• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +28°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Дунё

    Рус-украин қарама-қаршилиги, Ўзбекистоннинг Афғонистондаги лойиҳалари. Жаҳон матбуоти шарҳи

    «Дарё» анъанавий жаҳон матбуоти шарҳи рукнини тақдим этади.

    Россия Украинага бостириб кирадими?

    Ўтган ҳафта етти йилдан бери давом этиб келаётган Россия ва Украина ўртасидаги кескинлик яна жиддийлаша бошлади. Украина берган маълумотларга кўра руслар Украина чегаралари яқинида 85 минг ҳарбийсини мобилизация қилишга улгурган. Уруш келиб чиқадими? Бу Украинага қандай таъсир қилади? Европа Иттифоқи ва АҚШ Украина низосини ҳал қилиш учун Россияга қарши тура оладими? Шу каби саволларга The Spectator нашри жавоб излайди.

    Фото: Getty Images

    Фото: Getty Images

    Айни пайтда тўхтаб-тўхтаб муттасил давом этиб келаётган Украинадаги фуқаролар уруши кўпларни ёстиғини қуритди, Украина ҳам, унинг шарқий ҳудудлари ҳам фуқаролар урушидан катта азият чекди. Агарда уруш бугунгидан-да кучайиб алангаланадиган бўлса, бу Украина шарқидаги вазиятни янада мураккаблаштириб қўйиши мумкин.

    Айни пайтда рус ҳарбийларининг Украина чегаралари олдида тўпланаётгани 2008 йилдаги Грузия ва Россия уруши эпизодларига ҳам ўхшаб кетади. Ўшанда рус ҳарбийлари ўз қўшинларини Грузия чегараларида тўплаб, Грузияга кутилмаганда уруш эълон қилганди.

    Украинада 2014-2016 йилги урушда Украина шарқидаги кўплаб аҳоли пунктлари вайрон бўлди, инфратузилма барбод бўлди ва ўша даврдан бери Шарқий Украина одатий ҳаёт тарзига қайтмади. 2014 йилги инқилоб натижасида инқилобчилар рус сиёсатини дастаклаётган Виктор Януковични ҳокимиятдан ағдариб ташлади ва Украинада ҳокимиятни ғарбчилик тарафдори бўлган Пётр Порошенко эгаллайди. Янги Украина ҳукумати Януковични давлатга хиёнатда айблаб халқаро қидирувга беради. Ўз навбатида, Украина шарқидаги Кремль тараф кучлар расмий Киевда фашистлар ҳокимиятни қўлга олганлигини даъво қилади. Шарқий Украина маданий жиҳатдан рус тили орқали кўпроқ Россия билан узвий боғланганлиги, Украина ғарбидагилар эса европацентризм ғояси доирасида Европа Иттифоқи билан яқинлашишга уринаётгани Украинадаги инқирозий вазиятни юзага келтирди. Ғарбчи украинлар учун Болтиқбўйи мамлакатларининг Европа Иттифоқи ва НАТОга аъзолиги ва Грузиянинг Европа Иттифоқи билан муносабатларда ютуқларга эришаётгани яхшигина мисол бўлиб хизмат қилди.

    Расмий Киев ўзининг Ғарбга яқинлашиш сиёсатини эълон қилганда Украина шарқидаги рус тараф кучлар Украинадан ажралиб чиқишга қарор қилади. Мустақиллик эълон қилган Донес ва Луганск халқ республикалари Грузиядан ажралиб олган Абхазия ва Жанубий Осетия ҳамда Молдованинг Приднестр бўйи республикасидан илҳомланишди. Россия бу айирмачи кучларга ёрдам беришга тайёр турса-да, вужудга келган нозик пайтда ўта эҳтиёткорлик билан ҳаракат қилади.  Ғарб матбуоти расмий Кремлни Украина айирмачиларига ёрдам бераётганликда айбласада, Кремль бу айбловларни рад қилади. Ваҳоланки рус элита армияси қуроллари аллақачон Луганск ва Донецкдаги айирмачи гуруҳларининг ҳарбий омборларида фойдаланишга тайёр турибди.

