Пойтахт чиқинди сувлари Бўзсув каналига оқизилмоқда: Ҳаёти хавф остида қолаётган одамлар додини эшитгувчи йўқ

Тошкент шаҳрининг 5 та тумани чиқинди сувлари Бўзсув каналига деярли тозаланмаган ҳолда оқизиб юборилаётгани аҳоли ҳаётига катта хавф солмоқда. Мазкур ҳолат юзасидан «Дарё» мухбири Бўзсув аэрация станцияси атрофида истиқомат қилаётган аҳоли вакилларининг фикр-мулоҳазаларини ўрганди.

Бўзсув аэрация станцияси 1962 йилда қурилган бўлиб, кунига 750-770 минг куб метр сувни қайта ишлаш қувватига эга. Станцияда иккита қувур орқали чиқинди суви Бўзсув каналига юборилади. Бу Тошкентдаги оқава сувларнинг учдан бир қисмидан кўпроқдир. Қолганлари аэропортдаги Салар станциясига ва Чирчиқдаги Бектемир иншоотларига тўғри келади.

Тошкент вилоятининг Зангиота туманидан оқиб ўтувчи Бўзсув каналига оқизилаётган чиқинди қанчалик даражада сувни ифлослаётганини кўриб ва сувдан таралаётган бадбўй ҳиддан билиш қийин эмас.

Ачимсиқ ҳид келиб турган Бўзсув канали ёқасида жойлашган «Ибрат» маҳалласига борганимизда у ерда яшаётган аҳолининг «оғзи бойланган»ига гувоҳ бўлдик. Чунки кўпчилик халқ вакилллари Бўзсув аэрация станциясида меҳнат қилади, «ғинг» деганини ишдан олиш билан таҳдидлар қилинган.

Бўзсув аэрация станциясидан деярли тозаланмай тушаётган ифлос сув 60 километр оқиб, Сирдарёга қуйилади. Аёнки, каналдан нафақат томорқа суғоришда, балки ичимлик суви сифатида фойдаланмасликларига ким кафолат бера олади?

Аэрация станциясининг ишлаш принципи жуда мураккаб. Сувни тозалашда аэрация, фаоллаштирилган лой, филтрлар, чўкинди резервуарлари ишлатилади. Идеал ҳолда, ишлов бергандан кейин оқизилган сув каналнинг экологик ҳолатига зарар етказмаслиги керак. Аммо «Сувсоз» ДУК ўз веб-сайтида Бўзсув станциясида тозалаш самарадорлиги атиги 52% эканлигини тан олади. Лекин сув ҳолатидан бунга ишониш жуда қийин.

«Ўзгидромет»нинг берган маълумотларига кўра, каналдаги сувнинг сифати тоза сувлар ҳисобига ифлосланиш даражаси ўзгариб туради. Сув асосан нефть маҳсулотларининг чиқиндиларидан ифлосланади.

Ҳудуддаги «Ибрат» маҳалла фуқаролар йиғини мутахассиси Саодат Ниёзованинг айтишича, 2 йил аввал Президент маслаҳатчиси билан бўлиб ўтган очиқ мулоқотда муаммолар айтилган. Лекин ҳеч қандай натижа бўлмаган: «Ҳокимлик ва бошқа жуда кўп ташкилотларга ёздик, айтдик. Афсуски, натижа йўқ. Зангиота тумани экология бўлимидан келиб, ҳаммаси яхши экан, деб кетишди. Бирорта хатимизга жавоб келгани йўқ. Хатларимизни станцияга юборишаётган экан. Станцияга кирсак, битта қувурни кўрсатишмоқда. Ҳақиқатан ҳам, ундан тоза сув чиқяпти. Лекин қолган қувурларни кўрсатишмади», — деди Саодат Ниёзова.

Маҳалла мутахассисининг қўшимча қилишича, кечқурун эшик-деразаларни очиб бўлмайди, ҳаммаёқ сасиб кетади.

«Кечки 21:00 да ҳовлида ўтириб бўлмай қолади. Менинг ҳовлим каналга яқин эмас, шундай бўлса ҳам ачимсиқ ҳид боряпти. Бу ердан биров уй ҳам сотиб олишни исмаяпти. Чунки ҳамма каналнинг сассиқ ҳидидан безор бўлган. Кунлар жуда исиб кетган вақтда канал ёнидан кундузи ҳам ўтишнинг иложи бўлмай қолади», — дея таъкидлади у.

Маҳалла фаоли Миркамол Миржалиловнинг айтишича, Тошкент вилояти ҳокимининг қабулига кириб, бир неча бор мурожаат қилинган, лекин натижа бўлмаган.

«Миллий гвардия раҳбари 10 июлда бизни қабул қилди, унга ҳам масалани айтдик. Лекин ҳеч ким келиб ўргангани йўқ. Туман ҳокими эса бу муаммони ўрганаётганини айтди, холос», — деди Миржалилов.

Исми сир сақланишини истаган шу маҳаллада яшовчи фуқаронинг билдиришича, канал суви Бўзсув аэрация станцияси туфайли 1995 йилдан буён ифлос бўлишни бошлаган.

«Ёшлигимизда шу канал сувида чўмилар эдик. Сув тоза, таги кўринарди. Ҳатто шу сувдан ичардик. Ҳозир сувнинг ифлослигидан қўл юва олмайсиз. Асосан кечаси ахлат тўла сув оқизилади. Чивинлар ҳамма ёғимизни чақиб, ёмон қилиб ташлайди. Охирги йилларда ўргимчаклар кўпайиб кетди», — деди у.

Исми ошкор бўлишини истамаган Бўзсув станцияси ходимининг айтишича, кўплаб техникалар эскириб бўлган, совет давридан қолган ускуналардан фойдаланилмоқда.

«Биз сувни ахлат бўлса ҳам тўкиб юборишга мажбурмиз. Чунки, сувни тўкиб юбормасангиз, у қайнаб кетади. Ортиқча сувни тўкиб юбориш керак. Кўпинча уни кечаси, дам олиш кунлари эса соат 9 дан кейин очамиз. Аслида қоида бўйича, ифлос сувни фақат фавқулодда вазиятларда очишингиз лозим. Аммо биз уни тез-тез очиб турамиз. Комиссия келганида уни ёпамиз», — деди у.

Унинг қўшимча қилишича, ходимлар ўзларига юклатилган вазифалардан ташқари ишларга ҳам жалб қилинади. Шикоят ёки рад этилган тақдирда дарҳол ишдан бўшатиш билан таҳдид қилишади.

«Сувсоз» давлат унитар корхонаси мутахассисларининг фикрича, улар Бўзсувнинг ифлосланишида айбдор эмас. Уларнинг сўзларига кўра, бунга шаҳарда жойлашган корхоналарда тозалаш иншоотларининг йўқлиги сабаб бўлмоқда.

Ушбу масала юзасидан мутасадди ташкилотлардан изоҳ кутиб қоламиз.

«Дарё» воқеалар ривожини кузатиб боради.