Ўзбекистон Олий суди Хотин-қизлар қўмитаси билан ҳамкорликда оила фаровонлигини таъминлашнинг долзарб масалалари юзасидан катта йиғилиш ўтказди. Видеоселектор шаклида ўтган йиғилишда кўплаб амалий фикр-мулоҳазалар билдирилди. Хусусан, Бош вазир ўринбосари — Хотин-қизлар қўмитаси раиси Элмира Боситхонова томонидан. Бу ҳақда «Xabar.uz» маълум қилди.
Боситхоновага кўра, 2018 йилга солиштирганда, ўтган йили ажрашишлар сони 941 тага камайган. Бироқ рақамлар барибир хавотирли: 2019 йилда 31 минг 386 та оила бузилди. Бу яраштирув комиссияси, хотин-қизлар қўмитаси, суд органлари ходимлари ўртага тушиб, қанчадан-қанча оилалар ярашганидан кейин ҳосил бўлган рақам.
Давлат раҳбари яраштириш комиссиялари фаолиятининг самарасизлигини танқид остига олиб, 2020 йилдан бошлаб «Йилнинг намунали ёш оиласи» республика танловини ўтказиш, ёш оилалар ўртасида ажримларнинг олдини олиш мақсадида Хотин-қизлар қўмитаси, «Оила» маркази, Республика Маҳаллалар кенгаши, «Нуроний» вакилларидан иборат «Фахрийлар ибрати» маслаҳат кенгаши фаолиятини самарали йўлга қўйишни таклиф этди. Шунингдек, «Бу кенгаш маҳаллалардаги яраштириш комиссиялари ҳал қила олмаётган муаммони судга чиқаришдан олдин, янги таъсирчан бўғин бўлиб хизмат қилади», дея вазифани аниқ белгилаб берди.
Муаммога бирламчи ечим сифатида республика, ҳудудлар ва маҳаллалар кесимида «Фахрийлар ибрати» маслаҳат кенгашини шакллантириш тақозо этилмоқда. Кенгаш бир неча йўналиш бўйича фаолият юритиши эътиборидан, унга 30 нафар маҳалла фаолидан ташкил топган ишчи гуруҳларни бириктириш мақсадга мувофиқ.
«Фахрийлар ибрати» маслаҳат кенгаши жамоатчилик асосида бўлиб, кўплаб вазифалар, жумладан, Исломда оила, никоҳ, фарзанд тарбияси, эркак масъулияти ва бошқа ижтимоий масалаларнинг талқинини тарғиб этишни фаолиятининг устувор йўналиши қилиб белгилаш таклиф этилади.
МФЙ яраштириш комиссиялари узоқ йиллардан бери низоларни муроса йўли билан ҳал этиш, яъни яраштириш усули асосида ишлаб келмоқда. Бироқ бугунга келиб, яраштириш амалиётидаги баъзи ёндашувлар етарлича натижа бермаяпти. Шу боис ажрашиш тўғрисидаги иш судга тақдим этилаётганининг шунчаки кузатувчисига айланмай иш услубларини янгилаш, инновацион, креатив услубларни тадқиқ ва татбиқ этиш керак.
Оилавий ажрашишларнинг сабаблари юзасидан ўтказилган фундаментал, амалий ва инновацион тадқиқотлар муаммо аксарият ҳолларда маънавий даража, психология ва тарбияга боғлиқ эканини кўрсатади. Бироқ иқтисодий маънода ишсизлик, миграция, ёшларни оилавий ҳаётга тайёрлаш тизимининг етарлича йўлга қўйилмагани каби муаммолар ҳам вазиятни ўнглашда тўсиқ бўлётганини ҳам унутмаслик керак. Шу боис ўша сабаб ва муаммоларни бартараф этишнинг чуқур илмий асосланган усулларини яратиш ва амалиётга жорий этиш ҳам кун тартибига чиқиши керак.
Низоли оилалардаги муҳитни мў’тадиллаштириш, соғломлаштириш мақсадида миллий мезонларни замонавий ёндашувлар билан уйғунлаштириш, янгича механизм — оилавий медиация усулини фаолиятда кенг қўллаш, «Медиация тўғрисида»ги қонун ижросининг таъминланиши ҳам самара беради.
Оила психологияси, оилага кириш, ҳар бир оила аъзоси билан индивидуал иш олиб бориш усуллари, стандартлари ва этика қоидалари юзасидан илмий асосланган йўналишларни жорий этиш ҳам лозимНикоҳ ёшидаги йигит ва қизлар билан ишловчи «Оила дорилфунуни» ва «Бўлғуси келин-куёвлар инновацион мактаби» самарадорлигини ошириш чораларини кўриш устида ҳам жиддий бош қотириш лозим.
«Никоҳ шартномаси»ни, учинчи шахс аралашуви билан оила бузиладиган бўлса, қонун бўйича жавобгарликка тортилишини тез-тез эслатиб туриш ҳам зарар қилмайди. Чунки кўпгина оилавий ажримларга учинчи шахслар сабаб бўлмоқда.
Қиз болани келин бўлиб тушган уйига доимий рўйхатга қўйиш тартибини белгилаш юзасидан тезроқ таклифлар ишлаб чиқиш ҳамон долзарб бўлиб турибди. Шунингдек, ажрашиш жараёнида аёл ва боланинг мулкка бўлган ҳуқуқини ҳимоялаш бўйича қонунчиликка таклиф бериш, ФҲДЁларнинг никоҳнинг ҳуқуқий масъулияти ва оқибатлари борасидаги тарғиботни кучайтириши каби масалалар ҳам ўзининг долзарблигини йўқотгани йўқ.
Оилавий-маиший зўравонлик оқибатида ажрашишга келиб қолган оилалар бўйича алоҳида иш олиб бориш, ишсизлик ва миграциянинг таъсирида ажралаётган оилалар улушини таҳлил этиш ва глобализациянинг салбий таъсирини илмий асослаган ҳолда алоҳида таҳлилий маълумот тайёрлаб, ҳукуматга тақдим этиш устида бугуноқ иш бошлаш талаб этилмоқда.
Бирламчи тиббий-санитария муассасаларидаги «Аёллар маслаҳатхонаси», вилоят кўп тармоқли болалар марказларидаги «Қизлар саломатлик маркази» каби тузилмаларнинг қизлар ва ёш аёлларни саломатлик, оилавий ҳаётдаги муносабатларга тайёрлашдаги таъсири кўнгилдагидек эмас. Бу борадаги ишларни янги поғонага кўтариш кечиктириб бўлмайдиган вазифалардан бири ҳисобланади.
Изоҳ (0)