    Украинадаги Евромайдон воқеаларидан сўнг украин миллатчиларининг ҳарбийлашган гуруҳлари ҳам анча фаоллашди. Уларнинг барчаси Европага интилиш ғояси остида бирлашган бўлса-да, аммо уларнинг барчасида ҳам украин халқи мустақиллиги етакчи эмасди. Донецк ва Луганск украин, грузин, беларус ва бошқа Болтиқбўйи халқларининг Москвадан ўч олиш майдонига ҳам айланиб қолганди, деб ёзади Associated Pressнинг ўша даврдаги мухбири бўлган Николас Уоллер.

    Донбасс ва Луганскдаги айирмачилар русларнинг кўмагига таянган ҳолда Украина ҳарбийларига нисбатан ўзларини анча агрессив тутмоқда. Руслар эса ўз ҳарбий қўшинларини Украина чегарасига силжитмоқда. Вазият кескинлашадиган бўлса, бу ҳолда вазиятнинг қуйидагича ривожланишини тахмин қилиш мумкин. Айирмачиларнинг Мариопол порт шаҳрини қўлга киритиш ниятидаги ҳаракатлари Путинга минтақадаги обрўйини тиклаб олишга ёрдам беради. Бу эса Украина учун ҳалокатли бўлса, Ғарб учун оғир синов даври бўлади. Агарда Байден сайлов олди дастурида айтганидай Путинга қарши самарали қарши тура олса, вазият кескинлашмаслиги ҳам мумкин.

    Афғон йўлаги Марказий Осиё тараққиётига қандай ҳисса қўшади?

    Февраль ойида Ўзбекистон, Афғонистон ва Покистон ҳукуматлари Мозори Шариф—Кобул—Пешовар темир йўлини қуриш борасида «Йўл харитасини» имзолаган эдилар. Мазкур лойиҳада Россия ҳам қатнашишга қизиқиш билдириб келади. Бу лойиҳа эса сўнгги юз йилликда илк марта Марказий Осиёни Жанубий Осиё билан боғловчи транспорт ва энергетика йўлагини қуриш борасида ижобий умидларни уйғотди. The Project Syndicate нашри мазкур йўлакнинг истиқболлари ҳақида сўз юритади.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Мозори Шариф-Кобул-Пешовар транспорт йўлагини битириш минтақада иқтисодий алоқаларнинг жонланишига ва қолаверса Афғонистонда тинчликнинг ўрнатилишига ва эҳтимол қадимий Буюк Ипак йўлининг тикланишига умид беради. Шу боисдан қурилиши имзоланган лойиҳа Афғонистонга 2 триллион доллар маблағ сарфлаган Россия, Хитой, Ҳиндистон ва АҚШ тарафини қизиқтириши мумкин. Шунингдек, ғарбда «номаълум ҳудуд» сифатида қараладиган Марказий Осиёнинг халқаро сиёсий воқеалардаги ўрнига ҳам холисона баҳо беришга ундаши табиий.

    Ўзбекистон ташқи ишлар вазири Абдулазиз Комилов февраль ойида Қозоғистон, Туркманистон ва Тожикистонга сафар қилди ва Афғонистон иштирокида Жанубий Осиё мамлакатларига чиқиш масаласини муҳокама қилди. Президент Мирзиёев парламентга йўллаган мурожаатида ҳам асосий масала Жанубий Осиё мамлакатлари билан ҳамкорликни йўлга қўйиш ва Афғонистондаги тинчликка ҳисса қўшиш эканлигини маълум қилди.

    Ўзбекистон ҳукумати Термиздан Мозори Шарифга олиб борувчи темир йўлни қуриб битказди. Навбат эса энди Ҳиндиқуш тоғлари орқали ўтувчи ва Пешоварга туташувчи 573 километрлик темир йўл қурилишини битказишга келди. Агар лойиҳа ижобий якунланадиган бўлса, бу темир йўл дунёдаги энг баланд темир йўл номини ҳам олишга ва йилига 20 миллион тонна юкни ташишга хизмат қилиши мумкин.

