, Франция. Жаҳон Чемпионатларидаги биринчи рангли тўп. Нақшлар Франция байроғининг рангларига асосланган.
    Фото: Getty Images

    <strong>2002 йил, Fevernova, Япония ва Жанубий Корея.</strong> 2002- йилда ФИФА кутилмаганда тасдиқланган Tango дизайнидан воз кечиб, шу вариантда тўхталади. Бу тўп Италия терма жамоаси дарвозабони Жанлуижи Буффонга ёқмаганди: «Бемаъни ва сакраб кетаверадиган тўп экан».

    2002 йил, Fevernova, Япония ва Жанубий Корея. 2002- йилда ФИФА кутилмаганда тасдиқланган Tango дизайнидан воз кечиб, шу вариантда тўхталади. Бу тўп Италия терма жамоаси дарвозабони Жанлуижи Буффонга ёқмаганди: «Бемаъни ва сакраб кетаверадиган тўп экан».
    Фото: Getty Images

    <strong>2006 йил, Teamgeist, Германия.</strong> Teamgeist номи «жамоавий руҳ» деган маънони англатади. Жаҳон Кубогининг ҳар бир ўйини учун Adidas сана ва жамоа номлари кўрсатилган алоҳида тўплар тайёрлайди.

    2006 йил, Teamgeist, Германия. Teamgeist номи «жамоавий руҳ» деган маънони англатади. Жаҳон Кубогининг ҳар бир ўйини учун Adidas сана ва жамоа номлари кўрсатилган алоҳида тўплар тайёрлайди.
    Фото: Getty Images

    Италия ва Франция ўртасидаги финал ўйинида бу тўпнинг «олтин» вариантидан фойдаланилади.

    Италия ва Франция ўртасидаги финал ўйинида бу тўпнинг «олтин» вариантидан фойдаланилади.
    Фото: Getty Images

    <strong>2010 йил, Jabulani, ЖАР.</strong> Jabulani аэродинамикаси дарвозабонларни ақлдан оздирарди — тўп ҳавода ўзгача траектория билан учар ва унинг йўналишини олдиндан тахмин қилиб бўлмасди. Жулио Сезарь Jabulani’ни супермаркетда сотиб олинган арзон тўп деб атаганди.

    2010 йил, Jabulani, ЖАР. Jabulani аэродинамикаси дарвозабонларни ақлдан оздирарди — тўп ҳавода ўзгача траектория билан учар ва унинг йўналишини олдиндан тахмин қилиб бўлмасди. Жулио Сезарь Jabulani’ни супермаркетда сотиб олинган арзон тўп деб атаганди.
    Фото: Getty Images

    Jabulani зулу (ЖАР ҳудудида тарқалган тил) тилида «нишонлаш» деган маънони англатади.

    Jabulani зулу (ЖАР ҳудудида тарқалган тил) тилида «нишонлаш» деган маънони англатади.
    Фото: Getty Images

    <strong>2014 йил, Brazuca, Бразилия.</strong> Ранг-баранг Brazuca’да Adidas панеллар сонини қисқартириш билан тенденцияни давом эттиради, уларнинг сони атиги 6 тани ташкил қилади. Бу ном мухлислар сўрови асосида танланади. Brazuca «бразилиялик» ёки «беғубор турмуш тарзи ёки ғам-ташвишсиз ҳаёт» деган маънони англатади. Jabulani билан боғлиқ муаммолардан сўнг мазкур тўп икки ярим йил давомида синовлардан ўтказилади.

    2014 йил, Brazuca, Бразилия. Ранг-баранг Brazuca’да Adidas панеллар сонини қисқартириш билан тенденцияни давом эттиради, уларнинг сони атиги 6 тани ташкил қилади. Бу ном мухлислар сўрови асосида танланади. Brazuca «бразилиялик» ёки «беғубор турмуш тарзи ёки ғам-ташвишсиз ҳаёт» деган маънони англатади. Jabulani билан боғлиқ муаммолардан сўнг мазкур тўп икки ярим йил давомида синовлардан ўтказилади.
    Фото: Getty Images

    Фото: Getty Images

    <strong>2018 йил, Telstar 18, Россия.</strong> Бу йилга келиб яна классикага қайтилади. 1994 йилги Жаҳон Чемпионатидан кейин илк марта Adidas яна икки рангга қайтади (олтинранг логотипларни ҳисобга олмаганда).

    2018 йил, Telstar 18, Россия. Бу йилга келиб яна классикага қайтилади. 1994 йилги Жаҳон Чемпионатидан кейин илк марта Adidas яна икки рангга қайтади (олтинранг логотипларни ҳисобга олмаганда).
    Фото: Getty Images

    Плей-офф ўйинларида эса тўпнинг бироз бошқачароқ версияси пайдо бўлади — Telstar Мечта.

    Плей-офф ўйинларида эса тўпнинг бироз бошқачароқ версияси пайдо бўлади — Telstar Мечта.
    Фото: Getty Images

    Фото: Getty Images

    <strong>2022 йил, Al Rihla, Қатар.</strong> Янгилик қуйидагича тақдим этилди: «Қатар маданияти, меъморчилиги ва байроғидан илҳомланган. Марварид фонида ёрқин ранглар мезбон мамлакат ва ўйиннинг тобора ортиб бораётган тезлигини англатади». Миллионлар ўйини мухлислари буни тез орада амалда ҳам кўриши мумкин бўлади.

    2022 йил, Al Rihla, Қатар. Янгилик қуйидагича тақдим этилди: «Қатар маданияти, меъморчилиги ва байроғидан илҳомланган. Марварид фонида ёрқин ранглар мезбон мамлакат ва ўйиннинг тобора ортиб бораётган тезлигини англатади». Миллионлар ўйини мухлислари буни тез орада амалда ҳам кўриши мумкин бўлади.
    Фото: Getty Images