Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутатлари Расул Кушербаев, Абдурашид Қодиров ва Жамшид Пирматов Ўзбекистонда автомототранспорт воситалари чироқларни ёқиб ҳаракатланиши шартлиги ҳақидаги қоидани бекор қилиш юзасидан мурожаат билан чиқди. Қуйида уни тўлиқ келтирамиз.

Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 9 апрелдаги №292-сонли қарори билан йўл ҳаракати қоидаларига ўзгартириш киритилган эди.

Унга кўра, жумладан, куннинг ёруғ вақтида барча автомототранспорт воситалари яқинни ёритувчи чироқларини ёки кундузги сигнал чироқларини ёқиб ҳаракатланиши шартлиги белгиланди. Айнан ушбу киритилган ўзгартириш кўпчилик фуқаролар томонидан норозилик билан қарши олиниб, бундай ўзгартиш киритишга асослар етарли эмаслиги, транспорт воситаларининг бугунги кундаги техник ҳолати мос келмаётганлиги каби эътирозли фикрлар билдирилмоқда.

Жумладан, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутатларига ҳам сайловчилар томонидан шу мазмундаги кўплаб мурожаатлар қилинмоқда.

Биз бу ўринда янги ҳужжатнинг ишлаб чиқилиши ва қабул қилинишидан асосий мақсад ҳайдовчи ва пиёдаларнинг хавфсизлигини таъминлашда юқори натижаларга эришиш назарда тутилганлигини эътироф этамиз. Аммо...

Юқоридагилардан келиб чиқиб, ушбу масала бўйича қуйидагиларни хулоса қилиш мумкин.

Биринчидан, бизнинг шароитимиздаги бундай қарорни қабул қилишда бир қатор ўзига хос хусусиятлар инобатга олинмаган. Жумладан, Ўзбекистонда йил давомида сутканинг асосий қисми ёруғ вақтга тўғри келиши сабабли пиёдалар ва йўловчиларнинг ҳаракатланишида инсон кўзининг атрофни тўлиқ илғаб олиши учун қуёш ёруғлигининг етарли эканлиги.

Иккинчидан, мамлакатимиз иқлим шароитини инобатга олсак, йил давомида кунларнинг асосий қисми иссиқ, ёғингарчилик кам, туман ва ҳаво кам булутли минтақа эканлиги инобат олинмаган. Масалан, Молдовада бундай тартиб фақат қиш мавсумида амалга киритилган ва тартибни бузганлик учун жарима чоралари қўлланилмайди.

Учинчидан, кундуз кунлари, шу жумладан ёз фаслида ҳароратнинг ўта юқори вақтида ҳам чироқларнинг ёқиб юрилишига эски русумдаги автомобилларнинг мос ҳолда ишлаб чиқарилмаганлиги.

Мазкур масалада Европа мамлакатлари тажрибасига таянилса, уларда бундай тартиб 2011 йилдан амалга киритилган бўлиб, барча автомобиль ишлаб чиқарувчиларга янги автомобиллар учун кундузги автоматик ёнувчи чироқларни ўрнатиши шартлиги белгиланган. 2011 йилгача ишлаб чиқарилган, автоматик чироқлари ёнмайдиган автомобиль эгаларига эса мажбурий чироқларни ёқиб юриш тартиби йўқ.

Шундан келиб чиқиб, мамлакатимиздаги автомобиль ишлаб чиқарувчилар ёки четдан автомобиль олиб кирувчиларга ҳам чироқларнинг автоматик равишда ёниб туришини таъминловчи фаралар билан жихозлаш мажбуриятини юклаш зарур бўлади.

Тўртинчидан, сўнги йиллардаги амалиётга мос равишда ижтимоий аҳамиятга эга муҳим норматив ҳуқуқий ҳужжатлар кенг жамоатчилик муҳокамасига қўйилиши ва билдирилган таклифлар асосида такомиллаштирилиб, шунга мос равишда кўриб чиқиш бўйича ҳуқуқий асос ва амалиёт бўлишига қарамасдан ҳужжатда жамоатчилик фикри инобатга олинмаган.

Бешинчидан, 2016 йил сентябрь ойига қадар амалда бўлган Йўл харакат қоидаларининг 138-бандидан келиб чиқиб, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 128-моддасига «ташқи ёритиш асбобларидан фойдаланиш қоидаларини бузганлик» учун энг кам иш ҳақининг иккидан бир қисми миқдорида жарима белгилаш бўйича Ўзбекистон Республикасининг 2016 йил 23 сентябрдаги ЎРҚ-411-сонли Қонуни таҳриридаги диспозицияси депутатлар томонидан маъқулланиб, қонун қабул қилинган эди.

Бироқ, Вазирлар Маҳкамасининг қарори билан Йўл ҳаракати қоидаларининг 138-бандига киритилган «Куннинг ёруғ вақтида барча автомототранспорт воситалари яқинни ёритувчи чироқларини ёки кундузги сигнал чироқларини ёқиб ҳаракатланиши шарт» деган ўзгартириш Ўзбекистон Республикасининг 2016 йил 23 сентябрдаги ЎРҚ-411-сонли Қонунининг тегишли қисми концепциясига мос келмайди.

Олтинчидан, ушбу тартибга риоя этмаслик оқибатида тўланиши керак бўлган жарима миқдорлари ўртача ойлик иш ҳақларига нисбатан Италияда 85 марта, Латвияда 146 марта, Словения 56 марта, Финляндия 82 марта камни ташкил этади. Бизда эса белгиланган жарима миқдори ўртача ойлик иш ҳақига нисбатан 16-17 марта камни ташкил этмоқда.

Ушбу асослардан келиб чиққан ҳолда биз бир гуруҳ депутатлар Вазирлар Маҳкамаси ҳамда Ички ишлар вазирлигига Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 9 апрелдаги №292-сонли қарори билан йўл ҳаракати қоидаларига «куннинг ёруғ вақтида барча автомототранспорт воситалари яқинни ёритувчи чироқларини ёки кундузги сигнал чироқларини ёқиб ҳаракатланиши шарт»лиги бўйича киритилган ўзгартиришни бекор қилиш ёки жамоатчилик фикрини инобатга олган ҳолда такомилига етказиш, шу жумладан, бундай қоидабузарлик учун жарима белгиламаслик масаласини кўриб чиқиш бўйича таклиф киритдик.

Умид қиламизки, тез кунларда мазкур масала ўзининг ижобий ечимини топади.