    Декабрь ойида Ўзбекистон, Афғонистон ва Покистон раҳбарлари Мозори Шарифдан Кобулга элтувчи темир йўлни қуриш борасида шартнома имзоладилар ва темир йўл қурилишига 5 миллиард АҚШ доллари миқдорида маблағ кетишини аниқлаб, халқаро молиявий ташкилотларнинг бу лойиҳага эътибор қаратишларини сўради. Агар молиявий ёрдам олинадиган бўлса, темир йўл қурилиши шу йилнинг сентябрь ойида бошланиши режалаштирилган.  Ўзбек ва тожик электр ташувчи тармоқларининг Кобул йўналишида ўрнатилганлиги келажакда темир йўлни электрлаштиришга ёрдам беради. Мутахассислар фикрича мазкур темир йўлнинг қурилиши Марказий Осиёдан юборилаётган юкларнинг етказиб бериш муддатини 30 кундан 15 кунгача қисқартиради.

    Лойиҳалаштирилган темир йўл, шунингдек, Хитой, Ўзбекистон ва Қирғизистон қураётган транспорт коридорини бир-бирига боғлайди ва Европа, Хитой, Россия ва Жанубий Осиё мамлакатлари Марказий Осиё орқали ўтадиган транспорт йўлагига эга бўлади. Ҳозирда Ўзбекистон ўз юкларини Эроннинг Бандар Аббос порти орқали денгизга чиқишини таъминламоқда ва бу ўртача ҳисобда 2600-3000 долларга тушмоқда. Агарда Афғонистон орқали Покистоннинг Карачи портига чиқиш имконини берадиган темир йўл қуриладиган бўлса, бу харажат 1400-1600 АҚШ долларига тушиши мумкин.

    2020 йилнинг охирларида Туркманистон, Афғонистон, Покистон ва Ҳиндистон ҳукуматлари Марказий Осиёни Жанубий Осиё билан боғловчи газ қувурини қуриш ишларини бошлаб юборди. 1814 километрга чўзилган мазкур газ қувури йилига 33 миллиард кубометр газни экспорт қилиш имконини беради. Мазкур газ қувури қурилиши 2023 йилнинг декабрь ойида тугаллаш режалаштирилмоқда. Толибон раҳбариятининг мулозимлари расмий Ашхободга ташрифи чоғида мазкур газ қувури қурилишини қўллаб қувватлашини билдирди.  АҚШ миллий хавфсизлик масалалари бўйича маслаҳатчи Збигнев Бзежински бир вақтлар Марказий Осиёни «буюк шахмат тахтаси» га қиёс қилганди, чунки бу ҳудудда катта лойиҳалар амалга оширилар экан АҚШ, Россия ва Хитойдек йирик геосиёсий ўйинчиларни ҳам назардан қочирмасликка тўғри келади. Шундай экан АҚШ ҳам, Россия ҳам, Хитой ҳам Марказий Осиёда тинчлик таъминланиши ва тараққий этишидан манфаатдорлиги кўринади.

    Марказий Осиё бир вақтлар дунё савдо сотиғи ва илм фанида гуркираган бўлса, ҳозирда олтин асрдаги йўқотишларнинг ўрнини тўлдириб олиш учун яхши имкониятга эга, бунинг учун эса Марказий Осиё мамлакатлари бир-бирлари билан яқин иқтисодий алоқаларни йўлга қўйиб эришишлари мумкин.

    Жаҳонгир Эргашев тайёрлади

     

    17.04.2021, 19:20   Изоҳ (0)   60402
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Moderna Буюк Британия ва Канадага ўз вакцинасини режалаштирилганидан камроқ етказиб беришини маълум қилди

    17.04.2021, 18:16

    Россия ташқи ишлар вазирлиги АҚШ санкцияларига жавоб чоралари кўрилганини эълон қилди

    17.04.2021, 15:12

    Макрон, Меркель ва Зеленский Россияни ўз қўшинларини Украина чегарасидан олиб кетишга ундади

    17.04.2021, 14:12

    Куба Коммунистик партияси раҳбари Рауль Кастро истеъфога чиқишини маълум қилди. Мамлакат бошқарувида Кастролар оиласи даври 62 йил давом этди

    17.04.2021, 13:13

    Google ривожланаётган мамлакатлар учун коронавирусга қарши 250 минг доза вакцина олиб беради

    17.04.2021, 08:08

    Гурбангули Бердимуҳамедовнинг ўғли унинг ўрнига Ахалтекин отларини етиштириш ассоциацияси раҳбарлигига сайланди

    17.04.2021, 07:51
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Замонавий Haval Jolion энди 0% муддатли тўлов шартида 


    Навоий инновациялар университети — келажагингизни кафолатлайдиган замонавий таълим маскани! 


    Tenge Bank Tenge24 иловасида янги рақамли автокредитини эълон қилди


    AVO'дан янги омонат: йиллик 25% гача — 6 ойда орзуингизни амалга оширинг


    Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари Европага йўл олмоқда


    UZTELECOM "Мурувват" тарифини тақдим этади: Атиги 25 000 сўм эвазига ғамхўрлик ва эътибор билан бойитилган алоқа


    Янги уфқлар: Centrum Air ҳафтасига икки марта Тошкентдан Бишкекка парвозларни амалга оширади


    Сув — бебаҳо неъмат: Агробанкдан фермерлар учун янги методик тўплам


    UCMG Амстердамда бўлиб ўтаётган Мoney 20/20 Europе халқаро финтеч кўргазмасида Ўзбекистон номидан иштирок этади


     Coca-Cola жамғармаси ва Глобал атроф-муҳит ва технологиялар жамғармаси (ГЕТФ) “Айланма иқтисодиёт келажаги учун ҳамкорлик битими (PACТ)” ни эълон қилганлиги ҳақида маълум қилди


    Mobiuz "Меҳрибон" имтиёзли тариф режасини тақдим этди


     ADM Jizzakh Жиззахда жойлашган 5-ихтисослаштирилган муассаса тарбияланувчилари эҳтиёжи учун автобус тақдим қилди


    Sello Ecosystem Фарғона, Андижон ва Наманганда Sello Summer Fest ёрқин фестивалини ўтказди


    Kapitalbank ва Visa Ўзбекистон терма жамоасининг ЖЧ-2026 саралаш ўйинини БААда тантанали равишда очишди


    Тошкентда халқаро финтех-ҳодиса — Visa Cashлесс Форум 2025 бўлиб ўтди 

     

    Тавсия этамиз

    Чумчуқларга ем бўлган бургутлар. “Ўргимчак тўри” операцияси Россия учун қанчага тушади?

    4 июн, 18:49
    Audio Icon

    Қуриб қолган кўчатлар, миллионлар шамолга учдими?

    4 июн, 15:03

    Фелдмаршалга алмаштирилмаган Сталиннинг зурриёти — “доҳий” нега ўғлини урушга юборган эди?

    3 июн, 21:10

    Кўзи ўткир, қулоғи сезгир темир қушчалар. Разведкачи дронларнинг “катта акалари”

    3 июн, 20:40
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Шавкат Мирзиёевни Қурбон ҳайити билан кимлар табриклади?

    Ўзбекистон | 6 июн, 19:57

    Украина “Ўргимчак тўри”га ўхшаш янги операцияларга тайёрланмоқда — The Washington Post

    Дунё | 6 июн, 19:30

    Германия юзлаб мигрантларни мамлакатга киритмади

    Дунё | 6 июн, 18:50

    Украиналик болалар дам олиш ва реабилитация учун Тошкентга келди (фото)

    Ўзбекистон | 6 июн, 17:46

    Япониядаги “EXPO-2025” кўргазмасидаги сувда бактериялар аниқланди

    Дунё | 6 июн, 16:58

    Исроил узоқ танаффусдан сўнг Байрут ҳудудига зарба берди

    Дунё | 6 июн, 16:00

    Ўзбекистон миллий терма жамоаси аъзолари ва мураббийларини мукофотлаш тўғрисидаги президент фармони эълон қилинди

    Ўзбекистон | 6 июн, 15:25

    Муҳаббат ва нафрат ораси бир қадам. “Ёлғончи” Трамп ва “телба” Маск ўртасидаги можаро ижтимоий тармоқларни портлатди

    Дунё | 6 июн, 14:00
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.